Scenariusz

Autor

Learnetic

Temat zajęć

Obieg materii i przepływ energii w ekosystemie

Grupa docelowa

Szkoła gimnazjalna, klasa 3, biologia

Szkoła podstawowa, biologia

Ogólny cel kształcenia

Uczeń opisuje zależności pokarmowe w ekosystemie oraz przedstawia ich rolę w obiegu materii i przepływu energii przez ekosystem.

Kształtowane kompetencje kluczowe

  1. porozumiewanie się w języku ojczystym,

  2. kompetencje matematyczne i podstawowe kompetencje naukowo‑techniczne,

  3. umiejętność uczenia się.

Cele operacyjne (szczegółowe)

Uczeń:

  • opisuje na czym polega krążenie materii i przepływ energii w ekosystemie;

  • omawia rolę producentów, konsumentów i destruentów w obiegu materii i przepływie energii przez ekosystem;

  • wyjaśnia, dlaczego przy przechodzeniu materii wzdłuż łańcucha pokarmowego następują straty energii;

  • omawia cykl biogeochemiczny węgla i azotu.

Metody / techniki kształcenia

  • metoda problemowa – odkrywcza

  • dyskusja

Formy organizacji pracy

  • indywidualna

  • grupowa

  • zbiorowa

Przebieg lekcji

Faza wprowadzająca:

Czynności organizacyjne.

Przedstawienie celu zajęć. Nauczyciel pyta uczniów jak rozumieją określenia: krążenie materii i krążenie pierwiastków w przyrodzie. Po uzyskaniu odpowiedzi wyjaśnia uczniom, że te procesy są podstawą przemian martwej materii w organizmy żywe i na powrót w martwą materię na Ziemi. Następnie informuje uczniów, że na bieżącej lekcji nauczą się dlaczego procesy te zachodzą i jak przebiegają.

Zapisanie tematu lekcji.

Faza realizacyjna

Nauczyciel zaprasza uczniów na projekcję filmu Obieg materii i przepływ energii w ekosystemie. Informuje ich, że film jest podzielony na bloki omawiające:

  • Poziomy troficzne w ekosystemie

  • Łańcuchy i sieci pokarmowe

  • Przepływ energii i piramidę energii

  • Ekosystemy niepełne i sztuczne

  • Krążenie azotu w przyrodzie

  • Krążenie węgla w przyrodzie

Nauczyciel poleca uczniom zwrócić szczególną uwagę na omawianą w filmie cykliczność procesów oraz wykorzystanie energii.

Uczniowie oglądają film pt. Obieg materii i przepływ energii w ekosystemie.

Po projekcji nauczyciel dzieli uczniów na grupy i rozdziela między nich przyniesione ze szkolnej biblioteki teksty źródłowe, słowniki
i encyklopedie, np. Szkolny słownik biologiczny, Leksykon biologiczny, Biologia Campbella, Biologia Claude A. Ville, Słownik encyklopedyczny 
– Ekologia. Każdej z grup przydziela przygotowanie pisemnej odpowiedzi na jedno z pytań:

  • Wyjaśnij dlaczego mówimy o przepływie energii przez ekosystem.

  • Wyjaśnij dlaczego mówimy o obiegu materii w ekosystemie.

  • Wyjaśnij dlaczego wycinka drzew i nawożenie pól uprawnych prowadzą do zaburzenia krążenia węgla i azotu w ekosystemie.

  • Wytłumacz dlaczego łańcuchy pokarmowe zwykle nie mają więcej niż 5 poziomów.

  • Na przykładzie azotu uzasadnij nazywanie cykli krążenia pierwiastków w przyrodzie cyklami biogeochemicznymi.

Uczniowie w przygotowaniu odpowiedzi mogą również korzystać z podręcznika oraz Internetu.

Uczniowie w grupach przygotowują odpowiedzi na poszczególne pytania. Nauczyciel nadzoruje pracę, odpowiada na pytania uczniów i wyjaśnia wątpliwości.

Po przygotowaniu odpowiedzi uczniowie z poszczególnych grup przedstawiają je na forum klasy. Nauczyciel inicjuje dyskusję mającą na celu zweryfikowanie prawidłowości odpowiedzi. Po zakończeniu dyskusji uczniowie zapisują na tablicy zebrane odpowiedzi na wszystkie pytania,
a następnie zapisują je do zeszytów jako notatkę z lekcji.

Z kolei nauczyciel poleca uczniom wykonanie ćwiczeń interaktywnych zawartych w e‑materiale do lekcji. Po wykonaniu ćwiczeń uczniowie, 
pod merytorycznym nadzorem nauczyciela wyjaśniają na forum klasy najtrudniejsze odpowiedzi.

Faza podsumowująca

Nauczyciel sprawdza wiedzę uczniów zdobytą na lekcji inicjując dyskusję na temat: Czy efekty działań człowieka mogą zmienić przebieg cyklicznych procesów krążenia materii na Ziemi.

Praca domowa

Na podstawie dostępnych źródeł: podręcznika, literatury naukowej i czasopism, a także Internetu uczniowie mają przygotować odpowiedź 
na pytanie czy możliwe jest stworzenie przez człowieka sztucznej, samowystarczalnej biosfery, która pozwalałaby zamieszkać człowiekowi 
na innych planetach.

mf144ad4ce6199c62_1

Metryczka

Tytuł

Obieg materii i przepływ energii w ekosystemie

Temat lekcji z e‑podręcznika, do którego e‑materiał się odnosi

2.7. Ekosystem – obieg materii i przepływ energii

Przedmiot

Biologia

Etap edukacyjny

Szkoła gimnazjalna, klasa III

Szkoła podstawowa

Podstawa programowa

Uczeń:

  • opisuje zależności pokarmowe (łańcuchy i sieci pokarmowe) w ekosystemie, rozróżnia producentów, konsumentów i destruentów oraz przedstawia ich rolę w obiegu materii i przepływie energii przez ekosystem

Nowa podstawa programowa

Uczeń:

  • przedstawia strukturę troficzną ekosystemu; rozróżnia producentów, konsumentów (I‑go i dalszych rzędów) i destruentów  
    oraz przedstawia ich rolę w obiegu materii i przepływie energii przez ekosystem,

  • opisuje zależności pokarmowe (łańcuchy pokarmowe i sieci troficzne); konstruuje proste łańcuchy pokarmowe (łańcuchy spasania); 
    analizuje przedstawione (w postaci schematu) sieci i łańcuchy pokarmowe

Kompetencje kluczowe

Zalecenie Parlamentu Europejskiego i Rady UE z 18.12.2006. Kompetencje kluczowe:

  1. porozumiewanie się w języku ojczystym,

  2. kompetencje matematyczne i podstawowe kompetencje naukowo‑techniczne,

  3. umiejętność uczenia się.

Cele edukacyjne zgodne z etapem kształcenia

Uczeń:

  1. opisuje, na czym polega krążenie materii i przepływ energii w ekosystemie;

  2. omawia rolę producentów, konsumentów i destruentów w obiegu materii i przepływie energii przez ekosystem;

  3. wyjaśnia, dlaczego przy przechodzeniu materii wzdłuż łańcucha pokarmowego następują straty energii.

  4. omawia obieg węgla i azotu

Powiązania z e‑podręcznikiem

http://www.epodreczniki.pl/reader/c/140129/v/latest/t/student-canon/m/iFqfr7IyX1#iFqfr7IyX1_d5e78