Dla nauczyciela

Scenariusz zajęć

Autor: Agata Krzak, Krzysztof Błaszczak

Przedmiot: chemia

Temat: Jak definiuje się entalpię swobodną reakcji chemicznej?

Grupa docelowa: III etap edukacyjny, liceum, technikum, zakres podstawowy i rozszerzony; uczniowie III etapu edukacyjnego – kształcenie w zakresie podstawowym i rozszerzonym

Podstawa programowa:

Poziom podstawowy i rozszerzony

Wymagania ogólne

II. Rozumowanie i zastosowanie nabytej wiedzy do rozwiązywania problemów. Uczeń:

5) wykorzystuje wiedzę i dostępne informacje do rozwiązywania problemów chemicznych z zastosowaniem metody naukowej;

6) stosuje poprawną terminologię;

7) wykonuje obliczenia dotyczące praw chemicznych.

Kształtowane kompetencje kluczowe:

  • kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

  • kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii;

  • kompetencje cyfrowe;

  • kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się.

Cele operacyjne

Uczeń:

  • formułuje pojęcie entalpia swobodna reakcji;

  • przedstawia wykorzystanie entalpii swobodnej reakcji chemicznej;

  • oblicza entalpię swobodną reakcji;

  • oblicza standardową entalpię swobodną reakcji.

Strategie nauczania:

  • asocjacyjna.

Metody i techniki nauczania:

  • burza mózgów;

  • dyskusja dydaktyczna;

  • film samouczek;

  • ćwiczenia uczniowskie;

  • analiza materiału źródłowego;

  • okienko informacyjne;

  • technika zdań podsumowujących.

Formy pracy:

  • praca indywidualna;

  • praca w grupach;

  • praca zbiorowa.

Środki dydaktyczne:

  • komputery z głośnikami, słuchawkami z dostępem do Internetu;

  • zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

  • tablica interaktywna/tablica, kreda, marker;

  • rzutnik multimedialny.

Przebieg zajęć

Faza wstępna:

  1. Zaciekawienie i dyskusja. Nauczyciel zadaje uczniom przykładowe pytania:

  • Jakie do tej pory poznaliście zasady termodynamiki?

  • Do czego przydają się te zasady?

  1. Rozpoznanie wiedzy wyjściowej uczniów. Burza mózgów wokół poznanych do tej pory funkcji termodynamicznych.

Faza realizacyjna:

  1. Nauczyciel prosi uczniów o wymienienie znanych im przykładów procesów lub reakcji chemicznych zachodzących samorzutnie oraz wymuszonych. Następnie uczniowie samodzielnie analizują w komputerach e‑materiał dotyczący entalpii swobodnej oraz odtwarzają film samouczek. Uczniowie zapisują w  zeszycie  pytania do e‑materiału oraz filmu, po czym na forum klasy starają się na nie odpowiedzieć. W ten sposób tworzą FAQ (zbiór często zadawanych pytań z odpowiedziami). Następnie uczniowie samodzielnie wykonują polecenie do medium bazowego. Chętni uczniowie na forum przedstawiają wyniki pracy, a nauczyciel weryfikuje je pod kątem poprawności. Nauczyciel ewentualnie wyjaśnia niezrozumiałe kwestie.

  2. Nauczyciel wyjaśnia uczniom, że będą teraz pracowali metodą okienka informacyjnego. Uczniowie dzielą kartkę papieru A4 na cztery części. W pierwszym okienku (lewy górny róg) zapisują pojęcie: entalpia swobodna reakcji chemicznej. W drugim okienku (prawy górny róg) zapisują definicję entalpii swobodnej reakcji chemicznej korzystając z różnych źródeł. Mogą ją także zapisać własnymi słowami. W trzecim okienku (lewy dolny róg) wpisują żart językowy lub ułożony wierszyk. W czwartym okienku (prawy dolny róg) przedstawiają graficznie dane pojęcie (może to być karykatura, scenka komiksowa). Następnie wybrani uczniowie przedstawiają efekty swojej pracy. Uczniowie oceniają prawidłowość definicji oraz poprawność i pomysłowość w wykonywaniu okienka trzeciego i czwartego. 

  3. Nauczyciel dzieli uczniów na grupy. Informuje ich, iż wezmą udział w teleturnieju. Każda grupa otrzymuje kartkę z treścią zadania do rozwiązania oraz tablice z danymi termodynamicznymi. Gdy grupa rozwiąże zadanie z kartki, dostaje następną z zadaniem o większym stopniu trudności. Reprezentanci poszczególnych grup przedstawiają efekty swojej pracy na forum klasy i wspólnie zapisują rozwiązania tych zadań. Nauczyciel weryfikuje poprawność merytoryczną oraz ewentualnie wyjaśnia niezrozumiałe kwestie. Grupa, która najpoprawniej i najszybciej rozwiązała zadania otrzymuje nagrodę.

Faza podsumowująca:

  1. Na zakończenie zajęć nauczyciel zadaje uczniom pytania, sprawdzając ich wiedzę:

  • Co oznacza entalpia swobodna?

  • W jaki sposób można wykorzystać entalpię swobodną reakcji? Do czego jest przydatna?

  • W jaki sposób oblicza się entalpię swobodną reakcji?

  1. Na koniec lekcji nauczyciel prosi uczniów o uzupełnienie w ich portfolio następujących zdań:

  • Dziś nauczyłem się, że...

  • Łatwe było dla mnie...

  • Trudności sprawiło mi...

  • Zaskoczyło mnie...

  • Przypomniałem/łam sobie, że...

Praca domowa:

Uczniowie wykonują ćwiczenia w e‑materiale – „Sprawdź się”.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:

Film edukacyjny uczniowie mogą wykorzystać podczas rozwiązywania zadań w grupach. Uczniowie nieobecni na lekcji mogą film wykorzystać do uzupełnienia braków podczas nieobecności.

Materiały pomocnicze:

  1. Polecenia podsumowujące (nauczyciel przed lekcją zapisuje je na niewielkich kartkach):

  • Co oznacza entalpia swobodna?

  • W jaki sposób można wykorzystać entalpię swobodną reakcji? Do czego jest przydatna?

  • W jaki sposób oblicza się entalpię swobodną reakcji?

  1. Nauczyciel przygotowuje

  • karty pracy (zadania do rozwiązania);

  • tablice z danymi termodynamicznymi.

Sprawdź się