Dla nauczyciela

Numer e‑materiału:
Imię i nazwisko autora: Lena Wilkiewicz
Przedmiot: język obcy nowożytny – język niemiecki
Temat zajęć: Kinderarbeit – das Berauben der Kindheit/Praca dzieci – pozbawienie dzieciństwa
Grupa docelowa: III etap edukacyjny, klasa III, zakres podstawowy, poziom językowy B1+/B2
Cel ogólny lekcji: Umiejętność wypowiadania się na trudne tematy społeczne jak np. wyzysk dzieci w pracy.

Podstawa programowa

Podstawa programowa – wariant III.1.P Język obcy nowożytny nauczany jako pierwszy (kontynuacja 1. języka obcego nowożytnego ze szkoły podstawowej – kształcenie w zakresie podstawowym)
Treści nauczania – wymagania szczegółowe
I. Uczeń posługuje się dość bogatym zasobem środków językowych (leksykalnych, gramatycznych, ortograficznych oraz fonetycznych), umożliwiającym realizację pozostałych wymagań ogólnych w zakresie następujących tematów:
4) praca (np. zawody i związane z nimi czynności i obowiązki, miejsce pracy, praca dorywcza, wybór zawodu, poszukiwanie pracy, warunki pracy i zatrudnienia);
14) państwo i społeczeństwo (np. wydarzenia i zjawiska społeczne, urzędy, organizacje społeczne i międzynarodowe, problemy współczesnego świata).
II. Uczeń rozumie wypowiedzi ustne o umiarkowanym stopniu złożoności (np. rozmowy, wiadomości, komunikaty, ogłoszenia, instrukcje, relacje, wywiady, dyskusje, prelekcje), wypowiadane w naturalnym tempie, w standardowej odmianie języka:
2) określa główną myśl wypowiedzi lub fragmentu wypowiedzi;
3) określa intencje nadawcy/autora wypowiedzi;
4) określa kontekst wypowiedzi (np. formę, czas, miejsce, sytuację, uczestników);
5) znajduje w wypowiedzi określone informacje;
6) układa informacje w określonym porządku;
7) wyciąga wnioski wynikające z informacji zawartych w wypowiedzi;
III. Uczeń rozumie wypowiedzi pisemne o umiarkowanym stopniu złożoności (np. listy, e‑mail, SMS‑y, kartki pocztowe, napisy, broszury, ulotki, jadłospisy, ogłoszenia, rozkłady jazdy, instrukcje, komiksy, artykuły, teksty narracyjne, recenzje, wywiady, wpisy na forach i blogach, teksty literackie):
1) określa główną myśl tekstu lub fragmentu tekstu;
2) określa intencje nadawcy/autora tekstu;
3) określa kontekst wypowiedzi (np. nadawcę, odbiorcę, formę tekstu, czas, miejsce, sytuację);
4) znajduje w tekście określone informacje;
5) rozpoznaje związki między poszczególnymi częściami tekstu;
6) układa informacje w określonym porządku;
8) odróżnia informacje o faktach od opinii;
IV. Uczeń tworzy proste, spójne i logiczne, w miarę płynne wypowiedzi ustne:
1) opisuje ludzi, zwierzęta, przedmioty, miejsca i zjawiska;
2) opowiada o czynnościach, doświadczeniach i wydarzeniach z przeszłości i teraźniejszości;
6) wyraża i uzasadnia swoje opinie i poglądy, przedstawia i ustosunkowuje się do opinii i poglądów innych osób;
8) przedstawia zalety i wady różnych rozwiązań;
10) przedstawia sposób postępowania (np. udziela instrukcji, wskazówek, określa zasady);
V. Uczeń tworzy proste, spójne i logiczne wypowiedzi pisemne (np. notatkę, ogłoszenie, zaproszenie, życzenia, wiadomość, SMS, kartkę pocztową, e‑mail, historyjkę, list prywatny, życiorys, CV, list motywacyjny, wpis na blogu):
