Dla nauczyciela

Numer e‑materiału: 3.3.14.1

Imię i nazwisko autora: Justyna Sikora

Przedmiot: język obcy nowożytny – język niemiecki

Temat zajęć: Flucht in die Freiheit: Im Schatten der Berliner Mauer/Ucieczka ku wolności: W cieniu muru berlińskiego

Grupa docelowa: szkoła ponadpodstawowa, klasa III, zakres rozszerzony, poziom językowy B2+/C1

Cel ogólny lekcji: Umiejętność wypowiadania się na temat wydarzeń związanych z powstaniem muru berlińskiego i próbami ucieczek na Zachód.

Podstawa programowa:

Podstawa programowa – wariant III.1.R Język obcy nowożytny nauczany jako pierwszy (kontynuacja 1. języka obcego nowożytnego ze szkoły podstawowej – kształcenie w zakresie rozszerzonym)
Cele kształcenia – wymagania ogólne
I. Znajomość środków językowych. Uczeń posługuje się bogatym zasobem środków językowych (leksykalnych – w tym związków frazeologicznych, gramatycznych, ortograficznych oraz fonetycznych), umożliwiającym realizację pozostałych wymagań ogólnych w zakresie tematów wskazanych w wymaganiach szczegółowych.
II. Rozumienie wypowiedzi. Uczeń rozumie różnorodne złożone wypowiedzi ustne wypowiadane w naturalnym tempie oraz różnorodne złożone wypowiedzi pisemne, w zakresie opisanym w wymaganiach szczegółowych.
III. Tworzenie wypowiedzi. Uczeń samodzielnie tworzy w miarę złożone, spójne i logiczne, płynne wypowiedzi ustne oraz w miarę złożone, bogate pod względem treści, spójne i logiczne wypowiedzi pisemne, w zakresie opisanym w wymaganiach szczegółowych.
IV. Reagowanie na wypowiedzi. Uczeń uczestniczy w rozmowie i reaguje ustnie w różnorodnych, również złożonych i nietypowych sytuacjach oraz reaguje w formie w miarę złożonego tekstu pisanego w różnorodnych sytuacjach, w zakresie opisanym w wymaganiach szczegółowych.
V. Przetwarzanie wypowiedzi. Uczeń zmienia formę przekazu ustnego lub pisemnego w zakresie opisanym w wymaganiach szczegółowych.
Treści nauczania – wymagania szczegółowe
I. Uczeń posługuje się bogatym zasobem środków językowych (leksykalnych – w tym związków frazeologicznych, gramatycznych, ortograficznych oraz fonetycznych), umożliwiającym realizację pozostałych wymagań ogólnych w zakresie następujących tematów:
1) człowiek (np. dane personalne, okresy życia, wygląd zewnętrzny, cechy charakteru, rzeczy osobiste, uczucia i emocje, umiejętności i zainteresowania, społeczny i osobisty system wartości, autorytety, poczucie tożsamości);
2) miejsce zamieszkania (np. dom i jego okolica, pomieszczenia i wyposażenie domu, prace domowe, wynajmowanie, kupno i sprzedaż mieszkania, przeprowadzka, architektura);
II. Uczeń rozumie różnorodne złożone wypowiedzi ustne wypowiadane w naturalnym tempie:
5) znajduje w wypowiedzi określone informacje;
7) wyciąga wnioski wynikające z informacji zawartych w wypowiedzi;
III. Uczeń rozumie różnorodne złożone wypowiedzi pisemne:
1) określa główną myśl tekstu lub fragmentu tekstu;
4) znajduje w tekście określone informacje;
5) rozpoznaje związki między poszczególnymi częściami tekstu;
7) wyciąga wnioski wynikające z informacji zawartych w tekście;
IV. Uczeń tworzy w miarę złożone, spójne i logiczne, płynne wypowiedzi ustne:
1) opisuje ludzi, zwierzęta, przedmioty, miejsca i zjawiska;
2) opowiada o czynnościach, doświadczeniach i wydarzeniach z przeszłości i teraźniejszości;
3) przedstawia fakty z przeszłości i teraźniejszości;
V. Uczeń tworzy w miarę złożone, bogate pod względem treści, spójne i logiczne wypowiedzi pisemne (np. e‑mail, list prywatny, list formalny – w tym list motywacyjny, życiorys, CV, wpis na blogu, opowiadanie, recenzję, artykuł, rozprawkę):
1) opisuje ludzi, zwierzęta, przedmioty, miejsca i zjawiska;
2) opowiada o czynnościach, doświadczeniach i wydarzeniach z przeszłości i teraźniejszości;
7) wyraża i opisuje uczucia i emocje;
12) stosuje zasady konstruowania tekstów o różnym charakterze;
VI. Uczeń reaguje ustnie w różnorodnych, również złożonych i nietypowych sytuacjach:
1) przedstawia siebie i inne osoby;
3) uzyskuje i przekazuje informacje i wyjaśnienia;
VII. Uczeń reaguje w formie w miarę złożonego tekstu pisanego w różnorodnych sytuacjach:
1) przedstawia siebie i inne osoby;
3) uzyskuje i przekazuje informacje i wyjaśnienia (np. wypełnia formularz/ ankietę);
13) wyraża uczucia i emocje (np. radość, smutek, niezadowolenie, złość, zdziwienie, nadzieję, obawę, współczucie);
VIII. Uczeń przetwarza tekst ustnie lub pisemnie:
1) przekazuje w języku obcym nowożytnym informacje zawarte w materiałach wizualnych (np. wykresach, mapach, symbolach, piktogramach) lub audiowizualnych (np. filmach, reklamach);
2) przekazuje w języku obcym nowożytnym lub w języku polskim informacje sformułowane w tym języku obcym;
3) przekazuje w języku obcym nowożytnym informacje sformułowane w języku polskim;
IX. Uczeń posiada:
1) wiedzę o krajach, społeczeństwach i kulturach społeczności, które posługują się danym językiem obcym nowożytnym oraz o kraju ojczystym, z uwzględnieniem kontekstu lokalnego, europejskiego i globalnego;
X. Uczeń dokonuje samooceny i wykorzystuje techniki samodzielnej pracy nad językiem (np. korzystanie ze słownika, poprawianie błędów, prowadzenie notatek, stosowanie mnemotechnik, korzystanie z tekstów kultury w języku obcym nowożytnym).
XI. Uczeń współdziała w grupie (np. w lekcyjnych i pozalekcyjnych językowych pracach projektowych).
XII. Uczeń korzysta ze źródeł informacji w języku obcym nowożytnym (np. z encyklopedii, mediów, instrukcji obsługi), również za pomocą technologii informacyjno‑komunikacyjnych.
XIII. Uczeń stosuje strategie komunikacyjne (np. domyślanie się znaczenia wyrazów z kontekstu, identyfikowanie słów kluczy lub internacjonalizmów) i strategie kompensacyjne, w przypadku gdy nie zna lub nie pamięta wyrazu (np. upraszczanie formy wypowiedzi, zastępowanie innym wyrazem, opis, wykorzystywanie środków niewerbalnych).
XIV. Uczeń posiada świadomość językową (np. podobieństw i różnic między językami).

