SCENARIUSZ LEKCJI

Imię i nazwisko autorki: Anna Ruszczyk

Przedmiot: geografia

Temat zajęć: Występowanie i formy krasu węglanowego

Grupa docelowa: III etap edukacyjny, liceum/technikum, zakres rozszerzony, klasa I

Podstawa programowa

V. Dynamika procesów geologicznych i geomorfologicznych: najważniejsze wydarzenia w dziejach Ziemi, minerały, geneza i wykorzystanie skał, procesy rzeźbotwórcze i ich efekty (wietrzenie, erozja, transport, akumulacja, ruchy masowe), odkrywka geologiczna.

Uczeń:

5) charakteryzuje zjawiska wietrzenia fizycznego i chemicznego, krasowienia oraz opisuje produkty i formy powstałe w wyniku tych procesów;

8) dostrzega prawidłowości w rozmieszczeniu zjawisk i procesów geologicznych na Ziemi, wykorzystując technologie geoinformacyjne.

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji,

• kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii,

• kompetencje cyfrowe,

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się.

Cele operacyjne

Uczeń:

• wyjaśnia, jakie warunki są konieczne do występowania zjawisk krasowych,

• wymienia formy krasu węglanowego,

• wskazuje obszary występowania krasu węglanowego na mapie świata,

• rozpoznaje i opisuje formy krasu powierzchniowego,

• rozpoznaje i opisuje formy krasu podziemnego.

Strategie nauczania: asocjacyjna, problemowa

Metody nauczania: pogadanka, dyskusja, mapa mentalna, metody operatywne (praca z grafiką interaktywną, tekstem e‑materiału, analiza map)

Formy zajęć: praca indywidualna, praca w grupach, praca na forum klasy

Środki dydaktyczne: tablica interaktywna/monitor dotykowy/tablety, e‑materiał, podręcznik, zdjęcia jaskini krasowej, atlas, mapa fizyczna świata i mapa fizyczna Polski, arkusze papieru, pisaki

Materiały pomocnicze

Klimaszewski M., Geomorfologia, PWN, Warszawa 1978.

Książkiewicz M., Geologia dynamiczna, Wydawnictwa Geologiczne, Warszawa 1979.

PRZEBIEG LEKCJI

Faza wprowadzająca

• Nauczyciel wprowadza uczniów w tematykę zajęć poprzez przypomnienie procesów wietrzenia fizycznego, chemicznego i biologicznego. Przedstawienie uczniom zdjęć dowolnej jaskini. Pogadanka: z którym wietrzeniem jest związana ta forma? jak powstała?

• Nauczyciel przedstawia temat i cele lekcji.

Faza realizacyjna

• Nauczyciel prosi uczniów o zapoznanie się z tekstem wprowadzenia e‑materiału.

• Na jego podstawie nauczyciel przeprowadza pogadankę dotyczącą procesów krasowych: jak przebiega proces krasowienia skał; skały, w których zachodzą te procesy; miejsca ich występowania na świecie (analiza mapy zawartej w e‑materiale).

• Uczniowie wskazują na mapie fizycznej świata oraz mapie fizycznej Polski wymienione w e‑materiale miejsca występowania skał krasowiejących, nauczyciel może podać jeszcze dodatkowe przykłady.

• Nauczyciel dzieli uczniów na grupy, których zadaniem jest opracowanie mapy mentalnej dotyczącej efektów procesów krasowych. Dobrze byłoby, gdyby była parzysta liczba grup: wówczas połowa grup ma za zadanie opracować formy krasu powierzchniowego, druga połowa – krasu podziemnego.

• Grupy otrzymują duże arkusze papieru i pisaki, uczniowie na środku zapisują „Formy krasu powierzchniowego” lub „Formy krasu podziemnego”.

• Uczniowie korzystają z tekstu e‑materiału (nie zaglądają na razie do grafiki interaktywnej), podręcznika – dyskutują i wykonują mapę mentalną (mogą być rysunki, schematy, słowa, tekst).

• Po upływie określonego przez nauczyciela czasu liderzy grup prezentują najpierw mapy myślowe dotyczące krasu powierzchniowego.

• Nauczyciel podsumowuje te plakaty, podkreśla formy pojawiające się w każdej pracy i te, które być może pojawiły się tylko w jednej z grup.

• Następnie zostają przedstawione mapy myślowe dotyczące form krasu podziemnego.

• Nauczyciel podobnie podsumowuje te plakaty.

• Wspólnie z uczniami nauczyciel wybiera najciekawsze (w treści i formie) prezentacje zagadnienia, ocenia je.

• Następnie nauczyciel prosi uczniów o otwarcie grafiki interaktywnej – grupy, które opracowały mapę myśli z formami krasu powierzchniowego, mają zadanie scharakteryzować zaznaczone na grafice formy krasu podziemnego, a grupy opracowujące formy krasu podziemnego charakteryzują formy krasu powierzchniowego – nauczyciel zadaje pytania na forum klasy.

• Dopiero po sprawdzeniu, ile uczniowie zapamiętali z prezentacji, nauczyciel pozwala odczytać informacje i obejrzeć zdjęcia poszczególnych form krasowych zawartych w grafice.

Faza podsumowująca

• Nauczyciel wprowadza uczniów do ćwiczeń zawartych w e‑materiale – w zależności od tempa pracy uczniowie indywidualnie wykonują kilka wskazanych przez nauczyciela ćwiczeń.

• Nauczyciel podsumowuje etapy lekcji, zestawiając je z założonymi celami – ocenia pracę uczniów, ich zaangażowanie.

• Uczniowie dzielą się swoimi doświadczeniami, mówią, co było dla nich łatwe, trudne, ciekawe, do czego mogą wykorzystać zdobyte informacje.

Praca domowa

• Uzupełnij tabelę. Wpisz regiony geograficzne Polski, w których zachodzą procesy krasowe i rozszerz o informacje, jakie formy krasu powierzchniowego i podziemnego występują na podanych obszarach (tabela do pobrania w załączniku).

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania danego multimedium

Grafikę interaktywną można wykorzystać w czasie lekcji dotyczącej procesów wietrzenia (zakres podstawowy: V. 3) oraz na lekcji powtórzeniowej z działu dotyczącego procesów geologicznych i geomorfologicznych (zakres rozszerzony: V). Można ją również wykorzystać podczas lekcji dotyczącej środowiska przyrodniczego Polski (zakres podstawowy: XIV. 4).