Autor: Paweł Kaniowski

Temat: Słownik filozoficzny: nacjonalizm

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum, zakres rozszerzony

Podstawa programowa:

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje obywatelskie;

• kompetencje w zakresie świadomości i ekspresji kulturalnej;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji.

Cele lekcji (językiem ucznia):

• Poznasz genezę nacjonalizmu i założenia nacjonalistycznych ideologii.

• Przeanalizujesz kontekst historyczny ideologii nacjonalistycznej.

• Ocenisz zagrożenia wiążące się z postawą nacjonalistyczną.

Cele operacyjne. Uczeń:

• zna i charakteryzuje główne dyscypliny filozoficzne, opisuje ich problematykę i posługuje się odpowiednią terminologią;

• identyfikuje różne problemy, stanowiska i nurty filozoficzne na przykładach pytań i twierdzeń filozofów;

• rozwija krytyczne myślenie i sprawności logiczne poprzez analizę wybranych pytań i argumentów filozoficznych.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• konektywizm;

• nauczanie wyprzedzające.

Metody i techniki nauczania:

• ćwiczeń przedmiotowych;

• z użyciem komputera;

• dyskusja;

• mapa myśli;

• audiobook.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.

Przebieg lekcji

Przed lekcją:

1. Przygotowanie do zajęć. Przed lekcją nauczyciel udostępnia uczniom na platformie materiał „Słownik filozoficzny: nacjonalizm”. Uczniowie mają za zadanie przygotować rozwinięcie mapy myśli zamieszczonej w sekcji „Przeczytaj”.

Faza wprowadzająca:

1. Nauczyciel loguje się na platformie i na tablicy interaktywnej lub za pomocą rzutnika wyświetla stronę tytułową e‑materiału. Następnie prosi wybraną osobę o odczytanie tematu lekcji oraz celów. Wspólne ustalenie kryteriów sukcesu.

2. Raport z przygotowań. Nauczyciel, za pomocą raportu dostępnego w panelu użytkownika oraz na drodze rozmowy z uczniami, weryfikuje ich przygotowanie do lekcji: sprawdza, czy wszyscy przeczytali treść sekcji „Przeczytaj”. Uczniowie prezentują swoje propozycje rozwinięcia mapy myśli i uzupełniają swoje notatki.

Faza realizacyjna:

1. Dyskusja. Nauczyciel, odwołując się do przygotowanych przed uczniów informacji oraz ich przedwiedzy, inicjuje dyskusję, zadając pytanie: Czy nacjonalizm można nazwać patriotyzmem? Dyskusję należy prowadzić z zachowaniem ustalonych wspólnie zasad kulturalnej i dobrej dyskusji.

2. Praca z multimedium Nauczyciel dzieli klasę na grupy w ten sposób, aby każda z grup pracowała z jednym audiobookiem: tekstem Romana Dmowskiego lub artykułem Kennetha Kempa. Każda z grup ma za zadanie przygotować odpowiedzi do poleceń. Zespoły pracują według ustalonego porządku:
   – grupa 1.: Wysłuchaj nagrania i odpowiedz, jakie nacjonalistyczne wątki pojawiają się w tekście Romana Dmowskiego.
   – grupa 2.: Zapoznaj się z artykułem Kennetha Kempa, profesora filozofii na St Thomas University. Zastanów się i odpowiedz na pytanie: czym według profesora Kempa jest tożsamość narodowa? Jak się ma do nacjonalizmu?
   Uczniowie przygotowują krótkie wystąpienia zawierające syntezę treści przydzielonej części multimedium oraz odpowiedzi na polecenia. Po wyznaczonym czasie zespoły prezentują efekty swojej pracy.
   Po zakończonej pracy z tekstami audiobooków wszyscy uczniowie wykonują polecenie nr 3: Zastanów się i opisz sytuację z życia codziennego, której bohaterowie mieliby do czynienia z nacjonalizmem. Zanotuj cechy charakterystyczne dla poglądów nacjonalistycznych.

3. Ćwiczenia przedmiotowe. Uczniowie dobierają się w pary i wykonują ćwiczenia nr 1‑4. Następnie konsultują swoje rozwiązania z inną parą uczniów i ustalają jedną wersję odpowiedzi.

Faza podsumowująca:

1. Uczniowie w ramach podsumowania wykonują ćwiczenie 5. z sekcji „Sprawdź się”.

2. Wszyscy uczniowie podsumowują zajęcia, zwracając uwagę na nabyte umiejętności.

Praca domowa:

1. Napisz esej filozoficzny w postaci pracy argumentacyjnej, w której przedstawisz korzyści i zagrożenia mogące powstać na skutek przyjęcia ideologii nacjonalistycznej na różnych poziomach: jednostki, grupy, państwa.

Materiały pomocnicze:

• I. Berlin, Nacjonalizm: zlekceważona potęga [w:] Idem, Pod prąd, przeł. T. Bieroń, Poznań 2002.

• E. Gellner, Narody i nacjonalizm, przeł. T. Hołówka, Warszawa 1991.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:

• Uczniowie zapoznają się z multimedium w sekcji „Audiobook” i przygotowują do niego pytania. Następnie zadają je sobie nawzajem, sprawdzając stopień przyswojenia jego treści.