Dla nauczyciela
Autor: Katarzyna Lewandowska
Przedmiot: Język polski
Temat: Inni ludzie w innych światach – człowiek w warunkach ekstremalnych u Tadeusza Borowskiego i Gustawa Herlinga‑Grudzińskiego
Grupa docelowa:
Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum, zakres podstawowy
Podstawa programowa:
Kształtowane kompetencje kluczowe:
kompetencje cyfrowe;
kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;
kompetencje obywatelskie;
kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;
kompetencje w zakresie wielojęzyczności.
Cele operacyjne. Uczeń:
poznaje problematykę oraz cechy literatury obozowej,
analizuje fragmenty opowiadań obozowych Tadeusza Borowskiego oraz Innego świata Gustawa Herlinga‑Grudzińskiego, zwracając uwagę na sposób opisu obozowej rzeczywistości,
charakteryzuje różne postawy ludzi postawionych w sytuacjach ekstremalnych,
poznaje pojęcia „behawioryzm” oraz „weryzm” i wskazuje przejawy zastosowania tych technik w analizowanych utworach Gustawa Herlinga‑Grudzińskiego i Tadeusza Borowskiego.
Strategie nauczania:
konstruktywizm;
konektywizm.
Metody i techniki nauczania:
ćwiczeń przedmiotowych;
z użyciem komputera;
dyskusja.
Formy pracy:
praca indywidualna;
praca w grupach;
praca całego zespołu klasowego.
Środki dydaktyczne:
komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;
zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;
tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.
Przebieg lekcji
Przed lekcją:
Nauczyciel prosi uczniów, by przeczytali informacje z bloku tekstowego oraz zapoznali się ze schematem interaktywnym zamieszczonym w lekcji Inni ludzie w innych światach – człowiek w warunkach ekstremalnych u Tadeusza Borowskiego i Gustawa Herlinga‑Grudzińskiego.
Nauczyciel przygotowuje tyle kartek, ilu jest uczniów w klasie. Będą potrzebne do metody ewaluacyjnej, czyli klasowego dziennika refleksji. Należy pamiętać w ustalonych momentach lekcji, aby poprosić uczniów o zapis przemyśleń.
Faza wprowadzająca:
Wyświetlenie na tablicy treści zawartych w sekcji „Wprowadzenie”. Wyjaśnienie przez nauczyciela tematu i celów lekcji.
Nauczyciel rozdaje kartki i objaśnia, na czym będzie polegać pisanie klasowego dziennika refleksji: Co jakiś czas będziemy przerywać lekcję, aby każdy z Was odpowiedział na pytania: Co było dla mnie ważne w ciągu ostatnich kilku, kilkunastu minut lekcji? Na co zwróciłem uwagę?Krótka rozmowa wprowadzająca w temat lekcji: nauczyciel prosi uczniów o szybkie przypomnienie kluczowych informacji dotyczących opowiadań obozowych Borowskiego oraz Innego świata Herlinga‑Grudzińskiego. Uczniowie gromadzą informację wg klucza pytań: Kto jest narratorem? Kto jest głównym bohaterem? Kim są inni bohaterowie? Kiedy toczy się akcja? Gdzie przebiega? Co jest tematem tekstu?
Następnie prowadzący zajęcia pyta: Jak sądzicie, dlaczego teksty obu autorów będą omawiane podczas jednej lekcji?
Odpowiedź na ostatnie pytanie uczniowie zapisują na kartce z klasowego dziennika refleksji.
Faza realizacyjna:
Nauczyciel poleca, by uczniowie policzyli do dwóch. Osoby z jedynkami dzielą się na 4‑osobowe zespoły, podobnie osoby, które są dwójkami. Grupy jedynek będą rozwiązywały ćwiczenia z sekcji „Sprawdź się” związanie z opowiadaniami Borowskiego, grupy dwójek – ćwiczenia związane z Innym światem Herlinga‑Grudzińskiego. Nauczyciel wyznacza czas na wykonanie zadań.
Prowadzący zajęcia poleca, by przedstawiciele grup zaprezentowali odpowiedzi do kolejnych ćwiczeń. Wszyscy uczniowie mogą je komentować, dopowiadać swoje propozycje. Nauczyciel weryfikuje poprawność odpowiedzi. Wnioski, które wyłonią się z dyskusji, uczniowie zapisują na kartce klasowego dziennika.
Faza podsumowująca:
W podsumowaniu zajęć nauczyciel odczytuje polecenie ćw. 10. Uczniowie zastanawiają się indywidualnie nad odpowiedzią, a następnie zapisują ją w punktach na kartce z dziennika.
Klasowy dziennik refleksji. Nauczyciel prosi uczniów o zapisanie opinii o lekcji. Następnie zbiera od uczniów kartki. Wszystkie umieszcza na tablicy, na której zapisany został tytuł: Klasowy dziennik refleksji. Uczniowie podchodzą do tablicy i przeglądają kartki z dziennika, porównując przemyślenia różnych osób.
Praca domowa:
Praca domowa z e‑materiału.
Materiały pomocnicze:
Andrzej Titkow, Dziennik pisany pod wulkanem, dokument o Gustawie Herlingu‑Grudzińskim, Ninateka
Aleksandra Palusińska, O opowiadaniach obozowych Tadeusza Borowskiego, „Prace Polonistyczne” 1965/21
Wskazówki metodyczne
Uczniowie mogą wykorzystać multimedium „Schemat” do przygotowania się do lekcji powtórkowej.