Autor: Anna Juwan

Temat: Przegląd systematyczny i znaczenie ryb. Gatunki chronione w Polsce

Grupa docelowa: uczniowie III etapu edukacyjnego – kształcenie w zakresie rozszerzonym

Podstawa programowa:

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii.

Cele operacyjne (językiem ucznia):

• Przedstawisz systematykę ryb.

• Wskażesz różnice między rybami należącymi do podgromad chrzęstnoszkieletowych i kostnoszkieletowych.

• Wykażesz i ocenisz znaczenie ryb w przyrodzie i dla człowieka.

• Wskażesz gatunki ryb chronione w Polsce.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

• z użyciem komputera;

• ćwiczenia interaktywne;

• mapa pojęć;

• analiza grafiki interaktywnej;

• prezentacja.

Formy pracy:

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.

Przed lekcją:

1. Uczniowie zapoznają się z treścią w sekcji „Przeczytaj”.

2. Dwóch chętnych uczniów przygotowuje prezentacje: jedna dotyczyć ma ryb chrzęstoszkieletowych, druga – kostnoszkieletowych. Uczniowie opierają się na wiadomościach z sekcji „Przeczytaj” oraz wyszukanych w innych źródłach (w Internecie i materiałach pomocniczych). Prezentacje powinny zawierać m.in. ilustracje, zdjęcia, materiały wideo dotyczące przykładowych gatunków ryb z danej gromady.

Przebieg lekcji

Faza wstępna:

1. Nauczyciel wyświetla zawartość sekcji „Wprowadzenie”. Uczniowie wspólnie z nauczycielem omawiają cele lekcji i określają kryteria sukcesu.

2. Wprowadzenie do tematu. Nauczyciel pyta uczniówo sposoby ochrony populacji ryb w Polsce.
   Uczniowie udzielają swobodnych odpowiedzi.

Faza realizacyjna:

1. Prezentacje uczniów. Wybrani przed lekcją uczniowie prezentują efekty swojej pracy. Nauczyciel w razie potrzeby dopowiada informacje lub koryguje błędy.

2. Mapa pojęć. Uczniowie, pracując w parach, tworzą mapy pojęć związane z tematem lekcji i na podstawie treści z sekcji „Przeczytaj”.

3. Praca z multimedium („Grafika interaktywna”). Nauczyciel wyświetla grafikę interaktywną i wspólnie z uczniami dokonuje jej analizy. Prosi podopiecznych, by zweryfikowali i uzupełnili swoje odpowiedzi z początkowej fazy lekcji, a następnie wykonali w zeszytach krótką notatkę na temat ochrony ryb w Polsce. Uczniowie, pracując w parach, formułują wyjaśnienie, dlaczego ryby mogą być łowione w wyznaczonym czasie oraz dlaczego wprowadzone są okresy ochronne. Następnie ochotnicy przedstawiają swoje wyjaśnienia na forum klasy, a nauczyciel ocenia ich poprawność.

4. Nauczyciel wprowadza uczniów w treść polecenia nr 1. Uczniowie odpowiadają na nie w parach, a następnie porównują swoje rozwiązanie z innym zespołem.

5. Utrwalanie wiedzy i umiejętności. Nauczyciel przechodzi do sekcji „Sprawdź się”. Dzieli klasę na 4‑osobowe grupy. Uczniowie rozwiązują następujące zadania na czas: od 3 do 7, od najłatwiejszego do najtrudniejszego. Grupa, która poprawnie rozwiąże zadania jako pierwsza, wygrywa.

6. Uczniowie wykonują w parach ćwiczenie 8, wyświetlone przez nauczyciela na tablicy. Podczas wspólnych dyskusji rozwiązują zadanie, następnie łączą się z inną parą i kontynuują swoją dyskusję, uzasadniając swój wybór.

Faza podsumowująca:

1. Uczniowie rozwiązują ćwiczenie nr 2 (typu „prawda/fałsz”) z sekcji „Sprawdź się”. Następnie przygotowują podobne zadanie dla osoby z pary: tworzą trzy prawdziwe lub fałszywe zdania dotyczące tematu lekcji. Uczniowie wykonują ćwiczenie otrzymane od kolegi lub koleżanki.

2. Nauczyciel wyświetla na tablicy temat lekcji i cele zawarte w sekcji „Wprowadzenie”. W tym kontekście dokonuje podsumowania najważniejszych informacji przedstawionych na lekcji oraz wyjaśnia wątpliwości uczniów.

Praca domowa:

1. Wymyśl pięć pytań związanych z tematem e‑materiału, które mogłyby pojawić się na egzaminie maturalnym.

Materiały pomocnicze:

• Jane B. Reece i in., „Biologia Campbella”, tłum. K. Stobrawa i in., Dom Wydawniczy REBIS, Poznań 2021.

• „Encyklopedia szkolna. Biologia”, red. Marta Stęplewska, Robert Mitoraj, Wydawnictwo Zielona Sowa, Kraków 2006.

Dodatkowe wskazówki metodyczne:

• Multimedium zamieszczone w sekcji „Grafika interaktywna” można wykorzystać w fazie wstępnej zajęć, w celu wzbudzenia zaciekawienia uczniów.