Autor: Anna Juwan

Temat: Dominacja wierzchołkowa i jej uwarunkowania

Grupa docelowa: uczniowie III etapu edukacyjnego – kształcenie w zakresie rozszerzonym

Podstawa programowa:

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii.

Cele operacyjne (językiem ucznia):

• Wyjaśnisz pojęcie korelacji wzrostowych.

• Scharakteryzujesz zjawisko dominacji wierzchołkowej.

• Przedstawisz główne teorie wyjaśniające mechanizm dominacji wierzchołkowej.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

• z użyciem komputera;

• rozmowa kierowana;

• ćwiczenia interaktywne;

• doświadczenie;

• prezentacja.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.

Przed lekcją:

1. Przygotowanie do zajęć. Nauczyciel loguje się na platformie i udostępnia uczniom e‑materiał: „Dominacja wierzchołkowa i jej uwarunkowania”. Uczniowie mają się zapoznać z treściami w sekcji „Przeczytaj” i przygotować prezentację na temat: „Dominacja wierzchołkowa – wpływ usunięcia wierzchołka pędu głównego na rozwój pędów bocznych”. Prezentacja powinna być wykonana przez 5-, 6‑osobowe grupy i obejmować zdjęcia, ilustracje lub filmy przedstawiające przykładowe rośliny, u których nastąpił rozwój pędów bocznych po usunięciu wierzchołka, wraz z wyjaśnieniem tej zależności. Uczniowie mogą także przynieść okazy rozkrzewionych w ten sposób roślin domowych.

Przebieg lekcji

Faza wstępna:

1. Nauczyciel wyświetla cele lekcji i temat zawarte w sekcji „Wprowadzenie”.

2. Odwołanie do wcześniejszej wiedzy. Nauczyciel prosi chętnych uczniów o zdefiniowanie terminu „auksyny” oraz przypomnienie, jaką pełnią funkcję w roślinie, a także objaśnienie pojęcia korelacji wzrostowych na podstawie przeczytanego tekstu.

Faza realizacyjna:

1. Prezentacje uczniów. Część właściwa lekcji zaczyna się od prezentacji i omówienia przez grupy materiałów przygotowanych w domu. Nauczyciel z całą klasą wybiera najlepszą prezentację, tzn. taką, która w skondensowany i poprawny sposób przedstawia informacje na temat wszystkich zagadnień.

2. Praca z multimedium („Wirtualne laboratorium (WL‑I)”). Uczniowie zapoznają się materiałem i przeprowadzają doświadczenie w wirtualnym laboratorium. Nauczyciel prosi ich, by w formularzu rozwiązali problem badawczy i zweryfikowali hipotezę oraz zapisali swoje obserwacje i wnioski (zob. sekcja „Wirtualne laboratorium (WL‑I)”).

3. Utrwalanie wiedzy i umiejętności. Nauczyciel przechodzi do sekcji „Sprawdź się”. Dzieli klasę na 4‑osobowe grupy. Uczniowie rozwiązują następujące zadania na czas: od 1 do 6, od najłatwiejszego do najtrudniejszego. Grupa, która poprawnie rozwiąże zadania jako pierwsza, wygrywa.

4. Uczniowie wykonują w grupach ćwiczenia nr 7 i 8, następnie wylosowany zespół prezentuje swoje rozwiązania na forum. Pozostałe grupy komentują i uzupełniają informacje.

Faza podsumowująca:

1. Chętni uczniowie podsumowują wiedzę zdobytą na zajęciach.

2. Na koniec zajęć nauczyciel raz jeszcze wyświetla na tablicy interaktywnej lub przy użyciu rzutnika temat lekcji i cele zawarte w sekcji „Wprowadzenie”, w tym kontekście podsumowuje pracę uczniów na zajęciach.

Praca domowa:

1. Uczniowie opracowują FAQ (minimum 3 pytania i odpowiedzi) do tematu lekcji („Dominacja wierzchołkowa i jej uwarunkowania”).

Materiały pomocnicze:

• Jane B. Reece i in., „Biologia Campbella”, tłum. K. Stobrawa i in., Dom Wydawniczy REBIS, Poznań 2021.

• „Encyklopedia szkolna. Biologia”, red. Marta Stęplewska, Robert Mitoraj, Wydawnictwo Zielona Sowa, Kraków 2006.

• „Cięcie roślin pokojowych”, blog internetowy Wiola Green.

Dodatkowe wskazówki metodyczne:

• Uczniowie mogą przed lekcją zapoznać się z materiałem w sekcji „Wirtualne laboratorium (WL‑I)”, aby aktywnie uczestniczyć w zajęciach i pogłębić swoją wiedzę.