Autor: Anna Juwan

Przedmiot: biologia

Temat: Kryteria podziału i typy bruzdkowania

Grupa docelowa: uczniowie III etapu edukacyjnego – kształcenie w zakresie rozszerzonym

Podstawa programowa:

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii.

Cele operacyjne (językiem ucznia):

• Poznasz przebieg rozwoju zygoty do stadium gastruli.

• Omówisz podział komórek jajowych w zależności od ilości i lokalizacji żółtka.

• Wykażesz zależności pomiędzy rodzajem komórki jajowej a typem bruzdkowania.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

• z użyciem komputera;

• ćwiczenia interaktywne;

• analiza animacji;

• linia czasu;

• mapa myśli;

• gra dydaktyczna.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.

Przed lekcją:

1. Uczniowie zapoznają się z treścią w sekcji „Przeczytaj”.

Przebieg lekcji

Faza wstępna:

1. Nauczyciel wyświetla i odczytuje temat lekcji oraz zawarte w sekcji „Wprowadzenie” cele zajęć. Prosi uczniów lub wybraną osobę o sformułowanie kryteriów sukcesu.

2. Wprowadzenie do tematu. Nauczyciel prosi, by uczniowie w parach opracowali mapy myśli przedstawiające podział komórek jajowych w zależności od ilości i lokalizacji w nich żółtka. Wybrane pary przedstawiają swoje propozycje, ochotnik zapisuje je na tablicy. Pozostali uczniowie odnoszą się do odnotowanych sugestii, uzupełniając je o swoje pomysły.

Faza realizacyjna:

1. Praca z tekstem. Uczniowie wynotowują najważniejsze kwestie poruszone w tekście z sekcji „Przeczytaj”. Następnie wybrani uczniowie odczytują na głos swoje notatki.

2. Linia czasu. Nauczyciel dzieli uczniów na cztery grupy. Każda z grup ma za zadanie opisać za pomocą linii czasu przebieg rozwoju zygoty do stadium gastruli. Następnie grupy prezentują swoje linie czasu.

3. Praca z animacją pt. „Kryteria podziału i typy bruzdkowania”. Uczniowie zapoznają się z animacją. Następnie dzielą się na zespoły i na podstawie przeczytanego tekstu oraz informacji zawartych w medium w sekcji „Animacja” układają pytania quizowe dla innych grup. Nauczyciel wraz z uczniami określa zasady rywalizacji i punktowania dobrych odpowiedzi (np. gra na czas lub na liczbę poprawnych odpowiedzi). Przeprowadzenie gry w klasie. Nauczyciel ogłasza zwycięską drużynę.

4. Nauczyciel czyta polecenie nr 1 („Wyjaśnij, na czym polega różnica między bruzdkowaniem częściowym powierzchownym a tarczowym”). Prosi uczniów, aby wykonali je w parach. Następnie wybrana osoba prezentuje swoją odpowiedź, a pozostali uczniowie ustosunkowują się do niej. Nauczyciel w razie potrzeby uzupełnia ją, wyjaśnia wątpliwości uczniów.

5. Utrwalenie wiedzy i umiejętności. Nauczyciel przechodzi do sekcji „Sprawdź się”. Uczniowie wykonują indywidualnie ćwiczenie interaktywne nr 7 (w którym mają za zadanie – na podstawie schematu oraz własnej wiedzy – określić typ przedstawionego jaja oraz bruzdkowanie, jakie w nim zachodzi), a następnie porównują swoje odpowiedzi z kolegą lub koleżanką.

6. Uczniowie wykonują w parach ćwiczenie nr 8 (w którym mają za zadanie – na podstawie analizy schematu oraz własnej wiedzy – podać nazwę przedstawionego stadium rozwoju zarodkowego oraz wyjaśnić, w wyniku jakiego procesu ono powstaje i na czym ten proces polega), wyświetlone przez nauczyciela na tablicy. Podczas wspólnych dyskusji rozwiązują zadanie, następnie łączą się z inną parą i kontynuują swoją dyskusję, uzasadniając swój wybór.

Faza podsumowująca:

1. Na koniec zajęć nauczyciel raz jeszcze wyświetla na tablicy interaktywnej lub przy użyciu rzutnika temat lekcji i cele zawarte w sekcji „Wprowadzenie”. W kontekście wyświetlonych treści prosi uczniów o rozwinięcie zdania: „Na dzisiejszej lekcji nauczyłem/nauczyłam się...”.

Praca domowa:

1. Wykonaj ćwiczenia od 1 do 6 z sekcji „Sprawdź się”.

Materiały pomocnicze:

• Jane B. Reece i in., „Biologia Campbella”, tłum. K. Stobrawa i in., Dom Wydawniczy REBIS, Poznań 2021.

• „Encyklopedia szkolna. Biologia”, red. Marta Stęplewska, Robert Mitoraj, Wydawnictwo Zielona Sowa, Kraków 2006.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania animacji:

• Uczniowie mogą wykorzystać animację w celu przygotowania się do lekcji powtórkowej.