1) opisuje ludzi, zwierzęta, przedmioty, miejsca i zjawiska;
2) opowiada o czynnościach, doświadczeniach i wydarzeniach z przeszłości i teraźniejszości;
6) wyraża i uzasadnia swoje opinie i poglądy, przedstawia i ustosunkowuje się do opinii i poglądów innych osób;
8) przedstawia zalety i wady różnych rozwiązań;
10) przedstawia sposób postępowania (np. udziela instrukcji, wskazówek, określa zasady);
VI. Uczeń reaguje ustnie w typowych, również w miarę złożonych sytuacjach:
3) uzyskuje i przekazuje informacje i wyjaśnienia;
4) wyraża swoje opinie i uzasadnia je, pyta o opinie, zgadza się lub nie zgadza się z opiniami innych osób, wyraża wątpliwość;
8) proponuje, przyjmuje i odrzuca propozycje, zachęca; prowadzi proste negocjacje w sytuacjach życia codziennego;
9) prosi o radę i udziela rady;
11) ostrzega, nakazuje, zakazuje, instruuje;
VII. Uczeń reaguje w formie prostego tekstu pisanego (np. wiadomość, SMS, list prywatny, formularz, e‑mail, komentarz, wpis na czacie/forum) w typowych sytuacjach:
3) uzyskuje i przekazuje informacje i wyjaśnienia (np. wypełnia formularz/ankietę);
4) wyraża swoje opinie i uzasadnia je, pyta o opinie, zgadza się lub nie zgadza się z opiniami innych osób, wyraża wątpliwość;
8) proponuje, przyjmuje i odrzuca propozycje, zachęca; prowadzi proste negocjacje w sytuacjach życia codziennego;
9) prosi o radę i udziela rady;
11) ostrzega, nakazuje, zakazuje, instruuje;
VIII. Uczeń przetwarza tekst ustnie lub pisemnie:
1) przekazuje w języku obcym nowożytnym informacje zawarte w materiałach wizualnych (np. wykresach, mapach, symbolach, piktogramach) lub audiowizualnych (np. filmach, reklamach);
2) przekazuje w języku obcym nowożytnym lub w języku polskim informacje sformułowane w tym języku obcym;
3) przekazuje w języku obcym nowożytnym informacje sformułowane w języku polskim;
IX. Uczeń posiada:
1) podstawową wiedzę o krajach, społeczeństwach i kulturach społeczności, które posługują się danym językiem obcym nowożytnym oraz o kraju ojczystym, z uwzględnieniem kontekstu lokalnego, europejskiego i globalnego;
2) świadomość związku między kulturą własną i obcą oraz wrażliwość międzykulturową.
X. Uczeń dokonuje samooceny i wykorzystuje techniki samodzielnej pracy nad językiem (np. korzystanie ze słownika, poprawianie błędów, prowadzenie notatek, stosowanie mnemotechnik, korzystanie z tekstów kultury w języku obcym nowożytnym).
XII. Uczeń korzysta ze źródeł informacji w języku obcym nowożytnym (np. z encyklopedii, mediów, instrukcji obsługi), również za pomocą technologii informacyjno‑komunikacyjnych.
XIII. Uczeń stosuje strategie komunikacyjne (np. domyślanie się znaczenia wyrazów z kontekstu, identyfikowanie słów kluczy lub internacjonalizmów) i strategie kompensacyjne, w przypadku gdy nie zna lub nie pamięta wyrazu (np. upraszczanie formy wypowiedzi, zastępowanie innym wyrazem, opis, wykorzystywanie środków niewerbalnych).
XIV. Uczeń posiada świadomość językową (np. podobieństw i różnic między językami).

