Wróć do informacji o e-podręczniku Wydrukuj Pobierz materiał do PDF Zaloguj się, aby dodać do ulubionych Zaloguj się, aby skopiować i edytować materiał Zaloguj się, aby udostępnić materiał Zaloguj się, aby dodać całą stronę do teczki
Oceń projekt

Dla nauczyciela

Autor: Piotr Obolewicz

Przedmiot: Język polski

Temat: Paradoksy istnienia w poezji Wisławy Szymborskiej

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum, zakres podstawowy

Podstawa programowa:

Treści nauczania – wymagania szczegółowe
Zakres podstawowy
I. Kształcenie literackie i kulturowe.
1. Czytanie utworów literackich. Uczeń:
4) rozpoznaje w tekście literackim środki wyrazu artystycznego poznane w szkole podstawowej oraz środki znaczeniowe: oksymoron, peryfrazę, eufonię, hiperbolę; leksykalne, w tym frazeologizmy; składniowe: antytezę, paralelizm, wyliczenie, epiforę, elipsę; wersyfikacyjne, w tym przerzutnię; określa ich funkcje;
5) interpretuje treści alegoryczne i symboliczne utworu literackiego;
6) rozpoznaje w tekstach literackich: ironię i autoironię, komizm, tragizm, humor, patos; określa ich funkcje w tekście i rozumie wartościujący charakter;
10) rozpoznaje w utworze sposoby kreowania: świata przedstawionego (fabuły, bohaterów, akcji, wątków, motywów), narracji, sytuacji lirycznej; interpretuje je i wartościuje;
13) porównuje utwory literackie lub ich fragmenty, dostrzega kontynuacje i nawiązania w porównywanych utworach, określa cechy wspólne i różne;
14) przedstawia propozycję interpretacji utworu, wskazuje w tekście miejsca, które mogą stanowić argumenty na poparcie jego propozycji interpretacyjnej;
15) wykorzystuje w interpretacji utworów literackich potrzebne konteksty, szczególnie kontekst historycznoliteracki, historyczny, polityczny, kulturowy, filozoficzny, biograficzny, mitologiczny, biblijny, egzystencjalny;
16) rozpoznaje obecne w utworach literackich wartości uniwersalne i narodowe; określa ich rolę i związek z problematyką utworu oraz znaczenie dla budowania własnego systemu wartości.
2. Odbiór tekstów kultury. Uczeń:
1) przetwarza i hierarchizuje informacje z tekstów, np. publicystycznych, popularnonaukowych, naukowych;
6) odczytuje pozaliterackie teksty kultury, stosując kod właściwy w danej dziedzinie sztuki;
II. Kształcenie językowe.
1. Gramatyka języka polskiego. Uczeń:
1) wykorzystuje wiedzę z dziedziny fleksji, słowotwórstwa, frazeologii i składni w analizie i interpretacji tekstów oraz tworzeniu własnych wypowiedzi;
III. Tworzenie wypowiedzi.
1. Elementy retoryki. Uczeń:
1) formułuje tezy i argumenty w wypowiedzi ustnej i pisemnej przy użyciu odpowiednich konstrukcji składniowych;
3) rozumie i stosuje w tekstach retorycznych zasadę kompozycyjną (np. teza, argumenty, apel, pointa);
6) rozumie, na czym polega logika i konsekwencja toku rozumowania w wypowiedziach argumentacyjnych i stosuje je we własnych tekstach;
2. Mówienie i pisanie. Uczeń:
1) zgadza się z cudzymi poglądami lub polemizuje z nimi, rzeczowo uzasadniając własne zdanie;
2) buduje wypowiedź w sposób świadomy, ze znajomością jej funkcji językowej, z uwzględnieniem celu i adresata, z zachowaniem zasad retoryki;
4) zgodnie z normami formułuje pytania, odpowiedzi, oceny, redaguje informacje, uzasadnienia, komentarze, głos w dyskusji;
6) tworzy spójne wypowiedzi w następujących formach gatunkowych: wypowiedź o charakterze argumentacyjnym, referat, szkic interpretacyjny, szkic krytyczny, definicja, hasło encyklopedyczne, notatka syntetyzująca;
IV. Samokształcenie.
1) rozwija umiejętność pracy samodzielnej między innymi przez przygotowanie różnorodnych form prezentacji własnego stanowiska;
2) porządkuje informacje w problemowe całości poprzez ich wartościowanie; syntetyzuje poznawane treści wokół problemu, tematu, zagadnienia oraz wykorzystuje je w swoich wypowiedziach;

Kształtowane kompetencje kluczowe:

  • kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

  • kompetencje w zakresie wielojęzyczności;

  • kompetencje cyfrowe;

  • kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

  • kompetencje obywatelskie;

  • kompetencje w zakresie świadomości i ekspresji kulturalnej.

