SCENARIUSZ LEKCJI

Imię i nazwisko autora: Kamil Kaliński

Przedmiot: geografia

Temat zajęć: Mapy, zdjęcia lotnicze i satelitarne, GPS – powtórzenie

Grupa docelowa: III etap edukacyjny, liceum/technikum, zakres podstawowy i rozszerzony, klasa I

Podstawa programowa

Zakres podstawowy: I. Źródła informacji geograficznej, technologie geoinformacyjne oraz metody prezentacji danych przestrzennych: obserwacje, pomiary, mapy, fotografie, zdjęcia satelitarne, dane liczbowe oraz graficzna i kartograficzna ich prezentacja.

Uczeń:

1) przedstawia możliwości wykorzystywania różnych źródeł informacji geograficznej i ocenia ich przydatność;

2) wyróżnia graficzne i kartograficzne metody przedstawiania informacji geograficznej i podaje przykłady zastosowania różnych rodzajów map;

3) czyta i interpretuje treści różnych map;

4) podaje przykłady informacji pozyskiwanych na podstawie obserwacji i pomiarów prowadzonych w terenie;

5) interpretuje dane liczbowe przedstawione w postaci tabel i wykresów;

6) wykazuje przydatność fotografii i zdjęć satelitarnych do pozyskiwania informacji o środowisku geograficznym oraz interpretuje ich treść;

7) określa współrzędne geograficzne za pomocą odbiornika GPS;

8) podaje przykłady wykorzystania narzędzi GIS do analiz zróżnicowania przestrzennego środowiska geograficznego.

Zakres rozszerzony: I. Metody badań geograficznych i technologie geoinformacyjne: wywiady, badania ankietowe, analiza źródeł kartograficznych, wykorzystanie technologii informacyjno‑komunikacyjnych i geoinformacyjnych do pozyskania, tworzenia zbiorów, analizy i prezentacji danych przestrzennych.

Uczeń:

1) przedstawia podstawowe ilościowe i jakościowe metody badań geograficznych oraz możliwości ich wykorzystania na wybranych przykładach;

2) rozumie zasady tworzenia kwestionariusza ankiety oraz przeprowadzania wywiadu i opracowania wyników;

3) stosuje wybrane metody kartograficzne do prezentacji cech ilościowych i jakościowych środowiska geograficznego i ich analizy z użyciem narzędzi GIS;

4) wykorzystuje odbiornik GPS do dokumentacji prowadzonych obserwacji;

5) wykorzystuje technologie informacyjno‑komunikacyjne i geoinformacyjne do pozyskiwania, przechowywania, przetwarzania i prezentacji informacji geograficznych;

6) posługuje się mapą topograficzną w terenie;

7) rozumie istotę identyfikowania zależności przyczynowo‑skutkowych, funkcjonalnych i czasowych między elementami przestrzeni geograficznej, argumentowania, wnioskowania i formułowania twierdzeń o prawidłowościach.

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji,

• kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii,

• kompetencje cyfrowe,

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się,

• kompetencje obywatelskie.

Cele operacyjne

Uczeń:

• podaje główne informacje na temat map, ocenia ich przydatność i korzysta z nich podczas badań geograficznych,

• charakteryzuje metody prezentacji informacji geograficznej i podaje przykłady ich zastosowania,

• rozwiązuje zadania obliczeniowe z wykorzystaniem mapy,

• ocenia rolę zdjęć lotniczych i satelitarnych w geografii,

• wykorzystuje odbiornik GPS do określenia swojej lokalizacji i dokumentacji prowadzonych obserwacji,

• wymienia przykłady zastosowania GIS.

Strategie nauczania: odwrócona klasa

Metody nauczania: dyskusja, praca z e‑materiałem

Formy zajęć: praca indywidualna, praca w parach, praca w grupach, praca całego zespołu klasowego

Środki dydaktyczne: e‑materiał, komputer, projektor multimedialny (lub tablety z dostępem do internetu), zeszyt przedmiotowy, atlasy geograficzne

Materiały pomocnicze

Animacja dotycząca odwzorowań kartograficznych, [online], dostępny w internecie: https://www.jasondavies.com/maps/transition/ (dostęp 12.02.2021).

