Autor: Joanna Kalinowska

Temat: Sojusz z Habsburgami. Bitwa pod Wiedniem i jej znaczenie

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum

Podstawa programowa:

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje obywatelskie.

Cele operacyjne:

Uczeń:

• przedstawia przyczyny sojuszu Rzeczypospolitej z cesartwem przeciw Imperium Osmańskiemu oraz udziału w Lidze Świętej.

• omawia przebieg bitwy pod Wiedniem i jej znaczenie.

• tłumaczy znaczenie takich terminów jak m.in. traktat w Buczaczu, rozejm andruszowski, rozejm w Żurawnie, pokój Grzymułtowskiego i Liga Święta.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

• rozmowa nauczająca z wykorzystaniem ćwiczeń interaktywnych;

• analiza materiału źródłowego (porównawcza);

• dyskusja.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda;

• telefony z dostępem do internetu.

Przebieg lekcji

Faza wstępna:

1. Nauczyciel wyświetla na tablicy uczniom temat lekcji, nawiązując do zagadnień opisanych w sekcji „Wprowadzenie”. Omawia cele lekcji.

2. Nauczyciel poleca uczniom przygotować w parach pytania z nim związane. Czego uczniowie chcą się dowiedzieć? Co ich interesuje w związku z tematem lekcji?

Faza realizacyjna:

1. Metoda jigsaw. Uczniowie odliczają do sześciu. Łączą się w zespoły wg przydzielonych numerów. Każda grupa opracowuje fragment materiału z sekcji „Przeczytaj”:

• Grupa 1 i 3 – Od klęski po zwycięstwa;

• Grupa 2 i 4 – Na odsiecz oblężonemu Wiedniowi;

• Grupa 3 i 6 - Wojna Ligi Świętej z Turcją.

Po zakończeniu pracy uczniowie zmieniają zespoły tak, by w każdym znalazła się przynajmniej jedna osoba z poprzednich grup. Uczniowie dzielą się wiedzą zdobytą wcześniej i uczą się od siebie nawzajem. Chętne/wybrane osoby omawiają przydzielone zagadnienia. Pozostali uczniowie mogą zadawać pytania i weryfikować przedstawione informacje.

2. Praca z pierwszym multimedium („Animacja”). Nauczyciel prosi, aby wybrany uczeń przeczytał polecenie nr 2: „Wyjaśnij, dlaczego król Jan III zdecydował się wysłać polskie oddziały inną trasą. Jakie miało to znaczenie dla przebiegu bitwy?”. Następnie prosi uczniów, aby podzielili się na 4‑osobowe grupy i opracowali w nich odpowiedzi. Po odtworzeniu animacji bitwy pod Wiedniem i ustalonym wcześniej czasie przedstawiciel wskazanej (lub zgłaszającej się na ochotnika) grupy prezentuje propozycję odpowiedzi, a pozostali uczniowie ustosunkowują się do niej. Nauczyciel w razie potrzeby uzupełnia odpowiedź. W podobny sposób uczniowie wykonują polecenie nr 3, rozstrzygając, czy wiedeńska bitwa była przykładem umiejętnego wykorzystania terenu przez wojska sprzymierzonych.

3. Utrwalanie wiedzy i umiejętności. Uczniowie wykonują ćwiczenia 1 i 2 w sekcji „Film + Sprawdź się”. Nauczyciel sprawdza poprawność wykonywanych zadań wraz z uczniami.

Faza podsumowująca:

1. Prowadzący zadaje uczniom pytanie o ocenę znaczenia bitwy pod Wiedniem dla uczestniczącej w niej stron oraz dla Europy. Dlaczego historia polityczna XVII w. mogła wpływać na umacnianie się idei Rzeczypospolitej jako przedmurza chrześcijaństwa? Uczniowie krótko dyskutują, przedstawiając argumenty.

2. Nauczyciel omawia przebieg zajęć i ocenia pracę grup uczniowskich.

Praca domowa:

1. Zapoznaj się z filmami w sekcji „Film + Sprawdź się”, a następnie wykonaj dołączone do nich polecenia.

Materiały pomocnicze:

Z. Wójcik, Jan III Sobieski, Warszawa 1991.

L. Podhorodecki, Wiedeń 1683, Warszawa 2012.

Wielka historia Polski, tomy 1‑10; Oficyna Wydawnicza FOGRA, Kraków 2016.

T. Maresz, K. Juszczyk, Historia w tekstach źródłowych, t. 2, Rzeszów 1997.

Wskazówki metodyczne:

Uczniowie mogą zapoznać się z filmami przed zajęciami, wówczas na ich podstawie (oraz na podstawie treści e‑materiału) przygotowują prezentację poświęconą bitwie pod Wiedniem. Zarówno filmy, jak i animacja mogą być również wykorzystane do powtórzenia wiadomości w lekcji związanej z wydarzeniami z dziejów Polski, Europy i świata w XVII wieku.