Dla nauczyciela
Scenariusz
Autor
Learnetic
Temat zajęć
Czy sumienie ma króla? Tolerancja religijna w I Rzeczypospolitej
Grupa docelowa
VI klasa szkoły podstawowej
Ogólny cel kształcenia
Uczeń charakteryzuje stosunki wyznaniowe i narodowościowe w Rzeczypospolitej w XVI wieku.
Kształtowane kompetencje kluczowe:
1) porozumiewanie się w języku ojczystym;
6) kompetencje społeczne i obywatelskie.
Cele (szczegółowe) operacyjne
Uczeń:
lokalizuje w czasie i przestrzeni wydarzenia związane z reformacją;
wyjaśnia okoliczności, które zapoczątkowały reformację w Kościele;
omawia wpływ reformacji na wydarzenia polityczne związane z dziejami państwa polsko‑litewskiego;
opisuje i ocenia politykę wyznaniową Zygmunta Augusta.
Metody/techniki kształcenia:
film
drzewo decyzyjne
praca pod kierunkiem
ćwiczenia interaktywne
dyskusja
Formy ogranizacji pracy:
praca grupowa
praca zbiorowa
Przebieg lekcji
Faza wprowadzająca
Nauczyciel podaje temat i cele zajęć.
Nauczyciel zwraca uwagę, że okres XVI wieku na obszarze państwa polsko‑litewskiego obfitował w wiele znaczących wydarzeń i zachodzących procesów historycznych. Obok rozwijającego się w kulturze i sztuce renesansu, rósł w siłę polityczny ruch egzekucyjny obrazujący rosnące znaczenie średniej szlachty w państwie. Wiek ten zapisał się także jako okres wielkich przemian o charakterze religijnym, z początkującym reformację wystąpieniem Marcina Lutra na czele.
Faza realizacyjna
Nauczyciel informuje uczniów, że obejrzą film, który zobrazuje im okoliczności, w jakich została zapoczątkowana reformacja oraz wpływ tego wydarzenia na państwo polsko‑litewskie. Następnie wyjaśnia, że zadaniem uczniów będzie wejście w rolę władców Polski i Litwy oraz ustosunkowanie się do przemian religijnych zachodzących na kontynencie europejskim.
Nauczyciel dzieli uczniów na grupy i rozdaje arkusze drzewa decyzyjnego
z wpisanym problemem: W Europie Zachodniej rozwija się reformacja. Jak wobec tego zjawiska powinni zareagować Jagiellonowie?Uczniowie oglądają fragment filmu (0:00‑3:26).
Po projekcji uczniowie uzupełniają schematy drzewa decyzyjnego. Po upływie wyznaczonego czasu (ok. 15 minut) uczniowie określają cele i wartości, którymi powinni kierować się Jagiellonowie, a następnie odczytują możliwe rozwiązania oraz ich pozytywne i negatywne skutki.
Nauczyciel poleca uczniom wykonać ćwiczenia interaktywne oznaczone numerami 1‑3. Mają one usystematyzować dotychczasową wiedzę uczniów. Po ich wykonaniu nauczyciel wspólnie z uczniami omawia te ćwiczenia.
Nauczyciel wyjaśnia, że kolejna część filmu zaprezentuje sposób, w jaki na postępującą w Europie reformację, w tym w państwie polsko‑litewskim, zareagował ostatni władca z dynastii Jagiellonów.
Uczniowie oglądają fragment filmu (3:27‑7:50).
Po projekcji nauczyciel poleca uczniom wykonać ćwiczenia interaktywne oznaczone numerami 4‑5. Mają one usystematyzować dotychczasową wiedzę uczniów. Po ich wykonaniu nauczyciel wspólnie z uczniami omawia te ćwiczenia.
Nauczyciel zapisuje na tablicy tezę: Zygmunt August – idealny władca na czas reformacji. Następnie dzieli klasę na dwie grupy. Jedna ma za zadanie przygotować listę argumentów potwierdzających tę tezę, a druga argumentów zaprzeczających jej. Po upływie wyznaczonego czasu (ok. 10 minut) uczniowie odczytują przygotowane listy argumentów, po czym angażują się w krótką dyskusję, której celem jest przekonanie grupy przeciwnej do własnych argumentów.
Faza podsumowująca
Nauczyciel poleca uczniom wykonać ćwiczenia interaktywne oznaczone numerami 6‑10. Mają one usystematyzować dotychczasową wiedzę uczniów. Po ich wykonaniu nauczyciel wspólnie z uczniami omawia te ćwiczenia.
Nauczyciel inicjuje pogadankę w celu omówienia i utrwalenia zagadnień poruszonych w filmie i na zajęciach.
Praca domowa
Spróbuj wczuć się w rolę króla polskiego Zygmunta Augusta po otrzymaniu listu od papieża Pawła IV. Co byś odpowiedział papieżowi? Jakich byś użył argumentów, aby usprawiedliwić swoje postępowanie? Napisz odpowiedź.
Propozycja dodatkowa
Rzeczpospolita przez długi czas była państwem wielonarodowym i wielowyznaniowym. Ślady tej różnorodności są w wielu miejscach wciąż obecne. Podzielcie się na grupy i przygotujcie – korzystając z kilku źródeł informacji – prezentację na temat różnych wyznań mieszkających w Waszej okolicy. Opiszcie ich historię, prowadzoną współcześnie działalność oraz jej wpływ na lokalną społeczność.
Metryczka
Tytuł
Czy sumienie ma króla? Tolerancja religijna w I Rzeczypospolitej
Temat lekcji z e‑podręcznika, do którego e‑materiał się odnosi
Raj dla różnowierców.
Przedmiot
Historia
Etap edukacyjny
II szkoła podstawowa
Podstawa programowa
20. Społeczeństwo i ustrój Rzeczypospolitej Obojga Narodów. Uczeń:
2) wyjaśnia okoliczności uchwalenia oraz główne założenia konfederacji
warszawskiej i artykułów henrykowskich;
Nowa podstawa programowa
X. Początki Rzeczypospolitej Obojga Narodów. Uczeń:
1) charakteryzuje stosunki wyznaniowe i narodowościowe w Rzeczypospolitej; wyjaśnia główne założenia konfederacji warszawskiej;
Kompetencje kluczowe
Zalecenie Parlamentu Europejskiego i Rady UE z 18.12.2006 w sprawie kompetencji kluczowych w procesie uczenia się przez całe życie:
1) porozumiewanie się w języku ojczystym;
6) kompetencje społeczne i obywatelskie.
Cele edukacyjne zgodne z etapem kształcenia
Uczeń:
wyszukuje oraz porównuje informacje pozyskane z różnych źródeł i formułuje wnioski;
dostrzega w narracji historycznej warstwę informacyjną, wyjaśniającą i oceniającą;
wyjaśnia związki przyczynowo‑skutkowe analizowanych wydarzeń, zjawisk i procesów historycznych.