Dla nauczyciela
Autor: Anna Juwan
Przedmiot: Biologia
Temat: Hormonalna regulacja homeostazy wapniowej organizmu
Grupa docelowa: uczniowie III etapu edukacyjnego – kształcenie w zakresie podstawowym i rozszerzonym
Podstawa programowa:
Kształtowane kompetencje kluczowe:
kompetencje cyfrowe;
kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;
kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii.
Cele operacyjne (językiem ucznia):
Omówisz rolę jonów CaIndeks górny 2+2+ w podstawowych procesach fizjologicznych.
Scharakteryzujesz rozmieszczanie wapnia w organizmie człowieka.
Wyjaśnisz funkcje kalcytoniny i parathormonu w utrzymaniu równowagi wapniowej.
Opiszesz rolę witaminy DIndeks dolny 33 w gospodarce wapniowej organizmu.
Strategie nauczania:
konstruktywizm;
konektywizm.
Metody i techniki nauczania:
z użyciem komputera;
rozmowa kierowana;
ćwiczenia interaktywne;
analiza grafiki interaktywnej;
śniegowa kula;
mapa pojęć.
Formy pracy:
praca indywidualna;
praca w parach;
praca w grupach;
praca całego zespołu klasowego.
Środki dydaktyczne:
komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;
zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;
tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.
Przed lekcją:
Uczniowie zapoznają się z treścią w sekcji „Przeczytaj”.
Przebieg lekcji
Faza wstępna:
Uczniowie z pomocą nauczyciela formułują cele lekcji oraz określają kryteria sukcesu.
Wprowadzenie do tematu. Nauczyciel rozpoczyna pogadankę, zadając pytanie:
– Dla przebiegu jakich procesów życiowych ma znaczenie prawidłowe stężenie jonów wapniowych w komórkach i płynach ustrojowych?
Faza realizacyjna:
Kula śniegowa. Nauczyciel informuje uczniów, że będą pracować metodą kuli śniegowej, poszukując w udostępnionym e‑materiale odpowiedzi na następujące pytania:
– Jaką rolę odgrywają jony CaIndeks górny 2+2+ w podstawowych procesach fizjologicznych?
– Jak jest rozmieszczony wapń w organizmie człowieka?
– Jakie funkcje pełnią kalcytonina i parathormon w utrzymaniu równowagi wapniowej?
– Jaką rolę odgrywa witamina DIndeks dolny 33 w gospodarce wapniowej organizmu?
Nauczyciel objaśnia wspomnianą wyżej metodę i wynikające z niej kolejne etapy pracy:
1) najpierw uczniowie będą indywidualnie opracowywać odpowiedzi na zadane pytania;
2) potem połączą się w pary i porównają swoje propozycje, a na osobnej kartce zapiszą wspólne odpowiedzi;
3) kolejnym krokiem będzie połączenie się par w czwórki, które – jak poprzednio – skonfrontują swoje odpowiedzi;
4) uczniowie utworzą 8‑osobowe zespoły i znów porównają swoje propozycje;
5) przedstawiciele poszczególnych zespołów 8‑osobowych zaprezentują na forum klasy uzgodnione w grupie odpowiedzi.Praca z multimedium („Grafika interaktywna”). Nauczyciel wyświetla grafikę interaktywną i wspólnie z uczniami dokonuje jej analizy. Prosi podopiecznych, by pracując w parach, wykonali polecenie nr 1 („Wymień, w jakich narządach dochodzi do resorpcji zwrotnej jonów wapnia”) oraz polecenie nr 2 („Wskaż, jaki hormon produkowany jest w przytarczycach, i krótko go scharakteryzuj”). Następnie uczniowie konsultują swoje rozwiązania z inną, najbliżej siedzącą parą.
Utrwalenie wiedzy i umiejętności. Uczniowie w parach wykonują ćwiczenie nr 7 (w którym mają za zadanie wyjaśnić, dlaczego długotrwale zmniejszone dostarczanie wapnia z pokarmem przez osobę dorosłą może doprowadzić do osłabienia kości) z sekcji „Sprawdź się”. Następnie porównują swoje odpowiedzi z najbliżej siedzącymi sąsiadami. Nauczyciel w razie trudności naprowadza podopiecznych na właściwe rozwiązania lub wyjaśnia wątpliwości.
Uczniowie rozwiązują w grupach 4‑osobowych ćwiczenie nr 8 (w którym mają za zadanie wykazać, jaki jest związek pomiędzy niedoborem witaminy DIndeks dolny 33 w organizmie człowieka a używaniem kremów z filtrem UV), wyświetlone przez nauczyciela na tablicy. Po jego wykonaniu następuje omówienie rezultatów na forum klasy.
Faza podsumowująca:
Klasa wspólnie wykonuje mapę pojęć podsumowującą zajęcia.
Nauczyciel wyświetla na tablicy temat lekcji i cele zawarte w sekcji „Wprowadzenie”. W tym kontekście dokonuje podsumowania najważniejszych informacji przedstawionych na lekcji oraz wyjaśnia wątpliwości uczniów.
Praca domowa:
Wykonaj ćwiczenia od 1 do 6 z sekcji „Sprawdź się”.
Materiały pomocnicze:
Jane B. Reece i in., „Biologia Campbella”, tłum. K. Stobrawa i in., Dom Wydawniczy REBIS, Poznań 2021.
„Encyklopedia szkolna. Biologia”, red. Marta Stęplewska, Robert Mitoraj, Wydawnictwo Zielona Sowa, Kraków 2006.
Dodatkowe wskazówki metodyczne:
Nauczyciel może wykorzystać medium zamieszczone w sekcji „Grafika interaktywna” do podsumowania lekcji.