Autor: Ewa Orlewicz

Temat: Szkoła elejska

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum, zakres podstawowy

Podstawa programowa:

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji.

Cele operacyjne (językiem ucznia):

• Poznasz dokonania elejskiej szkoły filozoficznej.

• Rozważysz monistyczny pogląd, że byt jest jedną, niepodzielną całością.

• Dowiesz się, dlaczego w szkole elejskiej powstawały paradoksy i jaką funkcję spełniały.

• Zastanowisz się, czy sztuka prowadzenia sporów poprzez dowodzenie ad absurdum sprawdza się we współczesnym dyskursie.

Cele operacyjne. Uczeń:

• rozpoznaje znaczenie filozofii jako istotnej części dziedzictwa kultury śródziemnomorskiej;

• omawia poglądy filozofów reprezentatywnych dla poszczególnych epok kultury europejskiej;

• identyfikuje różne problemy, stanowiska i nurty filozoficzne na przykładach pytań i twierdzeń filozofów.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

• ćwiczeń przedmiotowych;

• z użyciem komputera;

• rozmowa kierowana;

• audiobook;

• film;

• dyskusja.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.

Przebieg lekcji

Przed lekcją:

1. Przygotowanie do zajęć. Nauczyciel loguje się na platformie i udostępnia chętnym lub wybranym uczniom e‑materiał: „Szkoła elejska”. Uczniowie przygotowują krótki film (teledysk) jako ilustrację do treści materiału. Film mogą przygotować na telefonach komórkowych lub wykorzystać szablony do animacji dostępne w internecie. Uczniowie powinni umieć opowiedzieć o swoich etiudach i uzasadnić dobór środków artystycznych.

Faza wprowadzająca:

1. Nauczyciel loguje się na platformie i wyświetla na tablicy temat i cele lekcji. Prosi uczniów, by na podstawie wiadomości zdobytych przed lekcją zaproponowali kryteria sukcesu.

Faza realizacyjna:

1. W celu wprowadzenia w tematykę lekcji ochotnicy pokazują na forum klasy teledyski wykonane w ramach przygotowania do zajęć. Każdorazowo po zaprezentowaniu danego teledysku pozostali uczniowie próbują określić, jakie były założenia artystyczne autorów filmów. Mogą też spróbować odnaleźć dialektyczne przeciwieństwo sytuacji ukazanej w teledysku.

2. Praca z tekstem. Uczniowie przystępują do cichego czytania tekstu e‑materiału. Indywidualnie zapoznają się z treścią w sekcji „Przeczytaj” i zapisują w zeszycie minimum pięć pytań do tekstu. Uwaga: każde z pytań musi rozpoczynać się od słowa „dlaczego”. Następnie zadają swoje pytania dowolnie wybranej osobie z klasy i odpowiadają na nie.

3. Praca z drugim multimedium. Uczniowie zapoznają się z materiałem w sekcji „Film edukacyjny”. Klasa dzieli się na grupy. Każdy zespół opracowuje odpowiedzi do poleceń i ćwiczeń. Po wyznaczonym przez nauczyciela czasie liderzy grup odczytują swoje propozycje. Nauczyciel komentuje rozwiązania uczniów.

4. Praca z pierwszym multimedium. Nauczyciel prosi uczniów o zapoznanie się z nagraniami zamieszczonymi w zakładce „Audiobook”. Następnie zadaje im pytania:
   - O jakich dwóch drogach dociekań mówi Parmenides?
   - Czym różni się mniemanie od prawdy?
   - Jaki paradoks i w jakim celu zastosował Zenon we fragmencie tekstu „Parmenides”?

Faza podsumowująca:

1. W celu podsumowania lekcji nauczyciel inicjuje dyskusję na temat: Czy obecnie intrygują nas te same zagadnienia dotyczące rzeczywistości, co starożytnych?

2. Na koniec zajęć nauczyciel raz jeszcze wyświetla na tablicy interaktywnej lub przy użyciu rzutnika temat lekcji i cele zawarte w sekcji „Wprowadzenie”. W kontekście wyświetlonych treści prosi uczniów o rozwinięcie zdania: Na dzisiejszych zajęciach nauczyłem się…

Praca domowa:

1. Uczniowie w zeszycie odpowiadają na pytania: Czy dialektyka Zenona z Elei jest dziś popularną metodą zbijania argumentów? Dlaczego eleaci formułowali paradoksy? Jaki był ich cel?

Materiały pomocnicze:

• Gajda‑Krynicka J., Filozofia przedplatońska, Warszawa 2007.

• Henel Ł., Lekcja filozofii. Od Sokratesa do Heideggera..., Kraków 2009.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:

• Uczniowie zapoznają się z multimedium w sekcji „Audiobook” i przygotowują do niego pytania. Następnie zadają je sobie nawzajem, sprawdzając stopień przyswojenia jego treści.