Medyńska‑Gulij B., Kartografia. Zasady i zastosowania geowizualizacji, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2015.

Ratajski L., Metodyka kartografii społeczno‑gospodarczej, PPWK, Warszawa–Wrocław 1989.

Szafarski J., Zarys kartografii, PPWK, Warszawa 1965.

Wprowadzenie do kartografii i topografii, J. Pasławski (red.), Wydawnictwo Nowa Era, Wrocław 2006.

PRZEBIEG LEKCJI

Przed lekcją nauczyciel prosi uczniów o powtórzenie wiadomości na temat map, zdjęć satelitarnych i lotniczych oraz GPS. W tym celu zaleca zapoznać się z tym e‑materiałem oraz innymi e‑materiałami omawiających te zagadnienia w stopniu bardziej szczegółowym. Prosi o wykonanie krótkich prezentacji, plakatów lub grafonotek, które będą przedstawiały w sposób syntetyczny jedno z zagadnień. Nauczyciel – w zależności od liczebności klasy, możliwości czasowych oraz zainteresowań uczniów – ustala z nimi zagadnienia do przygotowania, np. sposoby rozwiązywania zadań obliczeniowych ze skalą, metody prezentacji informacji geograficznej, znaczenie GPS, rola zdjęć lotniczych i satelitarnych w badaniu środowiska geograficznego itd. Nauczyciel decyduje, czy uczniowie będą pracować indywidualnie, czy w grupach.

Faza wprowadzająca

• Nauczyciel przedstawia cele lekcji.

Faza realizacyjna

• Nauczyciel prowadzi dialog z uczniami na temat miejsca geografii wśród innych nauk, obszarów badawczych geografii i podziałów nauk geograficznych.

• Uczniowie, korzystając z atlasów geograficznych, charakteryzują metody prezentacji informacji geograficznej i podają przykłady zastosowania poszczególnych metod. Nauczyciel prosi o scharakteryzowanie metody sygnaturowej, zasięgów, powierzchniowej, kartogramu, kartodiagramu, kropkowej i izolinii. Wskazani uczniowie bądź ochotnicy zgłaszają się do odpowiedzi, podając odpowiednie przykłady z atlasów geograficznych i omawiając je.

• Następnie uczniowie prezentują przygotowane prezentacje, systematyzując dla pozostałych uczniów informacje dotyczące wybranych zagadnień. Po każdym wystąpieniu następuje klasowa dyskusja, nad przebiegiem której czuwa nauczyciel.

• W następnym etapie lekcji uczniowie rozwiązują zadania z bloku ćwiczeń interaktywnych. Wskazani uczniowie prezentują na forum klasy swoje odpowiedzi, które weryfikuje nauczyciel. Pozostali uczniowie sprawdzają poprawność swoich rozwiązań.

Faza podsumowująca

• Uczniowie w parach zadają sobie pytania podsumowujące. Nad przebiegiem tej części lekcji czuwa nauczyciel.

• Nauczyciel nagradza aktywnych uczniów, ocenia przygotowane prezentacje i pracę uczniów podczas lekcji, biorąc pod uwagę ich zaangażowanie i możliwości.

• Nauczyciel przypomina cele zajęć.

• Pożegnanie i zaproszenie na kolejną lekcję.

Praca domowa

• Wykonanie krzyżówki dotyczącej treści związanych z tym e‑materiałem. Uczniowie wymieniają się krzyżówkami i rozwiązują je na początku następnej lekcji.

• Opcjonalnie można także prosić o zapoznanie się z kolejnym tematem lekcji (w przypadku blended learning).

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania danego multimedium

Grafika interaktywna może znaleźć zastosowanie na innych lekcjach poświęconych źródłom informacji geograficznej (zakres podstawowy: I) oraz metodom badań geograficznych (zakres rozszerzony: I), a w szczególności na zajęciach dotyczących czytania mapy. Może zostać wykorzystana podczas lekcji dotyczącej planowania trasy wycieczki (zakres podstawowy: XV. 14).