Dla nauczyciela

Autor: Katarzyna Lewandowska

Przedmiot: Język polski

Temat: O powstaniu warszawskim. Rzeź Woli

Grupa docelowa:

III etap edukacyjny, liceum ogólnokształcące, technikum, zakres podstawowy

Podstawa programowa:

Zakres podstawowy

Treści nauczania – wymagania szczegółowe

I. Kształcenie literackie i kulturowe.

1. Czytanie utworów literackich. Uczeń:

4) rozpoznaje w tekście literackim środki wyrazu artystycznego poznane w szkole podstawowej oraz środki znaczeniowe: oksymoron, peryfrazę, eufonię, hiperbolę; leksykalne, w tym frazeologizmy; składniowe: antytezę, paralelizm, wyliczenie, epiforę, elipsę; wersyfikacyjne, w tym przerzutnię; określa ich funkcje;

5) interpretuje treści alegoryczne i symboliczne utworu literackiego;

9) rozpoznaje tematykę i problematykę poznanych tekstów oraz jej związek z programami epoki literackiej, zjawiskami społecznymi, historycznymi, egzystencjalnymi i estetycznymi; poddaje ją refleksji;

10) rozpoznaje w utworze sposoby kreowania: świata przedstawionego (fabuły, bohaterów, akcji, wątków, motywów), narracji, sytuacji lirycznej; interpretuje je i wartościuje;

14) przedstawia propozycję interpretacji utworu, wskazuje w tekście miejsca, które mogą stanowić argumenty na poparcie jego propozycji interpretacyjnej;

15) wykorzystuje w interpretacji utworów literackich potrzebne konteksty, szczególnie kontekst historycznoliteracki, historyczny, polityczny, kulturowy, filozoficzny, biograficzny, mitologiczny, biblijny, egzystencjalny;

2. Odbiór tekstów kultury. Uczeń:

1) przetwarza i hierarchizuje informacje z tekstów, np. publicystycznych, popularnonaukowych, naukowych;

2) analizuje strukturę tekstu: odczytuje jego sens, główną myśl, sposób prowadzenia wywodu oraz argumentację;

6) odczytuje pozaliterackie teksty kultury, stosując kod właściwy w danej dziedzinie sztuki;

III. Tworzenie wypowiedzi.

1. Elementy retoryki. Uczeń:

1) formułuje tezy i argumenty w wypowiedzi ustnej i pisemnej przy użyciu odpowiednich konstrukcji składniowych;

2. Mówienie i pisanie. Uczeń:

2) buduje wypowiedź w sposób świadomy, ze znajomością jej funkcji językowej, z uwzględnieniem celu i adresata, z zachowaniem zasad retoryki;

4) zgodnie z normami formułuje pytania, odpowiedzi, oceny, redaguje informacje, uzasadnienia, komentarze, głos w dyskusji;

10) w interpretacji przedstawia propozycję odczytania tekstu, formułuje argumenty na podstawie tekstu oraz znanych kontekstów, w tym własnego doświadczenia, przeprowadza logiczny wywód służący uprawomocnieniu formułowanych sądów;

IV. Samokształcenie.

6. wybiera z tekstu odpowiednie cytaty i stosuje je w wypowiedzi;

Kształtowane kompetencje kluczowe:

kompetencje cyfrowe;
kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;
kompetencje obywatelskie;
kompetencje w zakresie wielojęzyczności;
kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji.

Cele operacyjne. Uczeń:

przedstawia przebieg wydarzeń rozgrywających się w sierpniu 1944 r. podczas rzezi Woli,
charakteryzuje bohaterów tych wydarzeń: zbrodniarzy i ofiary,
interpretuje wiersze W. Szymborskiej i A. Świrszczyńskiej w kontekście wydarzeń historycznych,
syntetyzuje informacje zaczerpnięte z tekstu publicystycznego A. Richie.

Strategie nauczania:

konstruktywizm;
konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

ćwiczeń przedmiotowych;
z użyciem komputera;
dyskusja;
rozmowa kierowana;
z użyciem e‑podręcznika.

Formy pracy:

praca indywidualna;
praca w parach;
praca w grupach;
praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;
zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;
tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.

Przebieg lekcji

Przed lekcją:

Uczniowie zapoznają się z treściami w sekcji „Przeczytaj”. Nauczyciel prosi, by wynotowali na linii chronologicznej najważniejsze wydarzenia rozgrywające się w sierpniu 1944 r. na Woli, wykorzystując zawarte w e‑materiale wspomnienia uczestników tych wydarzeń oraz tekst publicystyczny A. Richie

Faza wprowadzająca:

Prowadzący wyświetla na tablicy i przybliża uczniom temat zajęć. Następnie prosi uczniów, aby zgłosili swoje propozycje pytań do wspomnianego tematu. Jedna osoba może zapisywać je na tablicy. Gdy uczniowie wyczerpią pomysły, a pozostały jakieś ważne kwestie do poruszenia, nauczyciel je dopowiada. Ustalając odpowiedzi do pytań, które pojawiły się na początku lekcji, uczniowie wykorzystują notatki sporządzone w domu oraz wiedzę historyczną o Powstaniu Warszawskim i masakrze na Woli.

Faza realizacyjna:

Bardzo ważnym punktem tej fazy lekcji jest wspólne wysłuchanie relacji uczestników wydarzeń na Woli (sekcja „Audiobook”). Nauczyciel prosi uczniów, by opowiedzieli o swoich wrażeniach po wysłuchaniu nagrania. Dba o właściwy dobór słownictwa uczniów. Następnie poleca im wykonanie w parach ćw. 2 z sekcji „Audiobook” oraz ćw. 7 z sekcji „Sprawdź się”.
Później uczniowie indywidualnie wykonują ćwiczenia związane z interpretacją tekstów poetyckich zawartych w e‑materiale. Istotny jest przy tym kontekst wydarzeń historycznych, które są tematem lekcji. Uczniowie wykonują ćw.: 1‑4 oraz 9‑11 z sekcji „Sprawdź się”.

Faza podsumowująca:

Omówienie ewentualnych problemów z rozwiązaniem ćwiczeń i poleceń z sekcji „Sprawdź się”. Uczniowie pod kierunkiem nauczyciela ustalają, jakie wiadomości powinni zapamiętać z lekcji.

Praca domowa:

Zaproponuj dwa teksty korespondujące z omawianymi podczas lekcji utworami. Przygotuj uzasadnienie swojego wyboru.
Wykonaj ćw. 8 z sekcji „Sprawdź się”.

Materiały pomocnicze:

Zasoby cyfrowe Muzeum Powstania Warszawskiego,
„Miasto 44” – wokół powstania warszawskiego, Ninateka,
Piotr Gursztyn, Rzeź Woli. Zbrodnia nierozliczona

Wskazówki metodyczne

Uczniowie mogą wysłuchać audiobooka przed lekcją, aby wcześniej zapoznać się z materiałem.

Sprawdź się