Kształtowane kompetencje kluczowe:

  • kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji,

  • kompetencje w zakresie wielojęzyczności,

  • kompetencje cyfrowe,

  • kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się.

Cele operacyjne – zgodne ze zrewidowaną taksonomią celów Blooma, w tym minimum jeden cel z poziomu 3–6 sfery kognitywnej, sformułowane w postaci SMART

Uczeń:

  • definiuje pojęcie wyzysku dzieci;

  • wymienia przyczyny i konsekwencje wykorzystywania dzieci do pracy;

  • opracuje broszurę informacyjną na temat wyzysku dzieci.

Cele motywacyjne:

  • dostrzega powiązania pomiędzy nauką języka niemieckiego a innymi przedmiotami szkolnymi;

  • ma możliwość decydowania o swojej gotowości do mówienia;

  • ma możliwość samodzielnej pracy nad językiem;

  • otrzymuje informację zwrotną o postępach;

  • uczy się o sprawach, które dotyczą otaczającego go świata;

  • uczy się sztuki przemawiania i argumentowania;

  • wykorzystuje i rozwija kreatywność.

Strategie uczenia się

strategie pamięciowe:

  • stosowanie mnemotechnik do zapamiętywania nowych wyrazów i ich znaczeń – używanie obrazu i dźwięku obok słów (używanie skojarzeń wzrokowych, stosowanie słów kluczowych, wprowadzanie wyrazów i zwrotów do kontekstu sytuacyjnego, używanie skojarzeń wzrokowych, odtwarzanie dźwięków z pamięci, porównywanie dźwięków z naszego języka do dźwięków języka, którego się uczymy);

strategie kognitywne:

  • stosowanie technik generatywnych do uświadamiania sobie struktury języka – zadawanie pytań, robienie notatek, powtarzanie zdań na głos;

  • stosowanie technik strukturalnych – wybierania najistotniejszych elementów, czytanie tekstu tylko dla jego ogólnego zrozumienia, czytanie lub słuchanie w celu znalezienia określonych szczegółów;

strategie kompensacyjne:

  • odgadywanie znaczenia wyrazów i struktur w tekstach słuchanych i czytanych (używanie wskazówek językowych – niektórych znanych wyrazów, zwrotów z języka polskiego bądź obcego i domyślanie się treści w języku niemieckim);

  • pokonywanie ograniczeń w pisaniu poprzez np. tworzenie nowych słów, użycie synonimów, antonimów, tworzenie parafrazy;

strategie społeczne:

  • zadawanie pytań osobom o oczekiwanych większych umiejętnościach językowych (prośba o wyjaśnienie, powtórzenie, o poprawienie błędów),

  • współpraca z innymi osobami (współpraca z kolegami na tym samym poziomie oraz z zaawansowanymi użytkownikami języka niemieckiego).

Metody/techniki nauczania:

  • podająca: pogadanka, opis, praca z tekstem źródłowym, wyjaśnienie;

  • aktywizująca: burza mózgów;

  • programowana: z użyciem komputera, techniki multimedialne.

Formy zajęć:

  • praca indywidualna,

  • praca w parach,

  • praca w grupach,

  • plenum.

Środki dydaktyczne:

  • komputer, np. laptop z podłączeniem do Internetu,

  • słowniczek,

  • tekst źródłowy,

  • multimedium: film,

  • asocjogram,

  • zestaw zadań interaktywnych.

Przebieg lekcji:

a) Faza wprowadzająca

  • Nauczyciel prosi uczniów, aby przyjrzeli się zdjęciu otwierającemu i pyta, z czym kojarzy im się taki widok. Następnie zachęca uczniów do podzielenia się swoimi refleksjami na temat pracy dzieci. Nauczyciel pyta uczniów, czy uważają, że ich obowiązki domowe to wystarczająca praca, czy może byliby skłonni podjąć dodatkową zarobkową działalność po szkole i co mogłoby to być. Być może uczniowie mają już podobne doświadczenia i chcieliby o nich opowiedzieć (burza mózgów).

b) Faza realizacyjna

  • Uczniowie zapoznają się z tekstem źródłowym Kinderarbeit – der Kindheit beraubt. W razie potrzeby korzystają z dostępnych źródeł, np. wyrazów i zwrotów zamieszczonych w słowniczku. Uczniowie uzupełniają tekst – przyporządkowują brakujące fragmenty do odpowiednich numerków w Übung 1 w części Przeczytaj. Nauczyciel wspiera uczniów, odpowiadając na pytania dotyczące słownictwa. Następnie uczniowie w parach sprawdzają stopień zrozumienia treści tekstu, wykorzystując do tego Übung 2‑4 w części Przeczytaj. Uczniowie określają, które informacje są zgodne z treścią tekstu, odpowiadają na pytania dotyczące treści tekstu.

