Autor: Joanna Kalinowska

Temat: Prawa kardynalne i konfederacja barska

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum

Podstawa programowa:

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje obywatelskie.

Cele operacyjne:

Uczeń:

• charakteryzuje sytuację wewnętrzną w czasach stanisławowskich do 1772 r.;

• wymienia cele konfederacji dysydenckiej, radomskiej i barskiej;

• analizuje materiały źródłowe, wskazując znaczenie sprawy dysydenckiej w polityce Rosji wobec Rzeczypospolitej.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

• rozmowa nauczająca z wykorzystaniem ćwiczeń interaktywnych;

• analiza materiału źródłowego (porównawcza);

• dyskusja.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda;

• telefony z dostępem do internetu.

Przebieg lekcji

Faza wstępna:

1. Nauczyciel wyświetla na tablicy uczniom temat lekcji, nawiązując do zagadnień opisanych w sekcji „Wprowadzenie”. Omawia cele lekcji.

2. Prowadzący zadaje uczniom pytanie o umiejscowienie tematu lekcji w czasie. Pyta: W jakim okresie się znajdujemy? Co ważnego działo się wcześniej?

Faza realizacyjna:

1. Praca w grupach z treścią e‑materiału. Uczniowie liczą do trzech lub do sześciu (w zależności od liczebności klasy) i dzielą się na grupy. Każda z nich opracowuje fragment materiału z sekcji „Przeczytaj”:

• grupa 1 i 4 – Pod rosyjskim protektoratem. Sejm delegacyjny;

• grupa 2 i 5 – Konfederacja barska;

• grupa 3 i 6 – Zamach na Stanisława Augusta.

Po zakończeniu pracy przedstawiciele zespołów prezentują przydzielone zagadnienie. Pozostali uczniowie sporządzają notatki, mogą zadawać pytania i weryfikować przedstawione informacje.

2. W kolejnym kroku uczniowie zapoznają się z tekstami źródłowymi w multimedium („Schemat interaktywny”) oraz związanymi z nimi poleceniami 2 i 3. Nauczyciel prosi, aby pracowali w parach: jedna osoba skupia się na informacjach, które pomogą opracować odpowiedź do polecenia 2 (rola sprawy dysydenckiej w polityce Rosji wobec Rzeczypospolitej), natomiast druga – do polecenia 3 (charakterystyka konfederacji barskiej). Po ustalonym wcześniej czasie wskazana para uczniów proponuje swoje odpowiedzi, przywołując odpowiednie fragmenty tekstów źródłowych. Pozostali uczniowie mogą dopowiadać ważne ich zdaniem informacje. Na koniec nauczyciel udziela uczniom informacji zwrotnej.

3. Dyskusja. Nauczyciel wspomina, że część historyków nazywa konfederację barską pierwszym w Polsce powstaniem narodowym. Zadaje uczniom pytanie: Czy zgadzacie się z taką opinią? Uczniowie dyskutują, a następnie wybrane osoby przedstawiają wnioski.

Faza podsumowująca:

1. W ramach podsumowania wiedzy uczniowie wykonują ćwiczenia 2 i 3 oraz 5 i 6.

2. Nauczyciel rozdaje uczniom ankietę ewaluacyjną z oceną lekcji, pracy własnej ucznia oraz pracy klasy.

Praca domowa:

Wykonaj ćwiczenia 7 i 8.

Materiały pomocnicze:

Wielka historia Polski, t. 1–10; Oficyna Wydawnicza FOGRA, Kraków 2016.

Wybór tekstów źródłowych do wskazanej epoki.

Cegielski T., Kądziela Ł., Rozbiory Polski. 1772–1793–1795, Warszawa 1990.

Konopczyński W., Konfederacja barska, t. 1–2, Warszawa 1936–1938.

Serczyk W. A., Początek końca, seria Dzieje Narodu i Państwa Polskiego, Warszawa 1997.

Serczyk W.A., Hajdamacy, Kraków 1978.

Historia Polski nowożytnej. Wybór tekstów źródłowych, wybór i opracowanie S. Ochmann, K. Matwijowski, Wrocław 1980.

Wskazówki metodyczne:

• Uczniowie mogą przed lekcją zapoznać się z informacjami w sekcji „Prezentacja multimedialna”, aby aktywnie uczestniczyć w zajęciach i pogłębiać swoją wiedzę.