SCENARIUSZ LEKCJI

Autorzy: Małgorzata Luc, Jacek Szmańda

Przedmiot: geografia

Temat zajęć: Młodoglacjalny czy staroglacjalny?

Grupa docelowa: III etap edukacyjny, liceum/technikum, zakres podstawowy, klasa I

Podstawa programowa

V. Litosfera: związek budowy wnętrza Ziemi z tektoniką płyt litosfery, procesy wewnętrzne i zewnętrzne kształtujące powierzchnię Ziemi i ich skutki, skały.

Uczeń:

3. charakteryzuje główne procesy zewnętrzne modelujące powierzchnię Ziemi (erozja, transport, akumulacja) oraz skutki rzeźbotwórczej działalności rzek, wiatru, lodowców, lądolodu i mórz oraz wietrzenia.

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji,

• kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii,

• kompetencje cyfrowe,

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się.

Cele operacyjne

Uczeń:

• wskazuje kryteria podziału krajobrazu na staro- i młodoglacjalny,

• ocenia wpływ warunków przyrodniczych na zróżnicowanie rzeźby terenu i krajobrazowe,

• dostrzega prawidłowości we wpływie procesów denudacyjnych na ukształtowanie powierzchni terenu obszarów zlodowaconych.

Strategie nauczania: konektywizm

Formy zajęć: praca indywidualna, praca całego zespołu klasowego

Środki dydaktyczne: komputer z dostępem do internetu, atlasy geograficzne

Materiały pomocnicze

P. Lamparski, Badania georadarowe kemów jako przykład możliwości zastosowania metod geofizycznych do badania form zbudowanych z drobnoziarnistych osadów klastycznych, „Przegląd Geograficzny” 2020, t. 92, z. 5, s. 423–446.

J.E. Mojski, Ziemie polskie w czwartorzędzie Zarys morfogenezy, PIG – PIB, Warszawa 2005.

A. Richling, A. Dąbrowski, Mapa typów krajobrazów naturalnych Polski, plansza 53.1, [w:] Atlas Rzeczypospolitej Polskiej, Główny Geodeta Kraju, IGiPZ PAN, PPWK im. E. Romera, Warszawa 1995.

D. Wrońska i in., Encyklopedia. Geografia, Wydawnictwo Greg, Kraków 2020.

PRZEBIEG LEKCJI

Faza wprowadzająca

• Nauczyciel wprowadza uczniów w tematykę zajęć. Omawia pojęcie Niżu Polskiego. Przypomina zagadnienia związane ze zlodowaceniem skandynawskim.

• Nauczyciel przedstawia cele lekcji.

Faza realizacyjna

• Uczniowie zapoznają się z częścią „Przeczytaj” e‑materiału. 

• Nauczyciel przeprowadza rozmowę kierowaną, omawiając następujące zagadnienia:

  1. liczba zlodowaceń skandynawskich w Polsce,

  2. główne formy rzeźby terenu związane z działalnością lądolodu,

  3. procesy denudacji, w tym szczególnie procesy zachodzące w klimacie peryglacjalnym,

  4. kryteria odróżniające rzeźbę obszarów zlodowaconych podczas zlodowacenia Wisły i zlodowaceń starszych,

  5. kryteria wyodrębnienia obszarów (krajobrazów) staro- i młodoglacjalnych.

• Uczniowie zapoznają się z grafiką interaktywną, identyfikują formy charakterystyczne dla krajobrazu staro- i młodoglacjalnego. Uczniowie omawiają prawidłowości we wpływie procesów denudacyjnych na ukształtowanie powierzchni terenu obszarów zlodowaconych. Następnie nauczyciel prosi o wskazanie na mapie Europy zasięgu zlodowaceń, w razie potrzeby wspiera uczniów, wyjaśnia ich wątpliwości. 

Faza podsumowująca

• Nauczyciel prosi uczniów o wykonanie wskazanych ćwiczeń z bloku „Sprawdź się”. Rozwiązania poleceń przedstawiane są na forum klasy, uczniowie prezentujący odpowiedzi wyjaśniają swój tok rozumowania, nauczyciel czuwa nad poprawnością wykonania zadań, w razie trudności z rozwiązaniem poszczególnych ćwiczeń wyjaśnia i uzupełnia.

• Nauczyciel prosi o zdefiniowanie pojęć krajobrazu młodo- i staroglacjalnego, następnie prosi o wymienienie najważniejszych cech charakterystycznych dla ukształtowania rzeźby terenu tych krajobrazów.

• Przypomnienie celów lekcji i ocena aktywności uczniów.

Praca domowa

• Wykonanie krótkiego opisu wszystkich 13 znajdujących się w grafice interaktywnej obrazów form przy użyciu sfomułowań zalecanych w poleceniu do grafiki interaktywnej.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania danego multimedium

Grafika interaktywna moze zostać wykorzystana podczas lekcji poświęconych ukształtowaniu powierzchni głównych jednostek fizycznogeograficznych Polski (zakres rozszerzony: XIII. 1).