Autor: Stanisław Mrozowicz

Temat: Pierwsze próby zjednoczenia

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum

Podstawa programowa:

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje obywatelskie.

Cele operacyjne:

Uczeń:

• omawia etapy przezwyciężania rozbicia dzielnicowego i dążenia do zjednoczenia państwa;

• charakteryzuje rolę poszczególnych książąt piastowskich w procesie zjednoczeniowym, ze szczególnym uwzględnieniem Leszka Czarnego, Henryka Probusa, Przemysła II i Władysława Łokietka;

• opisuje rolę Kościoła katolickiego i kultu świętych w procesie zjednoczeniowym.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

• rozmowa nauczająca z wykorzystaniem ćwiczeń interaktywnych;

• analiza materiału źródłowego (porównawcza);

• dyskusja.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda;

• telefony z dostępem do internetu.

Przebieg lekcji

Przed lekcją:

1. Przygotowanie do zajęć. Nauczyciel loguje się na platformie i udostępnia uczniom e‑materiał „Pierwsze próby zjednoczenia”. Prosi uczestników zajęć o zapoznanie się z tekstem w sekcji „Przeczytaj” i multimedium w sekcji „Film + Sprawdź się” tak, aby podczas lekcji mogli w niej aktywnie uczestniczyć i wykonywać polecenia.

2. Nauczyciel poleca uczniom, aby korzystając z informacji zawartych w sekcji „Przeczytaj” oraz na podstawie filmu przygotowali prezentacje, które w fazie realizacyjnej przedstawią na forum klasy. Może podzielić uczniów na dwie grupy: pierwsza skupi się na działaniach zjednoczeniowych książąt piastowskich, a druga na roli Kościoła katolickiego i kultu świętych w procesie jednoczenia ziem polskich.

Faza wstępna:

1. Prowadzący lekcję określa cel zajęć i informuje uczniów o ich planowanym przebiegu. Wyświetla na tablicy temat lekcji.

2. Raport z przygotowań. Nauczyciel za pomocą dostępnego w panelu użytkownika raportu sprawdza przygotowanie uczniów do lekcji, m.in. kto zapoznał się z udostępnionym e‑materiałem i filmem. Prowadzący zadaje uczniom pytanie o umiejscowienie tematu lekcji w czasie. Pyta: W jakiej sytuacji politycznej znajduje się państwo polskie w XIII wieku? Co było tego przyczyną? Co ważnego działo się wcześniej?

Faza realizacyjna:

1. Nauczyciel przypomina o prezentacjach przygotowanych przez uczniów przed lekcją. Poleca dwóm wybranym osobom (lub ochotnikom), które były w różnych grupach, aby zaprezentowały swoją pracę przed resztą klasy. Po prezentacji uczniowie krótko o niej dyskutują, dodają informacje, które ich zdaniem warto uwzględnić. Prowadzący może korygować odpowiedzi i je uzupełniać.

2. Praca z multimedium („Prezentacja multimedialna”). Nauczyciel prosi wybranego ucznia, aby przeczytał polecenie 2: „Przedstaw przesłanki zjednoczenia Polski w drugiej połowie XIII wieku”. Następnie poleca uczniom, aby podzielili się na cztero- lub pięcioosobowe grupy i opracowali w nich odpowiedzi. Po ustalonym wcześniej czasie przedstawiciel wskazanej (lub zgłaszającej się na ochotnika) grupy prezentuje propozycję odpowiedzi, a pozostali uczniowie się do niej ustosunkowują. Nauczyciel w razie potrzeby uzupełnia informacje.

3. W podobny sposób uczniowie pracują nad poleceniem 3: wyjaśniają, jakie były podstawy prawne roszczeń ostatnich Przemyślidów do korony polskiej.

Faza podsumowująca:

1. Zalogowany na platformie nauczyciel wyświetla na tablicy temat lekcji i cele zawarte w sekcji „Wprowadzenie”. Wybrany uczeń odczytuje cele lekcji, następuje wspólne omówienie: co udało się osiągnąć, do czego warto wrócić, czego nie udało się zrealizować i dlaczego. Później nauczyciel analizuje przebieg lekcji i przeprowadza ewaluację, z której wnioski wykorzysta w przyszłości.

2. Nauczyciel omawia przebieg zajęć, wskazuje mocne i słabe strony pracy uczniów.

Praca domowa:

1. Wykonaj ćwiczenia 1 i 2 z sekcji „Film + Sprawdź się”.

2. (Dla uczniów chętnych) Wykonaj polecenie 2 dołączone do sekcji „Film + Sprawdź się”: „Czy o pierwszych próbach zjednoczeniowych można mówić już na początku XIII w., czy raczej bardziej właściwe jest stosowanie tego określenia w odniesieniu do wydarzeń z końca XIII wieku? Uzasadnij odpowiedź”.

Materiały pomocnicze:

Wybór źródeł do historii Polski średniowiecznej (do połowy XV wieku), t. 2, Przezwyciężenie rozdrobnienia feudalnego i powstanie monarchii stanowej w Polsce, oprac. G. Labuda, B. Miśkiewicz, Poznań 1967.

Teksty źródłowe do nauki historii w szkole, nr 10, Powstanie państw scentralizowanych i rozwój dążeń narodowych w XIII–XIV w., oprac. Z. Dąbrowska, Warszawa 1959.

By czas nie zaćmił i niepamięć. Wybór kronik średniowiecznych, oprac. A. Jelicz, Warszawa 1975.

Wielka historia Polski, t. 1–10, Oficyna Wydawnicza FOGRA, Kraków 2016.

Seria Historia powszechna, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2011–2019.

Wskazówki metodyczne:

Oba multimedia mogą zostać wykorzystane do przygotowania się do lekcji powtórkowej dotyczącej okresu rozbicia dzielnicowego oraz zjednoczenia ziem polskich.