Scenariusz zajęć

Autor: Krzysztof Błaszczak

Przedmiot: chemia

Temat: Czym się różni dym od mgły?

Grupa docelowa: III etap edukacyjny, liceum, technikum, zakres podstawowy i rozszerzony; uczniowie III etapu edukacyjnego – kształcenie w zakresie podstawowym i rozszerzonym.

Podstawa programowa:

Zakres podstawowy

V. Roztwory. Uczeń:

1) rozróżnia układy homogeniczne i heterogeniczne; wymienia różnice we właściwościach roztworów właściwych, koloidów i zawiesin.

Zakres rozszerzony

V. Roztwory. Uczeń:

1) rozróżnia układy homogeniczne i heterogeniczne; wymienia różnice we właściwościach roztworów właściwych, koloidów i zawiesin.

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

• kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się.

Cele operacyjne:

Uczeń:

• omawia rodzaje koloidów;

• opisuje zjawisko mgły;

• wyjaśnia różnice między mgłą a dymem;

• projektuje doświadczenie, dzięki któremu otrzyma mgłę w laboratorium.

Strategie nauczania:

• asocjacyjna;

• problemowa.

Metody i techniki nauczania:

• dyskusja dydaktyczna;

• burza mózgów;

• ćwiczenia uczniowskie;

• analiza materiału źródłowego;

• eksperyment uczniowski;

• technika gadająca ściana;

• technika zdań podsumowujących.

Forma pracy:

• praca indywidualna;

• praca zbiorowa.

Środki dydaktyczne:

• komputer z głośnikami, słuchawkami i z dostępem do Internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• rzutnik multimedialny;

• tablica interaktywna/tablica, kreda.

Przebieg zajęć

Faza wstępna:

1. Zaciekawienie i dyskusja. Nauczyciel zadaje uczniom przykładowe pytania: Czy styropian i pumeks to przykłady układów koloidalnych? Dlaczego?
2. Rozpoznawanie wiedzy wyjściowej uczniów. Burza mózgów wokół pojęcia koloid?
3. Ustalenie celów lekcji. Nauczyciel podaje temat zajęć i wspólnie z uczniami ustala cele lekcji, które uczniowie zapisują w portfolio.
4. Zasady BHP. Nauczyciel zapoznaje uczniów z kartami charakterystyk substancji, które będą używane na lekcjach.

Faza realizacyjna:

1. Eksperyment chemiczny – pokaz uczniowski „otrzymywanie mgły” – zgodnie z instrukcją zamieszczoną w e‑materiale. Nauczyciel wyznacza ucznia do roli asystenta, który otrzymuje odpowiedni sprzęt i szkło laboratoryjne oraz odczynniki chemiczne i przeprowadza eksperyment pod dygestorium. Nauczyciel rozdaje karty pracy. Uczniowie samodzielnie stawiają pytanie badawcze i hipotezę, obserwują zmiany podczas eksperymentu, wyciągają wnioski, wszystko zapisują w kartach pracy. Nauczyciel monitoruje przebieg pracy uczniów. Chętni uczniowie prezentują efekty pracy na forum klasy. Nauczyciel weryfikuje pod względem merytorycznym wypowiedzi uczniów i ewentualnie wyjaśnia niezrozumiale kwestie.

2. Uczniowie samodzielnie analizują tekst źródłowy w e‑materiale na temat koloidów i układów koloidalnych. Po ustalonym czasie nauczyciel inicjuje dyskusję w kontekście pojęcia koloidów, przykładów układów koloidalnych, cech układów koloidalnych.

3. Nauczyciel dzieli uczniów na grupy, rozdaje arkusze papieru A3, mazaki. Zadaniem uczniów jest znalezienie podobieństw i różnic między mgłą i dymem. Po wyznaczonym czasie liderzy prezentują rezultaty pracy na forum klasy z wykorzystaniem techniki gadająca ściana. Nauczyciel weryfikuje poprawność merytoryczną wypowiedzi uczniów i podsumowuje na zakończenie pracę uczniów.

4. Nauczyciel wyświetla na tablicy multimedialnej film samouczek jako podsumowanie treści.

5. Uczniowie samodzielnie sprawdzają swoją wiedzę, wykonując ćwiczenia zawarte w e‑materiale – „Sprawdź się”.

Faza podsumowująca:

1. Na zakończenie zajęć nauczyciel zadaje uczniom pytania:

• Jakie znasz rodzaje koloidów?

• Na czym polega efekt Tyndalla?

• Co to jest mgła?

• Czym różni się dym od mgły? 

• Wyjaśnij, czym są ruchy Browna i w jakich roztworach można je zaobserwować? 2. Jako podsumowanie lekcji nauczyciel może wykorzystać zdania do uzupełnienia, które uczniowie również zamieszczają w swoim portfolio:

• Przypomniałem/łam sobie, że...

• Co było dla mnie łatwe...

• Czego się nauczyłam/łem...

• Co sprawiało mi trudność...

Praca domowa:

Uczniowie wykonują pozostałe ćwiczenia zawarte w e‑materiale – „Sprawdź się”.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:

Film samouczek może być wykorzystany przez uczniów jako pomoc w przygotowaniu do zajęć, do sprawdzianu. Mogą go wykorzystać też uczniowie, którzy byli nieobecni na lekcji celem uzupełnienia wiadomości.

Materiały pomocnicze:

1. Polecenia podsumowujące (nauczyciel przed lekcją zapisuje je na niewielkich kartkach):

• Jakie znasz rodzaje koloidów?

• Na czym polega efekt Tyndalla?

• Co to jest mgła?

• Czym różni się dym od mgły?

• Wyjaśnij czym są ruchy Browna i w jakich roztworach można je zaobserwować

2. Karty charakterystyk substancji.

3. Doświadczenie:

Sprzęt i szkło laboratoryjne, odczynniki chemiczne i instrukcja wykonania opisane w e‑materiałach.

4. Arkusze papieru A3, mazaki, glutaki.

5. Karta pracy ucznia: