Autor: Tomasz Mazur

Temat: Kurs logiki: lekcja 40. Wnioskowanie zawodne (niededukcyjne). Cz. 3: Wnioskowanie przez analogię

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum, zakres rozszerzony

Podstawa programowa:

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje obywatelskie;

• kompetencje w zakresie świadomości i ekspresji kulturalnej;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji.

Cele operacyjne. Uczeń:

• rozpoznaje wnioskowanie przez analogię;

• rozróżnia postaci wnioskowania przez analogię;

• stosuje wnioskowanie przez analogię w praktyce;

• ocenia rolę analogii w myśleniu.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

• ćwiczeń przedmiotowych;

• z użyciem komputera;

• dyskusja.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda;

• telefony z dostępem do internetu.

Przebieg lekcji

Przed lekcją:

1. Nauczyciel prosi uczniów o znalezienie aforyzmu czy wypowiedzi filozoficznej, które zawierają intrygującą analogię.

Faza wstępna:

1. Podanie tematu i celu lekcji.

2. Nauczyciel prosi wybranych uczniów o przedstawienie pracy domowej. Komentuje usłyszane odpowiedzi, zwracając uwagę, czy da się z nich wydobyć przykład rozumowania przez analogię.

Faza realizacyjna:

1. Uczniowie zapoznają się z treścią e‑materiału. Nauczyciel komentuje najważniejsze punkty, upewniając się, czy uczniowie dobrze je rozumieją.

2. Nauczyciel dobiera uczniów w pary. Każda para ma za zadanie przeprowadzić rozmowę na temat kondycji człowieka: Kim jest człowiek? Co go jako człowieka określa? Podstawowym celem rozmowy jest uzasadnienie odpowiedzi na te pytania na podstawie dowolnego rodzaju rozumowania przez analogię.

3. Nauczyciel prosi wybrane pary o prezentację wyników swojej pracy. Reszta klasy komentuje z nauczycielem kolejne prezentacje, oceniając trafność zastosowanych analogii.

4. Nauczyciel przechodzi do rozmowy kierowanej dotyczącej tematów i okoliczności, w jakich wnioskowanie przez analogię jest właściwe, oraz tematów i okoliczności, w jakich jest ono niewskazane.

Praca domowa:

1. Zadaniem ucznia jest skonstruowanie możliwie najmocniejszego rozumowania przez analogię na rzecz twierdzenia, że lepiej jest uprawiać muzykę, niż zajmować się jakąkolwiek nauką ścisłą.

Materiały pomocnicze:

• Brudnik E., Ja i mój uczeń pracujemy aktywnie: przewodnik po metodach aktywizujących, Warszawa 2010.

• Grzybowski J. i inni, Sposób na filozofię. Kluczowe zagadnienia z dydaktyki przedmiotowej, Warszawa 2016.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:

• Nauczyciel może wykorzystać medium w sekcji „Animacja” do pracy przed lekcją. Uczniowie zapoznają się z jego treścią i przygotowują do pracy na zajęciach w ten sposób, żeby móc samodzielnie rozwiązać zadania.