  • Nauczyciel pyta uczniów o ich odczucia po lekturze tekstu i inicjuje krótką dyskusję na temat pracy dzieci.

  • W kolejnym etapie uczniowie zapoznają się z treścią filmu Kinderarbeit – das geht jeden etwas an. Najpierw uczniowie oglądają film bez dźwięku. Nauczyciel prosi uczniów o krótkie, jednozdaniowe wypowiedzi na temat tego, co obejrzeli. Skojarzenia uczniów nauczyciel zapisuje na tablicy w formie zdań. Następnie uczniowie oglądają film z dźwiękiem. Po obejrzeniu filmu nauczyciel zwraca uwagę uczniów na zdania zapisane na tablicy i wspólnie z uczniami porównuje je z treścią filmu. Nauczyciel pyta: Welche von diesen Informationen gibt es auch im Film? Welche von euren Vermutungen haben sich nicht bestätigt? Gibt es Unterschiede? Welche?

  • Uczniowie sprawdzają stopień zrozumienia treści filmu, wykorzystując do tego Übung 1‑3 w części Film. Uczniowie odpowiadają na pytania do treści filmu, określają, które informacje są zgodne z treścią filmu oraz które zagadnienia zostały omówione w filmie.

  • W ramach podsumowania pracy z filmem nauczyciel może poprosić uczniów o krótkie (dwuzdaniowe) refleksje dotyczące tematu wyzysku, np. z jakimi trudnościami muszą borykać się dzieci i młodzież zmuszona do pracy, z jakich powodów młodzi ludzie muszą pracować? Nauczyciel może do tego wykorzystać także Übung 4 w tej części lekcji.

  • Następnie uczniowie utrwalają poznane struktury leksykalno‑gramatyczne, wykorzystując do tego Aufgabe 1‑6 w części Sprawdź się.

c) Faza podsumowująca

  • Nauczyciel dzieli klasę na grupy. Zadaniem każdej grupy jest przygotowanie przykładów przyczyn i konsekwencji wykorzystywania dzieci do pracy. Nauczyciel może poprosić o odpowiedź na pytania w Aufgabe 7 w części Sprawdź się:

  1. Warum sind die Kinder in manchen Ländern zur Arbeit gezwungen?

  2. Warum sollte man die Kinderarbeit abschaffen?

  • Przedstawiciele każdej grupy prezentują wypowiedzi na forum klasy.

  • Następnie nauczyciel prosi uczniów o zajęcie stanowiska w kwestii pracy dzieci i młodzieży. Dla ułatwienia wykonania tego zadania nauczyciel prezentuje wcześniej przygotowany asocjogram z najważniejszymi hasłami z tej lekcji. Uczniowie mogą skorzystać z wyrazów lub zwrotów z asocjogramu. Wybrani uczniowie wypowiadają się na forum klasy.

Praca domowa

Uczeń wyszuka w internecie lub innym źródle informacji na temat przymusowej pracy dzieci i młodzieży i na ich podstawie oraz na podstawie wiadomości z e‑materiału opracuje plan ulotki/broszury informacyjnej na temat wyzysku dzieci i młodzieży– Aufgabe 8 z części Sprawdź się.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania filmu

  • Przed lekcją: zapoznanie się z tematem i nowym słownictwem. W ramach zaciekawienia tematem uczniowie mogą obejrzeć jedynie wybrany fragment filmu Kinderarbeit – das geht jeden etwas an i na jego podstawie przygotować słownictwo (np. w formie fiszek), które ich zdaniem będzie przydatne do tego tematu i pracy nad tym e‑materiałem.

  • W trakcie lekcji: wykorzystanie jako bazy leksykalnej do wykonywania ćwiczeń, inspiracja do wypowiedzi pisemnych lub ustnych, jako ćwiczenie zapisywania, notowania usłyszanych informacji. Uczniowie oglądają film i notują najważniejsze hasła lub zwroty, dzięki którym będą mogli potem zrelacjonować jego treść. Fragmenty transkrypcji mogą także służyć jako treść dyktanda.

  • Po lekcji: wykorzystanie do powtórzenia słownictwa jako inspirację do rozważań na temat pracy, warunków pracy, szacunku dla człowieka i jego praw.

Słownik