SCENARIUSZ LEKCJI

Autorzy Małgorzata Luc, Jacek Szmańda

Przedmiot: geografia

Temat zajęć: Problemy środowiskowe współczesnego świata – powtórzenie

Grupa docelowa: III etap edukacyjny, liceum/technikum, zakres podstawowy/rozszerzony, klasa II/IV

Podstawa programowa

Zakres podstawowy

XIII. Człowiek a środowisko geograficzne – konflikty interesów: wpływ działalności człowieka na atmosferę na przykładzie smogu, inwestycji hydrologicznych na środowisko geograficzne, rolnictwa, górnictwa i turystyki na środowisko geograficzne, transportu na warunki życia i degradację środowiska przyrodniczego, zagospodarowania miast i wsi na krajobraz kulturowy, konflikt interesów człowiek – środowisko, procesy rewitalizacji i działania proekologiczne.

Uczeń:

1) wykazuje na przykładzie wybranych miejscowości wpływ działalności człowieka na powstawanie smogu typu londyńskiego i fotochemicznego oraz na podstawie dostępnych źródeł podaje przyczyny i proponuje sposoby zapobiegania powstawaniu tego zjawiska;

8) identyfikuje konflikty interesów w relacjach człowiek – środowisko i rozumie potrzebę ich rozwiązywania zgodnie z zasadami zrównoważonego rozwoju oraz podaje własne propozycje sposobów rozwiązania takich konfliktów;

10) przyjmuje postawę współodpowiedzialności za stan środowiska przyrodniczego Ziemi.

Zakres rozszerzony

VII. Współpraca i konflikty: sieć powiązań postkolonialnych, organizacje współpracy politycznej, społecznej i gospodarczej, przyczyny i skutki konfliktów zbrojnych.

Uczeń:

3) wyjaśnia przyczyny współczesnych konfliktów zbrojnych w wybranych regionach świata oraz ich wpływ na zmiany granic państw, migracje ludności, struktury społeczne, gospodarkę i środowisko przyrodnicze.

XIX. Uwarunkowania przyrodnicze gospodarczej działalności człowieka na przykładzie wybranych obszarów: związki rolnictwa z klimatem, ukształtowaniem powierzchni, żyznością gleb i zasobami wodnymi, związek przemysłu i struktury towarowej handlu zagranicznego z zasobami surowców mineralnych, sposoby pokonywania przez człowieka przyrodniczych ograniczeń działalności gospodarczej, zmiany znaczenia środowiska przyrodniczego w rozwoju społeczno‑gospodarczym regionów.

Uczeń:

4) przedstawia zmiany znaczenia czynników przyrodniczych w rozwoju społeczno‑gospodarczym regionów w przeszłości i współcześnie oraz dyskutuje na temat ich roli w przyszłości.

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji,

• kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii,

• kompetencje cyfrowe,

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się.

Cele operacyjne

Uczeń:

• nakreśla główne problemy środowiskowe współczesnego świata,

• analizuje rozmieszczenie i przebieg zjawisk katastrofalnych,

• uzasadnia potrzebę ochrony życia w obliczu geozagrożeń i postępującej degradacji środowiska przyrodniczego.

Strategie nauczania: asocjacyjna, badawcza (problemowa)

Metody nauczania: analiza treści tekstu, tabel i wykresów, rozmowa kierowana, dyskusja dydaktyczna

Formy zajęć: praca indywidualna, praca całego zespołu klasowego

Środki dydaktyczne: komputer z dostępem do internetu, e‑materiał

Materiały pomocnicze

Degradacja środowiska, tyflomapy.pl (dostęp 11.07.2021).

Czerniak‑Czyżniak M., Kałużyńska M., Wpływ zmiany klimatu na występowanie zjawisk ekstremalnych, globalna.ceo.org.pl (dostęp 11.07.2021).

Holmlund E.S., Holmlund P., Constraining 135 Years of Mass Balance from Neural Network Regression with Historic Structure‑from‑Motion Photogrammetry on Storglaciären, „Geografiska Annaler. Series A. Physical Geography” 2019, vol. 101, iss. 3, s. 195–210.

Pogoda i klimat. Różnorodność jednorodności, open.uj.edu.pl (dostęp 11.07.2021).

PRZEBIEG LEKCJI

Faza wprowadzająca

• Nauczyciel wprowadza uczniów w tematykę zajęć, wskazując na postępujący wpływ człowieka na środowisko, który powoduje liczne konflikty na linii człowiek – środowisko i problemy geośrodowiskowe na Ziemi.

• Nauczyciel przedstawia cele lekcji.

Faza realizacyjna

• Nauczyciel prosi uczniów o zapoznanie się z częścią „Przeczytaj” e‑materiału i grafiką interaktywną.

• Nauczyciel prowadzi z uczniami rozmowę kierowaną, starając się odpowiedzieć na następujące pytania:

  1. Od jakiego czasu obserwuje się szkodliwe skutki działalności człowieka? Czym jest antropocen?

  2. Jakie są skutki nadmiernego wykorzystywania zasobów przyrodniczych i obciążenia środowiska?

  3. W jaki sposób przejawiają się zmiany klimatyczne na świecie?

  4. Jakie są przykłady zaniku różnorodności biologicznej?

• Uczniowie z pomocą nauczyciela wymieniają główne problemy środowiskowe współczesnego świata i wskazują na działania Unii Europejskiej im przeciwdziałające.

• We wspólnej dyskusji uczniowie uzasadniają potrzebę ochrony bio- i georóżnorodności. Wyjaśniają, co oznacza postawa współodpowiedzialności za stan środowiska przyrodniczego Ziemi.

Faza podsumowująca

• Uczniowie wykonują ćwiczenia z sekcji „Sprawdź się”. Nauczyciel czuwa nad poprawnością wszystkich udzielanych odpowiedzi.

• Nauczyciel przypomina cele lekcji.

• Nauczyciel ocenia pracę uczniów podczas lekcji, biorąc pod uwagę ich zaangażowanie i możliwości.

Praca domowa

• Znajdź w internecie wiadomości na temat organizacji międzynarodowych przeciwdziałających głównym problemom środowiskowym i wymień przykłady ich działań. Możesz skorzystać z e‑materiału „Przykłady działań organizacji międzynarodowych i rządów państw w celu redukcji zanieczyszczeń atmosfery”.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania danego multimedium

Grafika interaktywna może zostać wykorzystana przy realizacji tematu „Wszyscy jesteśmy odpowiedzialni za stan środowiska przyrodniczego Ziemi” (zakres podstawowy: XIII. 10). Może zostać kontekstowo wykorzystana podczas zajęć poświęconych konieczności działań na rzecz ochrony środowiska przyrodniczego w Polsce (zakres podstawowy: XIV. 10), może znaleźć zastosowanie także na lekcjach poświęconych problemom środowiskowym współczesnego świata (zakres rozszerzony: XVIII. 6, XVIII. 10).