Autor: Daria Reczyńska

Przedmiot: Biologia

Temat: Choroby prionowe

Grupa docelowa: uczniowie III etapu edukacyjnego – kształcenie w zakresie rozszerzonym

Podstawa programowa:

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

• kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się.

Cele operacyjne:

Uczeń:

• charakteryzuje budowę i funkcje prionów fizjologicznych;

• wyjaśnia różnice między prionami fizjologicznymi a prionami patogennymi;

• opisuje mechanizm powstawania prionów patogennych;

• omawia wybrane choroby prionowe ludzi i zwierząt;

• przedstawia zakażenia prionowe jako choroby neurodegeneracyjne;

• wyjaśnia, w jaki sposób można ograniczyć rozprzestrzenianie się chorób prionowych.

Strategie nauczania:

• nauczanie wyprzedzające;

• konstruktywizm;

• konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

• dyskusja;

• praca z tekstem;

• praca z filmem;

• mapa myśli;

• ćwiczenia interaktywne;

• burza mózgów.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• duże arkusze szarego papieru i flamastry;

• koperty z artykułami na temat wybranych chorób prionowych (encefalopatia gąbczasta bydła, encefalopatia gąbczasta kotów, trzęsawka, przewlekła choroba wyniszczająca zwierzynę płową, kuru, choroba Creutzfeldta‑Jakoba, zespół Gerstmanna‑Strausslera‑Scheinkera, śmiertelna bezsenność rodzinna).

Przed lekcją

Uczniowie wyszukują artykuły prasowe i naukowe poświęcone chorobie szalonych krów oraz zapoznają się z nimi.

Przebieg zajęć

Faza wstępna:

1. Nauczyciel zapisuje na tablicy pytanie: „Choroba szalonych krów – zagrożenie czy szum medialny?”. Rozpoczyna dyskusję na ten temat.

2. Uczniowie, na podstawie wiedzy zdobytej przed lekcją, wymieniają się informacjami i opiniami na temat choroby szalonych krów.

3. Nauczyciel przedstawia cele lekcji i krótko omawia jej przebieg.

Faza realizacyjna:

1. Nauczyciel wyświetla pierwszą część filmu pt. „Choroby prionowe”, na podstawie której uczniowie samodzielnie wykonują polecenie nr 1. Chętny uczeń przedstawia swoją odpowiedź na forum klasy, nauczyciel ocenia jej poprawność.

2. Nauczyciel dzieli klasę na cztery grupy. Informuje uczniów, że na podstawie drugiej części filmu, tekstu zamieszczonego w sekcji „Przeczytaj” oraz materiałów, które otrzymają w kopertach, mają opracować mapy myśli na temat przydzielonych im chorób prionowych.:

   • grupa I – encefalopatia gąbczasta bydła i encefalopatia gąbczasta kotów;

   • grupa II – trzęsawka i przewlekła choroba wyniszczająca zwierzyny płowej;

   • grupa III – kuru i choroba Creutzfeldta‑Jakoba;

   • grupa IV – zespół Gerstmanna‑Strausslera‑Scheinkera i śmiertelna bezsenność rodzinna.

   Nauczyciel rozdaje wszystkim zespołom duże arkusze szarego papieru oraz flamastry, a następnie wyświetla drugą część filmu.

3. Uczniowie wykonują mapy myśli. Nauczyciel obserwuje pracę grup, sprawdza, czy uczniowie zrozumieli zadanie i czy potrafią je wykonać.

4. Po upłynięciu wyznaczonego czasu liderzy grup przedstawiają wyniki pracy grupy. Nauczyciel koryguje ewentualne błędy i podsumowuje pracę uczniów.

5. Nauczyciel inicjuje burzę mózgów na temat profilaktyki i możliwości leczenia chorób prionowych. Wybrana osoba zapisuje wszystkie propozycje klasy na tablicy. Następnie nauczyciel wspólnie z uczniami dokonuje racjonalnej oceny odnotowanych pomysłów.

Faza podsumowująca:

1. Uczniowie samodzielnie wykonują ćwiczenia interaktywne nr 3, 4 i 5.

2. Uczniowie odpowiadają na pytania podsumowujące lekcję:

   • Czy choroby prionowe stanowią zagrożenie?

   • Czy istnieje szansa opracowania skutecznego leku na choroby prionowe?

   • Jakie są największe utrudnienia w opracowaniu szczepionki na choroby prionowe?

Praca domowa:

Na podstawie fragmentu artykułu uczniowie mają za zadanie wyjaśnić, jaka jest rola układu odpornościowego podczas zakażeń prionowych. Przygotowują uzasadnienia poprawnych odpowiedzi.

Tekst pomocniczy do pracy domowej:

Anna Wierzbicka, Wiesław Deptuła, Rola układu odpornościowego w patogenezie chorób prionowych, portal internetowy www.phmd.pl

Materiały pomocnicze:

Daria Reczyńska, Marcin Mickiewicz, Magdalena Zalewska, Paulina Brodowska, Ewelina Kawecka, Emilia Bagnicka, Zdrowie w ujęciu środowiskowym, społecznym i edukacyjnym, Instytut Ochrony Środowiska Państwowy – Instytut Badawczy, Warszawa 2019, s. 44–53.

Danuta Klimuszko, Borys Błaszczak, Molekularne podstawy etiopatogenezy gąbczastych encefalopatii. Epidemie XXI wieku, Alergia, 2003, s. 22–26.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania filmu samouczka:

Film samouczek może zostać wykorzystany przez uczniów podczas przygotowania się do lekcji powtórkowej.