Dla nauczyciela
Autor: Joanna Kalinowska
Przedmiot: Historia
Temat: O władzę nad Kościołem i światem. Papiestwo od kryzysu do potęgi
Grupa docelowa:
Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum, zakres podstawowy
Podstawa programowa:
Kształtowane kompetencje kluczowe:
kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;
kompetencje cyfrowe;
kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;
kompetencje obywatelskie.
Cele operacyjne:
Uczeń:
omawia podłoże konfliktu między papieżem a cesarzem;
wyjaśnia, czym była Liga Lombardzka;
objaśnia znaczenie słów: świętopietrze, synod, beneficjum;
tłumaczy, jaką władzę mieli papieże po ukorzeniu się Fryderyka I Barbarossy.
Strategie nauczania:
konstruktywizm;
konektywizm;
lekcja odwrócona.
Metody i techniki nauczania:
rozmowa nauczająca z wykorzystaniem ćwiczeń interaktywnych;
analiza materiału źródłowego (porównawcza);
dyskusja.
Formy pracy:
praca indywidualna;
praca w parach;
praca w grupach;
praca całego zespołu klasowego.
Środki dydaktyczne:
komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;
zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;
tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda;
telefony z dostępem do internetu.
Przebieg lekcji
Przed lekcją:
Przygotowanie do zajęć. Nauczyciel loguje się na platformie i udostępnia uczniom e‑materiał „O władzę nad Kościołem i światem. Papiestwo od kryzysu do potęgi”. Prosi uczestników zajęć o zapoznanie się z treściami w sekcji „Przeczytaj” i wykonanie ćwiczenia nr 1 w sekcji „Sprawdź się”.
Faza wstępna:
Wyświetlenie tematu i celów zajęć oraz wspólne z uczniami ustalenie kryteriów sukcesu.
Raport z przygotowań. Nauczyciel, przy użyciu dostępnego w panelu użytkownika raportu, weryfikuje przygotowanie uczniów do lekcji: sprawdza, którzy uczestnicy zajęć zapoznali się z udostępnionym e‑materiałem.
Nauczyciel poleca uczniom, aby zgłaszali swoje propozycje pytań do wspomnianego tematu. Jedna osoba może zapisywać je na tablicy. Gdy uczniowie wyczerpią swoje pomysły, a pozostały jeszcze jakieś ważne kwestie do poruszenia, nauczyciel uzupełnia informacje.
Faza realizacyjna:
Praca z tekstem. Jeżeli przygotowanie uczniów do lekcji jest niewystarczające, nauczyciel prosi o indywidualne zapoznanie się z treścią w sekcji „Przeczytaj”. Każdy uczestnik zajęć podczas cichego czytania wynotowuje najważniejsze kwestie poruszone w tekście. Następnie wybrani uczniowie odczytują na głos swoje notatki.
Nauczyciel zapowiada, że uczniowie będą pracowali z multimedium („Audiobook”). Dzieli uczniów na czteroosobowe grupy i prosi wybraną osobę o przeczytanie polecenia 1: „Scharakteryzuj poglądy Fryderyka I Barbarossy oraz Innocentego III na kwestie relacji między władzą świecką a duchowną. Oceń argumenty, którymi w dyskusji posługiwały się obie strony”. W każdej grupie jedna para opracowuje poglądy cesarza, a druga – papieża, następnie uczniowie w ramach grupy przedstawiają je kolegom i koleżankom, którzy zajmowali się drugą postacią. Po ustalonym wcześniej czasie przedstawiciel wskazanej (lub zgłaszającej się na ochotnika) grupy prezentuje propozycję odpowiedzi. Nauczyciel pyta uczniów o ich ocenę tych argumentów. Może zapytać, z którymi się zgadzają, które z tych argumentów były ważne w tym konkretnym okresie. Następuje krótka dyskusja.
Uczniowie wykonują w parach ćwiczenie 6, analizując ilustrację. Wskazana osoba udziela odpowiedzi, pozostali uczniowie mogą się do niej odnosić i ją uzupełniać.
Prowadzący czyta polecenie 2: „Oceń, która z tych wizji – zakładająca wyższość władzy cesarskiej czy papieskiej – miała większe szanse na realizację. Czy w ogóle któraś z nich miała szansę na realizację? Czy obie były utopijne?” i prosi uczniów o ustosunkowanie się do tych pytań.
Utrwalanie wiedzy i umiejętności. Uczniowie w parach wykonują ćwiczenia 3 i 4, interpretując ilustracje. Nauczyciel kontroluje wskazywane przez uczniów odpowiedzi. Następnie uczniowie w parach dyskutują, porównując swoje odpowiedzi na forum klasy.
Faza podsumowująca:
W ramach podsumowania lekcji uczniowie o indywidualnie wykonują ćwiczenia 2 i 7. Uczniowie wspólnie z nauczycielem weryfikują poprawność odpowiedzi.
Prowadzący prosi, aby uczniowie wrócili do pytań, które zadali na początku zajęć. Czy uzyskali na nie odpowiedzi? Jeśli nie, uczniowie szukają ich wspólnie, nauczyciel – w razie potrzeby – uzupełnia informacje.
Nauczyciel omawia przebieg zajęć, wskazuje mocne i słabe strony pracy uczniów, udzielając im tym samym informacji zwrotnej.
Praca domowa:
Wykonaj ćwiczenie 8: „Wyobraź sobie, że papież Innocenty III zleca ci narysowanie plakatu, na którym symbolicznie wyrazisz potęgę władzy papieskiej w taki sposób, by zrozumieli ją nawet niewykształceni poddani. Możesz odwołać się do alegorii”.
Materiały pomocnicze:
Wiek V–XV w źródłach. Wybór tekstów źródłowych z propozycjami metodycznymi dla nauczycieli historii i studentów, oprac. M. Sobańska‑Bondaruk, S.B. Lenard, PWN, Warszawa 1997.
Wielka Historia Świata, t. 1–12 (praca pod patronatem Polskiej Akademii Umiejętności), Świat Książki 2004–2006.
Wielka historia Polski, t. 1‑10; Oficyna Wydawnicza FOGRA, Kraków 2016.
Seria Historia powszechna, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2011–2019.
E. Brudnik, A. Moszyńska, B. Owczarska, Ja i mój uczeń pracujemy aktywnie. Przewodnik po metodach aktywizujących, Wydawnictwo Jedność, Kielce 2011.
Wybór tekstów źródłowych do wskazanej epoki.
Wskazówki metodyczne:
Uczniowie mogą wykorzystać multimedium „Audiobook” do przygotowania się do lekcji powtórkowej.