Wróć do informacji o e-podręczniku Wydrukuj Pobierz materiał do PDF Pobierz materiał do EPUB Pobierz materiał do MOBI Zaloguj się, aby dodać do ulubionych Zaloguj się, aby skopiować i edytować materiał Zaloguj się, aby udostępnić materiał Zaloguj się, aby dodać całą stronę do teczki
Oceń projekt

Dla nauczyciela

Autor: Anna Grabarczyk

Przedmiot: Język polski

Temat: Czym jest komedia polityczna? Powrót posła Juliana Ursyna Niemcewicza

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum

Podstawa programowa:

Zakres podstawowy
Treści nauczania – wymagania szczegółowe
I. Kształcenie literackie i kulturowe.
1. Czytanie utworów literackich. Uczeń:
1) rozumie podstawy periodyzacji literatury, sytuuje utwory literackie w poszczególnych okresach: starożytność, średniowiecze, renesans, barok, oświecenie, romantyzm, pozytywizm, Młoda Polska, dwudziestolecie międzywojenne, literatura wojny i okupacji, literatura lat 1945–1989 krajowa i emigracyjna, literatura po 1989 r.;
2) rozpoznaje konwencje literackie i określa ich cechy w utworach (fantastyczną, symboliczną, mimetyczną, realistyczną, naturalistyczną, groteskową);
3) rozróżnia gatunki epickie, liryczne, dramatyczne i synkretyczne, w tym: gatunki poznane w szkole podstawowej oraz epos, odę, tragedię antyczną, psalm, kronikę, satyrę, sielankę, balladę, dramat romantyczny, powieść poetycką, a także odmiany powieści i dramatu, wymienia ich podstawowe cechy gatunkowe;
9) rozpoznaje tematykę i problematykę poznanych tekstów oraz jej związek z programami epoki literackiej, zjawiskami społecznymi, historycznymi, egzystencjalnymi i estetycznymi; poddaje ją refleksji;
10) rozpoznaje w utworze sposoby kreowania: świata przedstawionego (fabuły, bohaterów, akcji, wątków, motywów), narracji, sytuacji lirycznej; interpretuje je i wartościuje;
14) przedstawia propozycję interpretacji utworu, wskazuje w tekście miejsca, które mogą stanowić argumenty na poparcie jego propozycji interpretacyjnej;
15) wykorzystuje w interpretacji utworów literackich potrzebne konteksty, szczególnie kontekst historycznoliteracki, historyczny, polityczny, kulturowy, filozoficzny, biograficzny, mitologiczny, biblijny, egzystencjalny;
16) rozpoznaje obecne w utworach literackich wartości uniwersalne i narodowe; określa ich rolę i związek z problematyką utworu oraz znaczenie dla budowania własnego systemu wartości.
III. Tworzenie wypowiedzi.
2. Mówienie i pisanie. Uczeń:
1) zgadza się z cudzymi poglądami lub polemizuje z nimi, rzeczowo uzasadniając własne zdanie;
4) zgodnie z normami formułuje pytania, odpowiedzi, oceny, redaguje informacje, uzasadnienia, komentarze, głos w dyskusji;
6) tworzy spójne wypowiedzi w następujących formach gatunkowych: wypowiedź o charakterze argumentacyjnym, referat, szkic interpretacyjny, szkic krytyczny, definicja, hasło encyklopedyczne, notatka syntetyzująca;
11) stosuje zasady poprawności językowej i stylistycznej w tworzeniu własnego tekstu; potrafi weryfikować własne decyzje poprawnościowe;
12) wykorzystuje wiedzę o języku w pracy redakcyjnej nad tekstem własnym, dokonuje korekty tekstu własnego, stosuje kryteria poprawności językowej.
IV. Samokształcenie.
9. wykorzystuje multimedialne źródła informacji oraz dokonuje ich krytycznej oceny;
Lektura uzupełniająca
13) Julian Ursyn Niemcewicz, Powrót posła;

Kształtowane kompetencje kluczowe:

  • kompetencje cyfrowe;

  • kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

  • kompetencje obywatelskie;

  • kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

  • kompetencje w zakresie wielojęzyczności;

  • kompetencje w zakresie świadomości i ekspresji kulturalnej.

