Dla nauczyciela
Autor: Anna Juwan
Przedmiot: Biologia
Temat: Przegląd systematyczny i znaczenie ryb. Gatunki chronione w Polsce
Grupa docelowa: uczniowie III etapu edukacyjnego – kształcenie w zakresie rozszerzonym
Podstawa programowa:
Kształtowane kompetencje kluczowe:
kompetencje cyfrowe;
kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;
kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii.
Cele operacyjne (językiem ucznia):
Przedstawisz systematykę ryb.
Wskażesz różnice między rybami należącymi do podgromad chrzęstnoszkieletowych i kostnoszkieletowych.
Wykażesz i ocenisz znaczenie ryb w przyrodzie i dla człowieka.
Wskażesz gatunki ryb chronione w Polsce.
Strategie nauczania:
konstruktywizm;
konektywizm.
Metody i techniki nauczania:
z użyciem komputera;
ćwiczenia interaktywne;
mapa pojęć;
analiza grafiki interaktywnej;
prezentacja.
Formy pracy:
praca w parach;
praca w grupach;
praca całego zespołu klasowego.
Środki dydaktyczne:
komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;
zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;
tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.
Przed lekcją:
Uczniowie zapoznają się z treścią w sekcji „Przeczytaj”.
Dwóch chętnych uczniów przygotowuje prezentacje: jedna dotyczyć ma ryb chrzęstoszkieletowych, druga – kostnoszkieletowych. Uczniowie opierają się na wiadomościach z sekcji „Przeczytaj” oraz wyszukanych w innych źródłach (w Internecie i materiałach pomocniczych). Prezentacje powinny zawierać m.in. ilustracje, zdjęcia, materiały wideo dotyczące przykładowych gatunków ryb z danej gromady.
Przebieg lekcji
Faza wstępna:
Nauczyciel wyświetla zawartość sekcji „Wprowadzenie”. Uczniowie wspólnie z nauczycielem omawiają cele lekcji i określają kryteria sukcesu.
Wprowadzenie do tematu. Nauczyciel pyta uczniówo sposoby ochrony populacji ryb w Polsce.
Uczniowie udzielają swobodnych odpowiedzi.
Faza realizacyjna:
Prezentacje uczniów. Wybrani przed lekcją uczniowie prezentują efekty swojej pracy. Nauczyciel w razie potrzeby dopowiada informacje lub koryguje błędy.
Mapa pojęć. Uczniowie, pracując w parach, tworzą mapy pojęć związane z tematem lekcji i na podstawie treści z sekcji „Przeczytaj”.
Praca z multimedium („Grafika interaktywna”). Nauczyciel wyświetla grafikę interaktywną i wspólnie z uczniami dokonuje jej analizy. Prosi podopiecznych, by zweryfikowali i uzupełnili swoje odpowiedzi z początkowej fazy lekcji, a następnie wykonali w zeszytach krótką notatkę na temat ochrony ryb w Polsce. Uczniowie, pracując w parach, formułują wyjaśnienie, dlaczego ryby mogą być łowione w wyznaczonym czasie oraz dlaczego wprowadzone są okresy ochronne. Następnie ochotnicy przedstawiają swoje wyjaśnienia na forum klasy, a nauczyciel ocenia ich poprawność.
Nauczyciel wprowadza uczniów w treść polecenia nr 1. Uczniowie odpowiadają na nie w parach, a następnie porównują swoje rozwiązanie z innym zespołem.
Utrwalanie wiedzy i umiejętności. Nauczyciel przechodzi do sekcji „Sprawdź się”. Dzieli klasę na 4‑osobowe grupy. Uczniowie rozwiązują następujące zadania na czas: od 3 do 7, od najłatwiejszego do najtrudniejszego. Grupa, która poprawnie rozwiąże zadania jako pierwsza, wygrywa.
Uczniowie wykonują w parach ćwiczenie 8, wyświetlone przez nauczyciela na tablicy. Podczas wspólnych dyskusji rozwiązują zadanie, następnie łączą się z inną parą i kontynuują swoją dyskusję, uzasadniając swój wybór.
Faza podsumowująca:
Uczniowie rozwiązują ćwiczenie nr 2 (typu „prawda/fałsz”) z sekcji „Sprawdź się”. Następnie przygotowują podobne zadanie dla osoby z pary: tworzą trzy prawdziwe lub fałszywe zdania dotyczące tematu lekcji. Uczniowie wykonują ćwiczenie otrzymane od kolegi lub koleżanki.
Nauczyciel wyświetla na tablicy temat lekcji i cele zawarte w sekcji „Wprowadzenie”. W tym kontekście dokonuje podsumowania najważniejszych informacji przedstawionych na lekcji oraz wyjaśnia wątpliwości uczniów.
Praca domowa:
Wymyśl pięć pytań związanych z tematem e‑materiału, które mogłyby pojawić się na egzaminie maturalnym.
Materiały pomocnicze:
Jane B. Reece i in., „Biologia Campbella”, tłum. K. Stobrawa i in., Dom Wydawniczy REBIS, Poznań 2021.
„Encyklopedia szkolna. Biologia”, red. Marta Stęplewska, Robert Mitoraj, Wydawnictwo Zielona Sowa, Kraków 2006.
Dodatkowe wskazówki metodyczne:
Multimedium zamieszczone w sekcji „Grafika interaktywna” można wykorzystać w fazie wstępnej zajęć, w celu wzbudzenia zaciekawienia uczniów.