Autor: Katarzyna Maćkowska

Temat: Friedrich Nietzsche a nihilizm

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum, zakres rozszerzony

Podstawa programowa:

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji.

Cele lekcji. Uczeń:

• omawia nihilistyczną myśl Nietzschego;

• wyjaśnia wprowadzone przez Nietzschego rozróżnienie na nihilizm bierny i czynny;

• ocenia, czy Nietzsche, przedstawiając się jako nihilista, faktycznie był „doskonałym nihilistą Europy”.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• konektywizm;

• nauczanie wyprzedzające.

Metody i techniki nauczania:

• ćwiczeń przedmiotowych;

• z użyciem komputera;

• dyskusja;

• film;

• praca z multimedium;

• audiobook.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda;

• telefony z dostępem do internetu.

Przebieg lekcji

Przed lekcją:

1. Uczniowie zapoznają się z treściami w sekcji „Przeczytaj”.

2. Nauczyciel prosi uczniów o zapoznanie się z medium w sekcji „Film edukacyjny”.

Faza wprowadzająca:

1. Nauczyciel, po zalogowaniu się na platformie i wyświetleniu e‑materiału, odczytuje uczniom temat zajęć oraz cele, a następnie prosi, by na ich podstawie uczniowie sformułowali kryteria sukcesu.

2. Krótka rozmowa wprowadzająca w temat lekcji: Co to jest nihilizm? Jaki charakter ma osoba będąca nihilistą?

Faza realizacyjna:

1. Dyskusja. Nauczyciel zadaje uczniom pytanie: Czy Nietzsche był rzeczywiście nihilistą? Następnie rozdaje uczniom po jednej kartce w kolorze zielonym lub żółtym (w ten sposób dzieli klasę na grupy) i mówi, że na kartkach zielonych mają być zapisane argumenty za, a na żółtych argumenty przeciw.
   Zbiera kartki, a następnie odczytuje na przemian argumenty i kontrargumenty. Uczniowie odnoszą się do każdego z nich, w czasie dyskusji mogą też podawać dodatkowe argumenty i kontrargumenty. Nauczyciel jako moderator może pytać, czy wszyscy się zgadzają z danym stanowiskiem lub też zadawać pytania naprowadzające.
   Po wyczerpaniu argumentów nauczyciel wraz z uczniami podsumowuje dyskusję. Pyta, czy uczniowie pod jej wpływem zmienili swoje zdanie.

2. Praca z multimedium. Nauczyciel wyświetla na tablicy interaktywnej materiał z sekcji „Audiobook”. Odczytanie polecenia do multimedium: Zapoznaj się uważnie fragmentem tekstu. Jakie widzisz podobieństwa i różnice z poglądami Nietzschego? Wspólna praca całego zespołu klasowego nad odpowiedziami.

3. Praca z drugim multimedium. Klasa dzieli się na grupy. Każdy zespół opracowuje odpowiedzi do ćwiczeń z sekcji „Film edukacyjny”. Po wyznaczonym przez nauczyciela czasie liderzy grup odczytują propozycje. Nauczyciel komentuje rozwiązania uczniów.

Faza podsumowująca:

1. Uczniowie wykonują ostatnie zadanie, korzystając ze swoich telefonów komórkowych: Zdobądź więcej informacji na temat Thomasa Bernharda. Jakich argumentów mógłby on użyć na poparcie przedstawionych w powyższym fragmencie tez? Jakie argumenty mogłaby sformułować osoba krytycznie nastawiona do treści zawartej we fragmencie? Co dokładnie dolega ludzkości i w czym konkretnie się to wyraża?

2. Nauczyciel ponownie wyświetla na tablicy temat lekcji zawarty w sekcji „Wprowadzenie” i inicjuje krótką rozmowę na temat kryteriów sukcesu. Czego się uczniowie nauczyli?

Praca domowa:

1. Jak wyjaśnić pojęcia nihilizmu biernego i czynnego na konkretnych przykładach? Odwołaj się do treści poznanych podczas lekcji oraz wiadomości z wybranych źródeł.

Materiały pomocnicze:

• Hollingdale R.J., Nietzsche, tłum. W. Jeżewski, Warszawa 2001.

• Słownik‑przewodnik filozoficzny. Osoby, problemy, terminy, oprac. zbiorowe, Lublin 2012.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:

• Uczniowie mogą wykorzystać medium w sekcji „Audiobook” do przygotowania się do lekcji powtórkowej.