Autor: Zuzanna Szewczyk

Przedmiot: biologia

Temat: Układ odpornościowy człowieka – budowa i funkcje

Grupa docelowa: uczniowie III etapu edukacyjnego – kształcenie w zakresie podstawowym i rozszerzonym

Podstawa programowa:

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii.

Cele operacyjne (językiem ucznia):

• Przedstawisz narządy i komórki układu odpornościowego.

• Wykażesz różnice między odpowiedzią immunologiczną komórkową i humoralną.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

• z użyciem komputera;

• rozmowa kierowana;

• dyskusja;

• ćwiczenia interaktywne;

• śniegowa kula;

• metoda kosza i walizki.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda;

• kartki A4 dla każdego ucznia, flamastry.

Przebieg lekcji

Faza wstępna:

1. Nauczyciel, odwołując się do wiedzy uczniów zdobytej na wcześniejszych zajęciach, zadaje pytania:

   • Jakie funkcje pełni układ odpornościowy?

   • Jakie elementy biorą udział w odpowiedzi immunologicznej?

   • Jakie bariery odporności wrodzonej chronią organizm przed patogenami?

   • Jakie znacie przykłady komórek tworzących barierę komórkową?

2. Uczniowie, pracując w parach, wspólnie przygotowują odpowiedzi na zadane pytania. Następnie indywidualnie zapoznają się z wprowadzeniem do e‑materiału oraz tekstem w sekcji „Przeczytaj” i konfrontują z nimi swoje odpowiedzi. W razie potrzeby korygują je.

3. Prowadzący lekcję informuje uczniów o planowanym przebiegu lekcji i przedstawia kryteria sukcesu.

Faza realizacyjna:

1. Nauczyciel informuje uczniów, że będą pracować metodą kuli śniegowej, poszukując w tekście zamieszczonym w sekcji „Przeczytaj” e‑materiału oraz w filmie pt. Układ odpornościowy człowieka – budowa i funkcje informacji na temat następujące pytania:

   • Jakie elementy budują układ limfatyczny i jakie pełnią one funkcje?

   • W którym z elementów układu odpornościowego wytwarzane są limfocyty T? Scharakteryzuj ten narząd. (Polecenie nr 2 do filmu).

   • Jakie funkcje pełni śledziona i jak jest zbudowana? (Polecenie nr 3 do filmu).

   • Jaką rolę w odporności organizmu odgrywa szpik kostny?

2. Nauczyciel objaśnia wspomnianą wyżej metodę i wynikające z niej kolejne etapy pracy:

   • Najpierw uczniowie będą indywidualnie opracowywać zagadnienia, tworząc notatki w formie punktów i rysunki, na otrzymanych kartkach A4.

   • Potem połączą się w pary i porównają swoje propozycje, a na osobnej kartce zapiszą wspólne odpowiedzi.

   • Kolejnym krokiem będzie połączenie się par w czwórki, które – jak poprzednio – skonfrontują swoje odpowiedzi.

   • Na koniec uczniowie utworzą ośmioosobowe zespoły i znów porównają swoje propozycje.

3. Uczniowie w czteroosobowych grupach zapoznają się z grafiką interaktywną i wykonują do niej polecenia 2 i 3, a po upływie wyznaczonego czasu dyskutują nad poprawnymi rozwiązaniami.

Faza podsumowująca:

1. Omówienie ewentualnych problemów z rozwiązaniem poleceń do grafiki interaktywnej.

2. Praca w grupach. Każdy zespół otrzymuje kartki z rysunkami kosza i walizki oraz stwierdzeniami związanymi z tematem lekcji (zob. materiały pomocnicze). Zadaniem uczniów jest ocena prawdziwości każdego z tych stwierdzeń i wskazanie ich miejsca: prawdziwe powinny trafić do walizki, fałszywe – do kosza.

Praca domowa:

Powtórz wiadomości na temat komórek układu odpornościowego człowieka.

Materiały pomocnicze:

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania filmu:

Film może zostać wyświetlony w fazie wstępnej lekcji, w celu wprowadzenia uczniów w temat zajęć. Może także zostać wykorzystany na innej lekcji dotyczącej układu odpornościowego.