Autor: Jarosław Dyrda

Przedmiot: Wiedza o społeczeństwie

Temat: Narody bez państwa – historia i teraźniejszość

Grupa docelowa: III etap edukacyjny, liceum, technikum, zakres rozszerzony

Podstawa programowa:

Zakres rozszerzony

IV. Aspekty etniczne życia społecznego.

Uczeń:

1) przedstawia różne koncepcje narodu (polityczną i etniczno‑kulturową); charakteryzuje czynniki narodotwórcze i sprzyjające zachowaniu tożsamości narodowej.

V. Państwo, myśl polityczna i demokratyzacja.

Uczeń:

2) charakteryzuje atrybuty państwa jako organizacji politycznej (terytorialność, przymusowość, suwerenność zewnętrzna i wewnętrzna); przedstawia cechy władzy państwowej.

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje obywatelskie.

Cele operacyjne:

Uczeń:

• wyjaśnia pojęcie naród;

• analizuje wpływ czynników narodotwórczych na zachowanie tożsamości narodowej;

• charakteryzuje wybrane narody niemające własnego państwa oraz wskazuje zamieszkiwane przez nie obszary na mapie świata;

• ocenia politykę różnych krajów wobec mieszkających na ich terytorium mniejszości.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

• lekcja odwrócona;

• mapa myśli;

• burza mózgów;

• śniegowa kula;

• rozmowa nauczająca.

Formy zajęć:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami i dostępem do internetu, słuchawki;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.

Przebieg zajęć:

Przed lekcją

1. Zajęcia przeprowadzone metodą kształcenia wyprzedzającego. Podczas poprzedniego spotkania uczniowie w zespołach otrzymali zadanie zapoznania się z wybranymi narodami bez państwa i przygotowanie na ich temat krótkich prezentacji (określenie położenia geograficznego, historia, obecny status).

2. Podział klasy na sześć grup:

• Grupa I – Tamilowie;

• Grupa II – Kurdowie;

• Grupa III – Baskowie;

• Grupa IV – Czerkiesi (Adygowie);

• Grupa V – Walijczycy;

• Grupa VI – Katalończycy.

Faza wstępna

1. Burza mózgów – definicja pojęcia naród oraz czynników narodotwórczych. Wspólna weryfikacja pomysłów i stworzenie mapy myśli.

2. Przedstawienie tematu i celów zajęć.

Faza realizacyjna

1. Śniegowa kula. Uczniowie w parach definiują pojęcie tożsamość narodowa. Następnie łączą się w czwórki, porównują swoje propozycje, weryfikują je i ustalają wspólną definicję. Grupy łączą się w coraz liczniejsze, aż powstanie ogólnoklasowe wyjaśnienie pojęcia.

2. Przedstawienie uczniowskich prezentacji. Po każdej z nich uczniowie mogą zadawać prelegentom pytania; sporządzają też notatki.

3. Uzupełnienie uczniowskich prezentacji przez nauczyciela, wystawienie ocen za aktywność dla najlepiej przygotowanych grup.

4. Uczniowie w parach wykonują ćwiczenia 5–8 z sekcji „Sprawdź się”. Wspólne omówienie odpowiedzi.

Faza podsumowująca

1. Gra interaktywna dotycząca narodów bez państwa. Uczniowie indywidualnie rozwiązują quiz na czas. Pięć osób, które jako pierwsze wykonają prawidłowo zadanie, może być nagrodzona ocenami za aktywność.

2. Wspólne wyjaśnienie ewentualnych wątpliwości dotyczących pytań w grze.

Praca domowa:

Wykonanie pozostałych ćwiczeń z sekcji „Sprawdź się”.

Materiały pomocnicze:

Joanna Orzechowska‑Wacławska, Baskowie. Powstawanie współczesnego narodu, Kraków 2014.

Lara Maunel Tuñón, Julio Valdeón Baruque, Antonio Domínguez Ortiz, Historia Hiszpanii, Kraków 2006.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:

Gra może zostać wykorzystana do zorganizowania Ligi Zadaniowej.