Autor: Zuzanna Szewczyk

Przedmiot: biologia

Temat: Układ odpornościowy człowieka – budowa i funkcje

Grupa docelowa: uczniowie III etapu edukacyjnego – kształcenie w zakresie podstawowym i rozszerzonym

Podstawa programowa:

Zakres podstawowy
Treści nauczania – wymagania szczegółowe
V. Budowa i fizjologia człowieka.
3. Odporność. Uczeń:
3) przedstawia narządy i komórki układu odpornościowego;
Zakres rozszerzony
Treści nauczania – wymagania szczegółowe
XI. Funkcjonowanie zwierząt.
2. Porównanie poszczególnych czynności życiowych zwierząt, z uwzględnieniem struktur odpowiedzialnych za ich przeprowadzanie.
2) Odporność. Uczeń:
c) przedstawia narządy i komórki układu odpornościowego człowieka,

Kształtowane kompetencje kluczowe:

  • kompetencje cyfrowe;

  • kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

  • kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii.

Cele operacyjne (językiem ucznia):

  • Przedstawisz narządy i komórki układu odpornościowego.

  • Wykażesz różnice między odpowiedzią immunologiczną komórkową i humoralną.

Strategie nauczania:

  • konstruktywizm;

  • konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

  • z użyciem komputera;

  • rozmowa kierowana;

  • dyskusja;

  • ćwiczenia interaktywne;

  • śniegowa kula;

  • metoda kosza i walizki.

Formy pracy:

  • praca indywidualna;

  • praca w parach;

  • praca w grupach;

  • praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

  • komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

  • zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

  • tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda;

  • kartki A4 dla każdego ucznia, flamastry.

Przebieg lekcji

Faza wstępna:

  1. Nauczyciel, odwołując się do wiedzy uczniów zdobytej na wcześniejszych zajęciach, zadaje pytania:

    • Jakie funkcje pełni układ odpornościowy?

    • Jakie elementy biorą udział w odpowiedzi immunologicznej?

    • Jakie bariery odporności wrodzonej chronią organizm przed patogenami?

    • Jakie znacie przykłady komórek tworzących barierę komórkową?

  2. Uczniowie, pracując w parach, wspólnie przygotowują odpowiedzi na zadane pytania. Następnie indywidualnie zapoznają się z wprowadzeniem do e‑materiału oraz tekstem w sekcji „Przeczytaj” i konfrontują z nimi swoje odpowiedzi. W razie potrzeby korygują je.

  3. Prowadzący lekcję informuje uczniów o planowanym przebiegu lekcji i przedstawia kryteria sukcesu.

Faza realizacyjna:

  1. Nauczyciel informuje uczniów, że będą pracować metodą kuli śniegowej, poszukując w tekście zamieszczonym w sekcji „Przeczytaj” e‑materiału oraz w filmie pt. Układ odpornościowy człowieka – budowa i funkcje informacji na temat następujące pytania:

    • Jakie elementy budują układ limfatyczny i jakie pełnią one funkcje?

    • W którym z elementów układu odpornościowego wytwarzane są limfocyty T? Scharakteryzuj ten narząd. (Polecenie nr 2 do filmu).

    • Jakie funkcje pełni śledziona i jak jest zbudowana? (Polecenie nr 3 do filmu).

    • Jaką rolę w odporności organizmu odgrywa szpik kostny?

  2. Nauczyciel objaśnia wspomnianą wyżej metodę i wynikające z niej kolejne etapy pracy:

    • Najpierw uczniowie będą indywidualnie opracowywać zagadnienia, tworząc notatki w formie punktów i rysunki, na otrzymanych kartkach A4.

    • Potem połączą się w pary i porównają swoje propozycje, a na osobnej kartce zapiszą wspólne odpowiedzi.

    • Kolejnym krokiem będzie połączenie się par w czwórki, które – jak poprzednio – skonfrontują swoje odpowiedzi.

    • Na koniec uczniowie utworzą ośmioosobowe zespoły i znów porównają swoje propozycje.

  3. Uczniowie w czteroosobowych grupach zapoznają się z grafiką interaktywną i wykonują do niej polecenia 2 i 3, a po upływie wyznaczonego czasu dyskutują nad poprawnymi rozwiązaniami.

Faza podsumowująca:

  1. Omówienie ewentualnych problemów z rozwiązaniem poleceń do grafiki interaktywnej.

  2. Praca w grupach. Każdy zespół otrzymuje kartki z rysunkami kosza i walizki oraz stwierdzeniami związanymi z tematem lekcji (zob. materiały pomocnicze). Zadaniem uczniów jest ocena prawdziwości każdego z tych stwierdzeń i wskazanie ich miejsca: prawdziwe powinny trafić do walizki, fałszywe – do kosza.

Praca domowa:

Powtórz wiadomości na temat komórek układu odpornościowego człowieka.

Materiały pomocnicze:

R2JT7oBpS2AR7

Załącznik 1. Kosz i walizka – przykładowe zdania.
Plik PDF o rozmiarze 91.74 KB w języku polskim

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania filmu:

Film może zostać wyświetlony w fazie wstępnej lekcji, w celu wprowadzenia uczniów w temat zajęć. Może także zostać wykorzystany na innej lekcji dotyczącej układu odpornościowego.