Autor: Katarzyna Maćkowska

Temat: Locke i Hume: recepcja i dyskusja

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum, zakres rozszerzony

Podstawa programowa:

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie świadomości i ekspresji kulturalnej;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji.

Cele operacyjne. Uczeń:

• omawia recepcję empiryzmu w wydaniu Locke’a i Hume’a;

• wskazuje aspekty empiryzmu brytyjskiego, które były najistotniejsze dla doby oświecenia i jakie mają znaczenie dla współczesności;

• ocenia wpływ teorii Hume’a na badania dotyczące religii i wiary.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• konektywizm;

• nauczanie wyprzedzające.

Metody i techniki nauczania:

• ćwiczeń przedmiotowych;

• z użyciem komputera;

• dyskusja;

• burza mózgów;

• wykład;

• praca z multimedium.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda;

• telefony z dostępem do internetu.

Przebieg lekcji

Przed lekcją:

1. Przygotowanie do zajęć. Nauczyciel loguje się na platformie i udostępnia uczniom e‑materiał: „Locke i Hume: recepcja i dyskusja”. Prosi uczestników zajęć o zapoznanie się z treściami z zakładki „Przeczytaj” i  multimedium w sekcji „Film edukacyjny”. Następnie uczniowie wykonują ćwiczenie nr 2 z sekcji „Film edukacyjny”.

Faza wprowadzająca:

1. Nauczyciel, po zalogowaniu na platformie, wyświetla na tablicy interaktywnej lub za pomocą rzutnika temat lekcji. Nawiązując do zagadnień opisanych w sekcji „Wprowadzenie”, omawia zaprezentowane cele. Uczniowie ustalają kryteria sukcesu.

2. Pytanie otwarte. Nauczyciel loguje się na platformę, wybiera odpowiedni e‑materiał i przystępuje do czynności organizacyjnych. Uczniowie również logują się w systemie i dołączają do grupy. Po podaniu tematu lekcji nauczyciel wyświetla na tablicy interaktywnej wybrane pytanie otwarte z e‑materiału, na które następnie uczniowie indywidualnie udzielają odpowiedzi: W jaki sposób Hume odniósł się do myśli Locke'a? Nauczyciel, korzystając ze swojego panelu użytkownika, odczytuje na głos wybraną odpowiedź lub odpowiedzi i rozpoczyna dyskusję.

Faza realizacyjna:

1. Burza mózgów. Nauczyciel informuje, że pierwsza część zajęć będzie przeprowadzona metodą burzy mózgów. Określa jej zasady oraz podaje czas przeznaczony na realizację zadania. Następnie zadaje uczniom pytanie: Co filozofia zawdzięcza Locke'owi i Hume'owi? Jak ich teorie filozoficzne zostały odebrane przez filozofów tworzących w późniejszych latach? Wszyscy pracują indywidualnie i zapisują swoje pomysły, następnie prezentują je na forum klasy. Nauczyciel wyznacza osobę, która zapisuje na tablicy propozycje uczestników zajęć. Następuje wspólna ocena zebranych pomysłów na drodze dyskutusji, w wyniku której uczniowie wybierają uznane przez siebie za najbardziej wartościowe.

2. Praca z multimedium. Nauczyciel wyświetla na tablicy interaktywnej materiał z sekcji „Audiobook”. Wybrany uczeń odczytuje treść poleceń:
   – Zapoznaj się z poniższym audiobookiem i odpowiedz, w jaki sposób Hume interpretuje zjawiska nadprzyrodzone. Co jest podstawą rozumowania Hume'a? Czy jego refleksja może stanowić racjonalny wzór dla późniejszych badań nad religią i wiarą?;
   – Odnosząc się do powyższego tekstu wyjaśnij, dlaczego praca naukowca w większym stopniu polega na konstruowaniu prawdopodobnych hipotez, tłumaczących relacje między faktami, a nie na odkrywaniu „niekwestionowanej prawdy”.
   Klasa dzieli się na grupy i opracowuje propozycje odpowiedzi. Przedstawiciel wskazanej grupy prezentuje propozycję rozwiązania zadania, a pozostali uczniowie komentują. Nauczyciel w razie potrzeby uzupełnia odpowiedzi uczniów, udzielając im informacji zwrotnej.

3. Praca z drugim multimedium. Uczniowie zapoznają się z materiałem w sekcji „Film edukacyjny”. Każdy uczeń pracuje indywidualnie, samodzielnie przygotowując odpowiedzi do poleceń i ćwiczeń. Po wyznaczonym przez nauczyciela czasie wybrani lub chętni uczniowie odczytują swoje propozycje. Nauczyciel komentuje rozwiązania uczniów.

4. Uczniowie, na podstawie wiedzy zdobytej przed lekcją oraz podczas lekcji, układają trzy zadania quizowe związane z tematem zajęć, które następnie dają do rozwiązania wybranej osobie z klasy. W ten sposób utrwalają zdobytą wiedzę i umiejętności.

Faza podsumowująca:

1. Wszyscy uczniowie podsumowują zajęcia, zwracając uwagę na nabyte umiejętności.

Praca domowa:

1. Przypomnij sobie wiadomości z tej lekcji i spróbuj odpowiedzieć, które aspekty empiryzmu brytyjskiego zachowały swoje znaczenie do dzisiejszych czasów. Uzasadnij swoją odpowiedź.

Materiały pomocnicze:

• Locke John, Rozważania dotyczące rozumu ludzkiego, II, tłum. B. J. Gawecki.

• Łagosz Marek, Hume'owska ontologia umysłu a problem następstwa czasowego przyczyny i skutku, „Przegląd Filozoficzny” 2011, nr 4, s. 151‑166.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:

• Nauczyciel może wykorzystać medium w sekcji „Audiobook” do pracy przed lekcją. Uczniowie zapoznają się z jego treścią i przygotowują do pracy na zajęciach w ten sposób, żeby móc samodzielnie rozwiązać zadania.