Dla nauczyciela
Autor: Tomasz Mazur
Przedmiot: Filozofia
Temat: Kurs logiki: lekcja 40. Wnioskowanie zawodne (niededukcyjne). Cz. 3: Wnioskowanie przez analogię
Grupa docelowa:
Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum, zakres rozszerzony
Podstawa programowa:
Kształtowane kompetencje kluczowe:
kompetencje obywatelskie;
kompetencje w zakresie świadomości i ekspresji kulturalnej;
kompetencje cyfrowe;
kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;
kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji.
Cele operacyjne. Uczeń:
rozpoznaje wnioskowanie przez analogię;
rozróżnia postaci wnioskowania przez analogię;
stosuje wnioskowanie przez analogię w praktyce;
ocenia rolę analogii w myśleniu.
Strategie nauczania:
konstruktywizm;
konektywizm.
Metody i techniki nauczania:
ćwiczeń przedmiotowych;
z użyciem komputera;
dyskusja.
Formy pracy:
praca indywidualna;
praca w parach;
praca w grupach;
praca całego zespołu klasowego.
Środki dydaktyczne:
komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;
zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;
tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda;
telefony z dostępem do internetu.
Przebieg lekcji
Przed lekcją:
Nauczyciel prosi uczniów o znalezienie aforyzmu czy wypowiedzi filozoficznej, które zawierają intrygującą analogię.
Faza wstępna:
Podanie tematu i celu lekcji.
Nauczyciel prosi wybranych uczniów o przedstawienie pracy domowej. Komentuje usłyszane odpowiedzi, zwracając uwagę, czy da się z nich wydobyć przykład rozumowania przez analogię.
Faza realizacyjna:
Uczniowie zapoznają się z treścią e‑materiału. Nauczyciel komentuje najważniejsze punkty, upewniając się, czy uczniowie dobrze je rozumieją.
Nauczyciel dobiera uczniów w pary. Każda para ma za zadanie przeprowadzić rozmowę na temat kondycji człowieka: Kim jest człowiek? Co go jako człowieka określa? Podstawowym celem rozmowy jest uzasadnienie odpowiedzi na te pytania na podstawie dowolnego rodzaju rozumowania przez analogię.
Nauczyciel prosi wybrane pary o prezentację wyników swojej pracy. Reszta klasy komentuje z nauczycielem kolejne prezentacje, oceniając trafność zastosowanych analogii.
Nauczyciel przechodzi do rozmowy kierowanej dotyczącej tematów i okoliczności, w jakich wnioskowanie przez analogię jest właściwe, oraz tematów i okoliczności, w jakich jest ono niewskazane.
Praca domowa:
Zadaniem ucznia jest skonstruowanie możliwie najmocniejszego rozumowania przez analogię na rzecz twierdzenia, że lepiej jest uprawiać muzykę, niż zajmować się jakąkolwiek nauką ścisłą.
Materiały pomocnicze:
Brudnik E., Ja i mój uczeń pracujemy aktywnie: przewodnik po metodach aktywizujących, Warszawa 2010.
Grzybowski J. i inni, Sposób na filozofię. Kluczowe zagadnienia z dydaktyki przedmiotowej, Warszawa 2016.
Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:
Nauczyciel może wykorzystać medium w sekcji „Animacja” do pracy przed lekcją. Uczniowie zapoznają się z jego treścią i przygotowują do pracy na zajęciach w ten sposób, żeby móc samodzielnie rozwiązać zadania.