Dla nauczyciela

Autor: Joanna Kalinowska

Przedmiot: Historia

Temat: Powstawanie państw w Europie Środkowo‑Wschodniej

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum

Podstawa programowa:

Zakres rozszerzony
Treści nauczania – wymagania szczegółowe
VI. Europa wczesnego średniowiecza. Uczeń: spełnia wymagania określone dla zakresu podstawowego, a ponadto:
2) opisuje proces powstawania pierwszych państw w Europie Środkowo‑Wschodniej z uwzględnieniem wpływu cywilizacji łacińskiej i bizantyjskiej;

Kształtowane kompetencje kluczowe:

  • kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

  • kompetencje cyfrowe;

  • kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

  • kompetencje obywatelskie.

Cele operacyjne:

Uczeń:

  • wyjaśnia, jak Słowianie zakładali swoje państwa.

  • przedstawia, skąd wzięli się w Europie Węgrzy.

Strategie nauczania:

  • konstruktywizm;

  • konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

  • rozmowa nauczająca z wykorzystaniem ćwiczeń interaktywnych;

  • analiza materiału źródłowego (porównawcza);

  • dyskusja.

Formy pracy:

  • praca indywidualna;

  • praca w parach;

  • praca w grupach;

  • praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

  • komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

  • zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

  • tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.

Przebieg lekcji

Faza wstępna:

  1. Nauczyciel poleca jednemu uczniowi lub uczennicy przeczytanie wyświetlonego tematu zajęć. Wspólnie ustalają kryteria sukcesu.

  2. Prowadzący zadaje uczniom pytanie o umiejscowienie tematu lekcji w czasie. Pyta: W jakim okresie się znajdujemy? Co ważnego działo się wcześniej?

Faza realizacyjna:

  1. Praca w grupach z treścią e‑materiału. Każda z nich opracowuje fragment materiału z sekcji „Przeczytaj”:
    Grupa 1 – Pierwsi Słowianie;
    grupa 2 - Bułgaria;
    Grupa 3 - Wielkie Morawy i Czechy;
    Grupa 4 - Ruś;
    Grupa 5 - Węgry.
    Po zakończeniu pracy przedstawiciele zespołów prezentują przydzielone zagadnienie. Pozostali uczniowie sporządzają notatki, mogą zadawać pytania i weryfikować przedstawione informacje.

  2. Praca z multimedium („Mapa interaktywna”). Nauczyciel czyta polecenie 2: „Wymień plemiona zjednoczone przez władców wielkomorawskich” i poleca uczniom, aby w parach wykonali zadanie w oparciu o wskazówki zawarte w e‑materiale.

  3. Praca z drugim multimedium („Film + Sprawdź się”). Nauczyciel prezentuje multimedia. Tym razem uczniowie pracują w grupach 4‑osobowych, przygotowując odpowiedzi na ćwiczenia1 i 2. Po wyznaczonym czasie wybrane grupy odczytują swoje odpowiedzi na forum. Inni uczniowie uzupełniają ich wypowiedzi. Nauczyciel pilnuje porządku pracy i udziela uczniom informacji zwrotnej.

Faza podsumowująca:

  1. Nauczyciel ponownie wyświetla na tablicy temat lekcji zawarty w sekcji „Wprowadzenie” i inicjuje krótką rozmowę na temat kryteriów sukcesu. Czego uczniowie się nauczyli?

  2. Nauczyciel omawia przebieg zajęć, wskazuje mocne i słabe strony pracy uczniów.

Praca domowa:

  1. Zaproponuj inne materiały źródłowe do tematu lekcji „Powstawanie państw w Europie Środkowo‑Wschodniej”.

Materiały pomocnicze:

Nestor, Powieść minionych lat, tłum. F. Sielicki, 2014.

Wielka historia świata. Tomy 1‑12 (praca pod patronatem Polskiej Akademii Umiejętności); Świat Książki 2004‑2006.

Wielka historia Polski, tomy 1‑10; Oficyna Wydawnicza FOGRA, Kraków 2016.

Seria Historia powszechna, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2011‑2019.

Wskazówki metodyczne:

  • Materiały z sekcji „Mapa interaktywna” mogą być wykorzystane w trakcie lekcji do pracy uczniów w parach lub samodzielnie. Cały e‑materiał może być wykorzystany do realizacji zajęć metodą odwróconej klasy. W szkole następuje czytanie i ocena koleżeńska opracowań uczniów.

Film + Sprawdź się