Cele operacyjne. Uczeń:

  • określi cechy komedii politycznej;

  • wymieni wydarzenia historyczne, do których odnosi się treść Powrotu posła Ursyna Niemcewicza;

  • wyjaśni, na czym polega satyryczność komedii politycznej i jej dydaktyczny charakter.

Strategie nauczania:

  • konstruktywizm;

  • konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

  • ćwiczeń przedmiotowych;

  • z użyciem komputera;

  • dyskusja;

  • mapa myśli;

  • metoda kosza i walizki.

Formy pracy:

  • praca indywidualna;

  • praca w parach;

  • praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

  • komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

  • zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

  • tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.

Przebieg lekcji

Przed lekcją:

  1. Przed lekcją uczniowie tworzą własną definicję komizmu jako kategorii estetycznej. Mogą przygotować prezentację lub mapę myśli.

Faza wprowadzająca:

  1. Chętni uczniowie prezentują wyniki swojej pracy. Powinna powstać notatka, mapa myśli lub grafnotka, w której znajdą się terminy, komedia jako gatunek literacki, rodowód antyczny komedii, rodzaje komedii, komedia dell’arte, komedia charakterów (Molier), komedia ludowa, komedia stanisławowska, komedia polityczna, satyra, humor, karykatura, bohater komiczny, komizm postaci, kontrast, funkcje komizmu, funkcja ludyczna, funkcja dydaktyczna itd.

Faza realizacyjna:

  1. Nauczyciel prosi uczestników zajęć o zapoznanie się z tekstami w sekcjach „Wprowadzenie” i „Przeczytaj”. Uczniowie wyjaśniają, dlaczego komedię polityczną można zaliczyć do gatunków satyrycznych.

  2. Uczniowie na podstawie przeczytanych informacji opracowują mapę myśli związaną z Powrotem posła jako komedią polityczną. Umieszczają na mapie opisy, ilustracje, cytaty.

  3. Nauczyciel prosi uczniów o wymienienie wydarzeń historycznych, do których odnosi się treść Powrotu posła Ursyna Niemcewicza. W razie trudności mogą skorzystać z dostępnych źródeł online.
    Następnie zapoznają się z ilustracją interaktywną i na jej podstawie wyjaśniają, w jaki sposób treść Powrotu posła została powiązana z sytuacją polityczną Polski końca XVIII wieku.

  4. Uczniowie indywidualnie zapoznają się z cechami komedii politycznej. Następnie w parach odnoszą znajdujące się na schemacie cechy komedii politycznej do Powrotu posła. Wybierają również tę cechę, która jest najdobitniej realizowana w utworze Juliana Ursyna Niemcewicza i uzasadniają swój wybór.

Faza podsumowująca:

  1. Nauczyciel rozpoczyna dyskusję podsumowującą wokół pytania: Na czym polega satyryczność komedii politycznej i jej dydaktyczny charakter? Uczniowie odpowiadają, formułując argumenty i podając przykłady.

  2. Nauczyciel przeprowadza podsumowanie metodą kosza i walizki. Rozdaje uczniom kartki w dwóch kolorach (np. zielony i żółty). Na zielonych kartkach uczniowie zapisują informacje i umiejętności, które uznali podczas lekcji za cenne, przydatne. Na żółtych – zbędne. Nauczyciel odczytuje refleksje uczniów.

Praca domowa:

  1. Wymień i omów grupy postaci w komedii, które nawiązywały do realnych ugrupowań politycznych.

Materiały pomocnicze:

  • Julian Ursyn Niemcewicz, Powrót posła. Komedia w trzech aktach, oprac. Z. Skwarczyński, Wrocław 1983.

  • Byszewski K., Niemcewicz od przodu i tyłu, Świat Książki, Warszawa 1999.

Wskazówki metodyczne

  • Uczniowie mogą przed lekcją zapoznać się z multimedium z sekcji „Ilustracja interaktywna”, aby aktywnie uczestniczyć w zajęciach i pogłębiać swoją wiedzę.

Mapa myśli