Kształtowane kompetencje kluczowe:

  • kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji,

  • kompetencje w zakresie wielojęzyczności,

  • kompetencje cyfrowe,

  • kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się,

  • kompetencje obywatelskie.

Cele operacyjne:

Uczeń:

  • przeanalizuje informacje dotyczące powstania i rozbudowy muru berlińskiego;

  • podaje przykłady spektakularnych ucieczek przez mur berliński;

  • opisuje w e‑mailu wycieczkę do Berlina i miejsc upamiętniających mur berliński.

Cele motywacyjne:

Uczeń:

  • dostrzega powiązania pomiędzy nauką języka niemieckiego a innymi przedmiotami szkolnymi,

  • wykorzystuje i rozwija kreatywność,

  • otrzymuje informację zwrotną,

  • uczy się o sprawach, które dotyczą otaczającego go świata,

  • wykorzystuje umiejętności z innych przedmiotów szkolnych na lekcji języka niemieckiego.

Strategie uczenia się:

strategie pamięciowe

  • tworzenie skojarzeń myślowych, tworzenie asocjacji i kojarzenie pojęć, grupowanie ich w różne kategorie;

strategie kognitywne

  • czytanie tekstu tylko dla jego ogólnego zrozumienia, czytanie lub słuchanie w celu znalezienia określonych szczegółów;

strategie kompensacyjne

  • odgadywanie znaczenia tekstów słuchanych i czytanych;

  • wykorzystywanie wskazówek niejęzykowych (np. wiedza ogólna).

Metody nauczania:

  • podająca: pogadanka, opis, praca ze źródłem,

  • problemowa: drama,

  • aktywizująca: Placement, burza mózgów,

  • kognitywna: udzielanie objaśnień (wskazówek) i komentarzy,

  • programowana: z użyciem komputera, techniki multimedialne.

Formy zajęć:

  • praca indywidualna,

  • plenum,

  • praca w parach,

  • praca w grupie.

Środki dydaktyczne potrzebne do realizacji lekcji:

  • komputer (np. laptop) z podłączeniem do Internetu,

  • słowniczek,

  • tekst źródłowy,

  • tarcza ze skalą,

  • multimedium (plik audio),

  • zestaw ćwiczeń interaktywnych,

  • arkusze papieru A3 lub A5.

Przebieg lekcji:

a) Faza wprowadzająca

Dobrym pomysłem będzie zastosowanie metody lekcji odwróconej, która mocniej zaangażuje uczniów w omawianą tematykę. Na lekcji poprzedzającej należy przedstawić temat kolejnych zajęć „Die Flucht in die Freiheit: Im Schatten der Berliner Mauer” i polecić uczniom, aby w domu przygotowali informacje dotyczące następujących zagadnień: „Wie war die wirtschaftliche Situation in Deutschland nach dem Krieg?”, „Warum wurde die Berliner Mauer gebaut?”, „Wann wurde die Mauer gebaut und wie sah sie aus?”, „Wie versuchten die Menschen über die Mauer zu fliehen?”.

