Autor: Anna Juwan

Przedmiot: biologia

Temat: Wielkość populacji: liczebność i zagęszczenie

Grupa docelowa: uczniowie III etapu edukacyjnego – kształcenie w zakresie podstawowym i rozszerzonym

Podstawa programowa:

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii.

Cele operacyjne (językiem ucznia):

• Wyjaśnisz zależności między zagęszczeniem populacji a jej rozwojem.

• Opiszesz, jakie są przyczyny zmian w liczebności populacji.

• Wyjaśnisz, na czym polega reguła Alleego.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

• z użyciem komputera;

• rozmowa kierowana;

• ćwiczenia interaktywne;

• symulacja.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.

Przed lekcją:

1. Uczniowie zapoznają się z treścią e‑materiału w ten sposób, żeby w czasie zajęć móc aktywnie uczestniczyć w dyskusji i rozwiązywać zadania.

Przebieg lekcji

Faza wstępna:

1. Nauczyciel wyświetla na tablicy temat lekcji oraz cele zajęć, omawiając lub ustalając razem z uczniami kryteria sukcesu.

2. Rozmowa wprowadzająca. Nauczyciel zapisuje na tablicy następujące pytania:
   – Czym jest liczebność populacji?
   – Jak obliczyć liczebność populacji?
   – Jakie są przyczyny zmiany liczebności populacji?
   Uczniowie, pracując w parach, wspólnie przygotowują odpowiedzi na zadane pytania. Chętni wypowiadają się na forum klasy. Nauczyciel podsumowuje odpowiedzi uczniów.

Faza realizacyjna:

1. Praca z tekstem. Uczniowie w 4‑osobowych zespołach wynotowują minimum trzy najważniejsze, ich zdaniem, kwestie poruszone w e‑materiale. Na koniec każda z grup na forum przedstawia i argumentuje swój wybór.

2. Praca z multimedium („Symulacja interaktywna”). Nauczyciel wyświetla grafikę interaktywną i wspólnie z uczniami dokonuje jej analizy. Prosi podopiecznych, by przeanalizowali symulacje interaktywne, a następnie sformułowali wnioski na temat zaobserwowanych zależności pomiędzy liczebnością populacji szczura wędrownego i sarny europejskiej a pojemnością środowiska. Uczniowie, pracując w parach, formułują wyjaśnienie, jak zwiększenie zagęszczenia populacji drapieżnika może wpłynąć na populację jego ofiary. Następnie ochotnicy przedstawiają swoje wyjaśnienia na forum klasy, a nauczyciel ocenia ich poprawność.

3. Uczniowie wykonują w grupach ćwiczenia nr 7 („Wyjaśnij, w jaki sposób terytorializm drapieżników może ograniczać zagęszczenie populacji”) oraz nr 8 (dotyczące cyklicznych zmian liczebności populacji rysi i zajęcy, przedstawionych w postaci schematu), następnie wylosowany zespół prezentuje swoje rozwiązania na forum. Pozostałe grupy komentują i uzupełniają informacje.

Faza podsumowująca:

1. Uczniowie rozwiązują ćwiczenie nr 2 (typu „prawda/fałsz”) z sekcji „Sprawdź się”. Następnie przygotowują podobne zadanie dla osoby z pary: tworzą trzy prawdziwe lub fałszywe zdania dotyczące tematu lekcji. Uczniowie wykonują ćwiczenie otrzymane od kolegi lub koleżanki.

2. Nauczyciel wyświetla temat lekcji i cele zawarte w sekcji „Wprowadzenie”, podsumowuje omawiany na lekcji materiał, wyjaśnia wątpliwości uczniów.

Praca domowa:

1. Wykonaj ćwiczenia nr 1 oraz od 3 do 6 z sekcji „Sprawdź się”.

Materiały pomocnicze:

• Jane B. Reece i in., „Biologia Campbella”, tłum. K. Stobrawa i in., Dom Wydawniczy REBIS, Poznań 2021.

• „Encyklopedia szkolna. Biologia”, red. Marta Stęplewska, Robert Mitoraj, Wydawnictwo Zielona Sowa, Kraków 2006.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania symulacji interaktywnej:

• Nauczyciel może wykorzystać symulację interaktywną do podsumowania lekcji.