Autor: Anna Juwan

Przedmiot: biologia

Temat: Różnorodność morfologiczna i genetyczna wirusów

Grupa docelowa: uczniowie III etapu edukacyjnego – kształcenie w zakresie rozszerzonym

Podstawa programowa:

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii.

Cele operacyjne (językiem ucznia):

• Opiszesz budowę cząstki wirusa.

• Wymienisz choroby wywoływane przez wirusy.

• Wyjaśnisz, dlaczego wirusów nie zaliczamy do organizmów żywych.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

• z użyciem komputera;

• ćwiczenia interaktywne;

• wykład;

• praca z filmem;

• mapa myśli;

• gra dydaktyczna.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.

Przed lekcją:

1. Nauczyciel prosi uczniów o zapoznanie się z medium w sekcji „Film”.

2. Uczniowie przypominają sobie informacje na temat wirusów, zwracając uwagę na cechy wirusów łączące je ze światem żywym i materią nieożywioną.

Przebieg lekcji

Faza wstępna:

1. Rozmowa wprowadzająca. Nauczyciel prosi chętnych/wybranych uczniów o podanie przykładów chorób wywoływanych przez wirusy oraz wyjaśnienie, dlaczego wirusów nie zaliczamy do organizmów żywych.

Faza realizacyjna:

1. Nauczyciel prosi uczniów o zapoznanie się z treścią z sekcji „Przeczytaj”. Następnie uczniowie omawiają budowę wirusa HIV, wykorzystując ilustrację z e‑materiału wyeksponowaną na tablicy interaktywnej. Prezentacja jest punktem wyjścia do rozmowy na temat różnorodności morfologicznej wirusów.

2. Mapa pojęć. Uczniowie, pracując w parach, tworzą mapy pojęć związane z tematem lekcji, na podstawie wiadomości z sekcji „Przeczytaj” oraz „Film”.

3. Praca z filmem pt. „Różnorodność morfologiczna i genetyczna wirusów „. Nauczyciel czyta polecenie nr 1 („Obejrzyj film, a następnie wymień, na jakiej podstawie klasyfikujemy wirusy”) i prosi uczniów, aby w parach wykonali zadanie w oparciu o wskazówki zawarte w e‑materiale.

4. Uczniowie w parach analizują treść polecenia nr 2 („Wyjaśnij, w jakiej postaci występuje u wirusów kwas nukleinowy.”), dyskutują, a następnie zapisują wnioski. Wybrane grupy omawiają swoje rozwiązanie i spostrzeżenia na forum klasy.

5. Utrwalanie wiedzy i umiejętności. Uczniowie wykonują ćwiczenia 5, 6 i 7 (odnoszące się do tekstu źródłowego na temat wirusów olbrzymich) w sekcji „Sprawdź się”. Nauczyciel sprawdza poprawność wykonanych zadań, omawiając je wraz z uczniami.

Faza podsumowująca:

1. Uczniowie zapisują w zeszycie minimum pięć pytań do materiału – każde z pytań musi rozpoczynać się od słowa „dlaczego”. Następnie zadają swoje pytania dowolnie wybranej osobie i odpowiadają na pytania kolegi lub koleżanki.

2. Uczniowie wykonują ćwiczenie nr 3 (polegające na przyporządkowaniu opisów klas wirusów do odpowiednich grup) z sekcji „Sprawdź się”. Chętne osoby prezentują swoją odpowiedź.

3. Nauczyciel wyświetla treści zawarte w sekcji „Wprowadzenie” i na ich podstawie dokonuje podsumowania najważniejszych informacji przedstawionych na lekcji. Wyjaśnia także wątpliwości uczniów.

Praca domowa:

1. Wykonaj ćwiczenia 1, 2 i 4 z sekcji „Sprawdź się”.

Materiały pomocnicze:

• Jane B. Reece i in., „Biologia Campbella”, tłum. K. Stobrawa i in., Dom Wydawniczy REBIS, Poznań 2021.

• „Encyklopedia szkolna. Biologia”, red. Marta Stęplewska, Robert Mitoraj, Wydawnictwo Zielona Sowa, Kraków 2006.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania filmu:

• Film można wykorzystać w fazie wstępnej zajęć, w celu wzbudzenia zaciekawienia uczniów.