Dla nauczyciela
SCENARIUSZ LEKCJI
Imię i nazwisko autora: Ewa Malinowska
Przedmiot: geografia
Temat zajęć: Miary wilgotności powietrza. Wpływ temperatury na zawartość pary wodnej w powietrzu
Grupa docelowa: III etap edukacyjny, liceum ogólnokształcące/technikum, zakres podstawowy, klasa I
Podstawa programowa:
Zakres podstawowy. III. Atmosfera: czynniki klimatotwórcze, rozkład temperatury powietrza, ciśnienia atmosferycznego i opadów, ogólna cyrkulacja atmosferyczna, mapa synoptyczna, strefy klimatyczne i typy klimatów.
Uczeń:
wyjaśnia mechanizm cyrkulacji atmosferycznej i rozkład opadów atmosferycznych na Ziemi;
Kształtowane kompetencje kluczowe:
kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji,
kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii,
kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się.
Cele operacyjne
Uczeń:
wymienia miary zawartości pary wodnej w powietrzu,
charakteryzuje przyczyny dużej wilgotności powietrza,
określa, jakie zjawiska pogodowe są związane z obecnością pary wodnej w powietrzu,
ocenia przestrzenne zróżnicowanie warunków termiczno‑wilgotnościowych na Ziemi.
Strategie nauczania: asocjacyjna, badawcza (problemowa)
Metody i techniki nauczania: blended learning, IBSE
Formy zajęć: praca w grupach, praca całego zespołu klasowego
Środki dydaktyczne: e‑materiał, zeszyt przedmiotowy, atlas geograficzny, w zależności od wyposażenia szkoły komputer, projektor multimedialny, tablety
Materiały pomocnicze:
K. Kożuchowski (red.), Meteorologia i klimatologia, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2019.
A. Woś, Meteorologia dla geografów, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2000.
PRZEBIEG LEKCJI
Faza wprowadzająca
Przedstawienie celów lekcji.
Wprowadzenie do tematu lekcji poprzez krótkie omówienie/przypomnienie czynników decydujących o zawartości pary wodnej w powietrzu oraz pojęć wilgotność względna, wilgotność bezwzględna, prężność pary wodnej, punkt rosy.
Faza realizacyjna
Omówienie zasad wykonania zadania – zadaniem uczniów jest przeanalizowanie multimediów zawartych w e‑materiale i określenie związków między temperaturą powietrza a zawartością pary wodnej w różnych strefach klimatycznych i typach klimatu.
Podział uczniów na grupy (liczebność grup określa nauczyciel).
Wskazanie grupom trzech wybranych miejsc na Ziemi położonych w różnych strefach klimatycznych i typach klimatu; zadaniem uczniów jest:
ustalenie na podstawie mapy z atlasu współrzędnych geograficznych podanych miejsc,
określenie na podstawie map klimatycznych z atlasu średniej rocznej temperatury powietrza,
wyznaczenie na podstawie symulacji interaktywnej z e‑materiału wilgotności względnej i prężności pary wodnej w warstwie przyziemnej powietrza,
wyznaczenie na podstawie symulacji interaktywnej zawartości pary wodnej w powietrzu (wilgotności bezwzględnej) przy danej temperaturze powietrza i wilgotności względnej 50% i 100%,
scharakteryzowanie cech wilgotnościowych klimatu w podanych miejscach oraz wskazanie i uzasadnienie stwierdzonych różnic między analizowanymi miejscami.
Przedstawienie przy tablicy rezultatów pracy poszczególnych grup przez ich liderów; ewentualne uzupełnienia pozostałych członków grupy; nauczyciel kontroluje poprawność informacji, wprowadza uzupełnienia; dane charakteryzujące warunki termiczno‑wilgotnościowe poszczególnych miejsc są zapisywane na tablicy (w zależności od wyposażenia zwykłej lub multimedialnej) i prezentowane zespołowi klasowemu.
Dyskusja z udziałem zespołu klasowego dotycząca prezentowanych informacji, której celem jest określenie głównych prawidłowości kształtowania i przebiegu zjawisk termiczno‑wilgotnościowych w poszczególnych strefach klimatycznych; nauczyciel kontroluje przebieg dyskusji, wprowadza ewentualne uzupełnienia, zadaje pytania ukierunkowujące dyskusję.
Podsumowanie wyników dyskusji przez nauczyciela.
Sporządzenie notatki w zeszycie zawierającej syntetyczne podsumowanie przeprowadzonej dyskusji i treści przedstawionych w multimediach.
Faza podsumowująca
Podsumowanie i utrwalenie nowej wiedzy poprzez zadawanie pytań przez nauczyciela i udzielanie odpowiedzi przez uczniów.
Ocena aktywności i przypomnienie celów zajęć.
Praca domowa
Zapoznanie się z pozostałymi informacjami w domu.
Wykonanie poleceń do symulacji i grafiki interaktywnej.
Określenie cech termiczno‑wilgotnościowych klimatu swojego regionu.
Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania danego multimedium:
Symulacja interaktywna i grafiki zawarte w e‑materiale mogą być wykorzystane podczas innych, różnorodnych tematycznie lekcji dotyczących zróżnicowania środowiska Ziemi zarówno w ujęciu komponentowym (głównie blok tematyczny atmosfera), jak i kompleksowym (charakterystyka środowiska różnych regionów fizycznogeograficznych, relacje między komponentami środowiska). Uczeń może także wykorzystać e‑materiał do samodzielnego rozszerzania i pogłębiania wiedzy w domu oraz w czasie lekcji mających na celu powtórzenie materiału z bloku tematycznego dotyczącego atmosfery (III.).