Nauczyciel wskazuje uczniom źródła, z których warto skorzystać podczas przygotowań. Przykłady źródeł:

  • https://zpe.gov.pl/a/wprowadzenie/DUXoJrC9J (data dostępu 31.07.2023)

  • https://www.dw.com/pl/55-rocznica-budowy-muru-berli%C5%84skiego-m%C5%82odzi-niemcy-wiedz%C4%85-o-nim-tyle-co-nic/a-19472529  (data dostępu 31.07.2023)

Na lekcji nauczyciel dzieli uczniów na cztery grupy i przekazuje każdej arkusz papieru A3 lub A5. Każda grupa opracowuje w formie mapy pojęć wspólną odpowiedź na jedno z przydzielonych jej pytań. Nauczyciel zapisuje na tablicy hasło „DIE BERLINER MAUER”. Następnie poszczególne grupy omawiają wyniki swojej pracy, wieszają swoje arkusze wokół głównego hasła, tworząc w ten sposób mapę pojęć. Nauczyciel czuwa nad poprawnością językową i merytoryczną, ewentualnie koryguje i uzupełnia wypowiedzi uczniów.

b) Faza realizacyjna

Dzięki zastosowaniu metody lekcji odwróconej uczniowie mają okazję mocniej zaangażować się w lekcje, lepiej zrozumieć omawiany temat i zaprezentować swoją wiedzę podczas pracy grupowej oraz na forum. Tak przygotowani uczniowie świetnie poradzą sobie w kolejnych fazach lekcji. Nauczyciel prosi uczniów, aby zapoznali się z tekstem w sekcji Przeczytaj i wykonali zadania pogłębiające zrozumienie jego treści. Uczniowie dobierają się w pary. Następnie naprzemiennie rozwiązują zadania do tekstu, wyjaśniając partnerowi swój tok rozumowania. W kolejnym kroku dwie pary porównują swoje rozwiązania. Na koniec uczniowie dokonują refleksji nad pracą w parze. Przed przystąpieniem do pracy nauczyciel powinien zapoznać uczniów z zasadami rozwiązywania ćwiczeń w parach. Zasada naczelna: myślę, wyjaśniam i szukam ewentualnego błędu samodzielnie.
Nauczyciel poleca uczniom zapoznanie się z plikiem audio oraz wykonanie ćwiczeń sprawdzających zrozumienie wysłuchanych historii. Uczniowie zostają podzieleni na dwie grupy. Słuchają pliku audio ponownie, notują równocześnie pytania dotyczące usłyszanego tekstu. Uczniowie każdej grupy uzgadniają między sobą wspólne pytania (około 8), które zadadzą innej grupie. Po uzgodnieniu wspólnych pytań grupy zadają sobie naprzemiennie pytania dotyczące usłyszanego tekstu. Uczniowie udzielają informacji zwrotnej odnośnie do prawidłowych odpowiedzi.

c) Faza podsumowująca

Nauczyciel dzieli uczniów na grupy i prosi o wyszukanie w Internecie informacji na temat spektakularnej ucieczki przez mur berliński oraz wspólne opracowanie opisu tej historii. Następnie prosi uczniów o zrelacjonowanie tego wydarzenia na forum.
Przed wyjściem uczniów z klasy nauczyciel rysuje lub zawiesza tarczę ze skalą od 1 do 6. Uczniowie zaznaczają według własnej samooceny, ile zapamiętali z dzisiejszej lekcji, gdzie 1 to prawie nic, a 6 – bardzo dużo.

Praca domowa

Uczniowie w ramach  Aufgabe 7 z części Sprawdź się piszą e‑mail o swojej wycieczce do Berlina. Chętni uczniowie mogą przedstawić wybraną historię ucieczki w formie prezentacji, gazetki lub plakatu (Aufgabe 8).

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania pliku audio:

  • Przed lekcją: prezentacja determinacji obywateli NRD w dążeniu do ucieczki jako wprowadzenie do tematu obalenia muru berlińskiego i ponownego zjednoczenia Niemiec. Uczniowie przygotowują zdjęcia ukazujące determinację obywateli NRD w realizacji ucieczki oraz opisują je.

  • W trakcie lekcji: przedstawienie sytuacji w NRD i niezwykłych sposobów na ucieczkę ku wolności. Uczniowie w parach wcielają się w role ludzi, którzy zaplanowali ucieczkę i opowiadają swoją historię na forum klasy.

  • Po lekcji: podsumowanie tematu o podziale Niemiec po wojnie i konsekwencjach budowy muru berlińskiego. Uczniowie przygotowują quiz w formie online do tematu.

Słownik