Autor: Gabriela Cieniuch

Przedmiot: biologia

Temat: Porównanie budowy i działania wici oraz rzęski eukariotycznej i prokariotycznej

Grupa docelowa: uczniowie III etapu edukacyjnego – kształcenie w zakresie rozszerzonym

Podstawa programowa

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

• kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się.

Cele operacyjne (językiem ucznia):

• Porównasz budowę rzęski prokariotycznej oraz wici i rzęski eukariotycznej.

• Wyjaśnisz mechanizmy działania rzęsek oraz wici prokariotycznej i eukariotycznej.

• Wskażesz podobieństwa i różnice w działaniu rzęski i wici eukariotycznej.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

• z użyciem komputera;

• ćwiczenia interaktywne;

• rozmowa kierowana;

• praca z filmem samouczkiem.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda;

• telefony z dostępem do internetu;

• tablica z markerami lub kartki papieru umożliwiające uczniom notowanie informacji znajdujących się w e‑materiale.

Przed lekcją:

Uczniowie zapoznają się z filmem samouczkiem.

Przebieg zajęć

Faza wstępna:

1. Nauczyciel rozpoczyna lekcję od dyskusji z uczniami na temat funkcji ruchu organizmów. Kieruje rozmowę na zagadnienie ruchu u organizmów eukariotycznych i prokariotycznych, sprawdzając stan wiedzy uczniów w tym zakresie. Wyznacza losowo wybrane osoby do podania przykładów konkretnych grup organizmów.

2. Nauczyciel prosi uczniów o podanie różnic w budowie komórki prokariotycznej i komórki eukariotycznej. Następnie rozpoczyna pogadankę o ruchu organizmów prokariotycznych i eukariotycznych

3. Uczniowie formułują kryteria sukcesu na podstawie celów lekcji.

Faza realizacyjna:

1. Nauczyciel dzieli uczniów na dwie grupy. Grupa I opracowuje zagadnienie budowy rzęski komórek prokariotycznych, a grupa II – budowy wici komórek eukariotycznych.

2. Nauczyciel prosi utworzone grupy o przeczytanie wyznaczonej części tekstu zawartej w e‑materiale.

3. Po upływie wyznaczonego czasu nauczyciel dzieli obie grupy na dwie mniejsze. Każda z nowo utworzonych grup będzie pracowała z innym materiałem źródłowym i poszukiwała informacji uzupełniających na inny temat:

   Grupa I:

• podgrupa A – uczniowie wynotowują informacje na temat budowy rzęski bakteryjnej;

• podgrupa B – uczniowie wynotowują informacje na temat mechanizmu działania rzęsek bakterii.

  Grupa II:

• podgrupa A – uczniowie wynotowują informacje na temat budowy wici eukariotycznej;

• podgrupa B – uczniowie wynotowują informacje na temat mechanizmu działania wici eukariotycznej.

4. Nauczyciel udostępnia uczniom materiały pomocnicze w postaci artykułów z czasopisma „Kosmos” (zob. materiały pomocnicze). Pod koniec wyznaczonego czasu wybiera z każdej podgrupy osobę do zaprezentowania tematu całej klasie i jedną osobę do zapisywania tych informacji na tablicy.

5. Uczniowie wykonują indywidualnie ćwiczenie nr 7, w którym mają za zadanie rozpoznać na ilustracji organelle ruchu oraz podać nazwy przedstawionych specyficznych rodzajów ruchów. Swoje rozwiązania konsultują z osobą z pary. Wybrane osoby przedstawiają odpowiedź na forum klasy.

Faza podsumowująca:

1. Nauczyciel podsumowuje wraz z uczniami różnice w budowie rzęsek i wici komórek prokariotycznych i eukariotycznych. Podsumowanie przeprowadza w formie tabeli narysowanej na tablicy. Do notowania różnic na tablicy wyznacza chętne osoby.

Praca domowa:

Uczniowie wykonują ćwiczenia interaktywne od 1 do 6 oraz 8.

Materiały pomocnicze:

• Krzysztof Skowronek, Motory rotacyjne bakterii, „Kosmos. Problemy Nauk Biologicznych” 2001, t. 50, s. 427–436.

• Hanna Fabczak i in., Jak poruszają się wici i rzęski?, „Kosmos. Problemy Nauk Biologicznych” 2001, t. 49, s. 559–570.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania filmu samouczka:

Film samouczek można wykorzystać jako wstęp do lekcji obrazujący uczniom tematykę przedstawianą na zajęciach.