Cele operacyjne. Uczeń:

  • interpretuje wiersz Wisławy Szymborskiej Sto pociech, m.in. wskazując funkcję zastosowanych środków artystycznego wyrazu;

  • objaśnia sens paradoksów pojawiających się w przywołanych w e‑materiale utworach;

  • wyjaśnia funkcję zastosowanej przez poetkę ironii;

  • interpretuje znaczenie związków frazeologicznych zastosowanych w wierszu Sto pociech.

Strategie nauczania:

  • konstruktywizm;

  • konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

  • z użyciem e‑podręcznika;

  • ćwiczeń przedmiotowych;

  • z użyciem komputera.

Formy pracy:

  • praca indywidualna;

  • praca w parach;

  • praca w grupach;

  • praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

  • komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

  • zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

  • tablica interaktywna/ tablica, pisak/ kreda.

Przebieg lekcji

\ Przed lekcją:

  1. Nauczyciel loguje się na platformie i udostępnia uczniom e‑materiał „Paradoksy istnienia w poezji Wisławy Szymborskiej”. Prosi uczestników zajęć o zapoznanie się z tekstem w sekcji „Przeczytaj”. Uczniowie powinni także wykonać polecenia z galerii dołączonej do bloku tekstowego, dotyczące obrazu Nalewająca mleko Vermeera oraz fragmentu wiersza W. Szymborskiej Vermeer.

Faza wprowadzająca:

  1. Nauczyciel wyświetla i odczytuje temat lekcji oraz zawarte we wprowadzeniu do e‑materiału cele zajęć i prosi uczniów lub wybraną osobę o sformułowanie kryteriów sukcesu.

  2. Następnie prosi o przedstawienie odpowiedzi do zadania, które uczniowie przygotowali w domu. Przy okazji uczniowie przypominają znaczenie terminu „eksfraza”.

  3. Nauczyciel pyta: Na czym polega paradoksalność formuł z wierszy W. Szymborskiej (odwołuje się do ramki z cytatami umieszczonej w bloku tekstowym)? Dlaczego paradoks jest określany jako „kunsztowna figura stylistyczna”? Jaki inny chwyt stylistyczny jest charakterystyczny dla poezji W. Szymborskiej?

Faza realizacyjna:

  1. Praca z multimedium. Uczniowie pracują w parach. Zapoznają się z multimedium w sekcji „Galeria zdjęć interaktywnych”. Następnie analizują treść zadania: 1 i 2, dyskutują i zapisują wnioski. Wybrane grupy omawiają swoje rozwiązanie i spostrzeżenia na forum klasy.

  2. Utrwalanie wiedzy i umiejętności. Uczniowie dobierają się w pary i wykonują wybrane przez nauczyciela ćwiczenia z sekcji „Sprawdź się”. Warto zwrócić uwagę na ciekawe ćw. 3, 5 i 8. Ćwiczenie 9, w którym uczniowie mają się skonfrontować z poglądami poetki, uczniowie powinni wykonać indywidualnie. Nauczyciel ocenia efekty ich pracy.

Faza podsumowująca:

  1. W ostatniej części lekcji nauczyciel zadaje pytanie podsumowujące: Czy paradoks i ironia to skuteczne chwyty stylistyczne, gdy chce się przedstawić złożoność ludzkiego losu?

  2. Omówienie ewentualnych problemów z rozwiązaniem ćwiczeń i poleceń z sekcji „Sprawdź się”.

  3. Wybrany uczeń podsumowuje zajęcia, zwracając uwagę na nabyte umiejętności.

Praca domowa:

  1. Stwórz linię chronologiczną, na której pokażesz wszystkie ewolucyjne i cywilizacyjne osiągnięcia człowieka, które zostały wymienione w wierszu Sto pociech.

Materiały pomocnicze:

  • Małgorzata Czermińska, Ekfrazy w poezji Wisławy Szymborskiej, „Teksty Drugie” 2003, nr 2‒3, s. 230‒242.
    Joanna Grądziel, Świat sztuki w poezji Wisławy Szymborskiej, „Pamiętnik Literacki” 1996, z. 2 (87), s. 85‒102.
    Maria Tarnogórska, „Urodzone cytaty”. Wisława Szymborska jako aforystka, „Zagadnienia Rodzajów Literackich” 2019, z. 3, s. 93‑102.

Wskazówki metodyczne

  • Uczniowie mogą wykorzystać multimedium „Galeria zdjęć interaktywnych” jako inspirację do przygotowania własnej prezentacji multimedialnej.

Sprawdź się