Dla nauczyciela
SCENARIUSZ LEKCJI
Autorzy: Małgorzata Luc, Jacek Szmańda
Przedmiot: geografia
Temat zajęć: Młodoglacjalny czy staroglacjalny?
Grupa docelowa: III etap edukacyjny, liceum/technikum, zakres podstawowy, klasa I
Podstawa programowa
V. Litosfera: związek budowy wnętrza Ziemi z tektoniką płyt litosfery, procesy wewnętrzne i zewnętrzne kształtujące powierzchnię Ziemi i ich skutki, skały.
Uczeń:
charakteryzuje główne procesy zewnętrzne modelujące powierzchnię Ziemi (erozja, transport, akumulacja) oraz skutki rzeźbotwórczej działalności rzek, wiatru, lodowców, lądolodu i mórz oraz wietrzenia.
Kształtowane kompetencje kluczowe:
kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji,
kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii,
kompetencje cyfrowe,
kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się.
Cele operacyjne
Uczeń:
wskazuje kryteria podziału krajobrazu na staro- i młodoglacjalny,
ocenia wpływ warunków przyrodniczych na zróżnicowanie rzeźby terenu i krajobrazowe,
dostrzega prawidłowości we wpływie procesów denudacyjnych na ukształtowanie powierzchni terenu obszarów zlodowaconych.
Strategie nauczania: konektywizm
Formy zajęć: praca indywidualna, praca całego zespołu klasowego
Środki dydaktyczne: komputer z dostępem do internetu, atlasy geograficzne
Materiały pomocnicze
P. Lamparski, Badania georadarowe kemów jako przykład możliwości zastosowania metod geofizycznych do badania form zbudowanych z drobnoziarnistych osadów klastycznych, „Przegląd Geograficzny” 2020, t. 92, z. 5, s. 423–446.
J.E. Mojski, Ziemie polskie w czwartorzędzie Zarys morfogenezy, PIG – PIB, Warszawa 2005.
A. Richling, A. Dąbrowski, Mapa typów krajobrazów naturalnych Polski, plansza 53.1, [w:] Atlas Rzeczypospolitej Polskiej, Główny Geodeta Kraju, IGiPZ PAN, PPWK im. E. Romera, Warszawa 1995.
D. Wrońska i in., Encyklopedia. Geografia, Wydawnictwo Greg, Kraków 2020.
PRZEBIEG LEKCJI
Faza wprowadzająca
Nauczyciel wprowadza uczniów w tematykę zajęć. Omawia pojęcie Niżu Polskiego. Przypomina zagadnienia związane ze zlodowaceniem skandynawskim.
Nauczyciel przedstawia cele lekcji.
Faza realizacyjna
Uczniowie zapoznają się z częścią „Przeczytaj” e‑materiału.
Nauczyciel przeprowadza rozmowę kierowaną, omawiając następujące zagadnienia:
liczba zlodowaceń skandynawskich w Polsce,
główne formy rzeźby terenu związane z działalnością lądolodu,
procesy denudacji, w tym szczególnie procesy zachodzące w klimacie peryglacjalnym,
kryteria odróżniające rzeźbę obszarów zlodowaconych podczas zlodowacenia Wisły i zlodowaceń starszych,
kryteria wyodrębnienia obszarów (krajobrazów) staro- i młodoglacjalnych.
Uczniowie zapoznają się z grafiką interaktywną, identyfikują formy charakterystyczne dla krajobrazu staro- i młodoglacjalnego. Uczniowie omawiają prawidłowości we wpływie procesów denudacyjnych na ukształtowanie powierzchni terenu obszarów zlodowaconych. Następnie nauczyciel prosi o wskazanie na mapie Europy zasięgu zlodowaceń, w razie potrzeby wspiera uczniów, wyjaśnia ich wątpliwości.
Faza podsumowująca
Nauczyciel prosi uczniów o wykonanie wskazanych ćwiczeń z bloku „Sprawdź się”. Rozwiązania poleceń przedstawiane są na forum klasy, uczniowie prezentujący odpowiedzi wyjaśniają swój tok rozumowania, nauczyciel czuwa nad poprawnością wykonania zadań, w razie trudności z rozwiązaniem poszczególnych ćwiczeń wyjaśnia i uzupełnia.
Nauczyciel prosi o zdefiniowanie pojęć krajobrazu młodo- i staroglacjalnego, następnie prosi o wymienienie najważniejszych cech charakterystycznych dla ukształtowania rzeźby terenu tych krajobrazów.
Przypomnienie celów lekcji i ocena aktywności uczniów.
Praca domowa
Wykonanie krótkiego opisu wszystkich 13 znajdujących się w grafice interaktywnej obrazów form przy użyciu sfomułowań zalecanych w poleceniu do grafiki interaktywnej.
Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania danego multimedium
Grafika interaktywna moze zostać wykorzystana podczas lekcji poświęconych ukształtowaniu powierzchni głównych jednostek fizycznogeograficznych Polski (zakres rozszerzony: XIII. 1).