Autor: Paweł Kaniowski

Temat: Filozofia kartezjańska

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum, zakres rozszerzony

Podstawa programowa:

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji.

Cele operacyjne. Uczeń:

• omawia założenia myśli Kartezjusza;

• identyfikuje w filozofii Kartezjusza elementy odsyłające do wykształcenia filozofa i jego zainteresowań naukami ścisłymi;

• wyjaśnia rolę intuicji intelektualnej w filozofii Kartezjusza;

• rekonstruuje Kartezjański argument na rzecz istnienia świata zewnętrznego;

• objaśnia sens formuły „myślę, więc jestem”.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

• z użyciem e‑podręcznika;

• rozmowa kierowana;

• eksperyment myślowy;

• odwrócona klasa.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.

Przebieg lekcji

Przed lekcją:

1. Uczniowie zapoznają się z treściami w sekcji „Przeczytaj” oraz w sekcji „Prezentacja multimedialna”.

Faza wprowadzająca:

1. Nauczyciel loguje się na platformę i wyświetla na tablicy stronę tytułową e‑materiału. Przedstawia uczniom temat lekcji oraz jej cele, a następnie wspólnie z nimi określa kryteria sukcesu.

2. Dyskusja wprowadzająca. Nauczyciel, po wyświetleniu dostępnego w panelu użytkownika raportu, weryfikuje przygotowanie uczniów do lekcji: sprawdza, którzy uczestnicy zajęć zapoznali się z udostępnionym przed lekcją e‑materiałem. Jeśli większość uczniów nie przeczytała tekstu, nauczyciel inicjuje rozmowę kierowaną wprowadzającą w temat.

Faza realizacyjna:

1. Praca z tekstem. Uczniowie przystępują do cichego czytania tekstu zawartego w sekcji „Przeczytaj”, jeśli nauczyciel – na podstawie raportu na platformie – uważa, że przygotowanie uczniów jest wystarczające, może pominąć tę czynność. Uczniowie indywidualnie zapisują pięć najważniejszych ich zdaniem kwestii poruszanych w tekście. Następnie w parach porównują swoje wybory. Nauczyciel prosi wybrane pary o podsumowanie swojej pracy.

2. Uczniowie wykonują eksperyment myślowy. Siedząc w ciszy i z zamknętymi oczami próbują poddać w wątpliwość otaczającą ich rzeczywistość, wrażenia zmysłowe, wiedzę. Szukają w swoich umysłach pewnika, czegoś, czego istnienia nie mogą zanegować. Po eksperymentcie uczniowie dzielą się swoimi wrażeniami: czy udało im się dojść do takich samych wniosków, co Kartezjusz? A może jest coś innego, co stanowi dla nich rzecz nie do zanegowania?

3. Praca z drugim multimedium. Uczniowie zapoznają się z materiałem w sekcji „Film edukacyjny”. Każdy uczeń pracuje indywidualnie, samodzielnie przygotowując odpowiedzi do poleceń i ćwiczeń. Po wyznaczonym przez nauczyciela czasie wybrani lub chętni uczniowie odczytują swoje propozycje. Nauczyciel komentuje rozwiązania uczniów.

4. Uczniowie objaśniają sens Kartezjańskiej formuły Myślę, więc jestem. Każdy powinien to zrobić indywidualnie, aby przekonać się, czy dobrze zrozumiał istotę kartezjanizmu.

Faza podsumowująca:

1. Wszyscy uczniowie podsumowują zajęcia, zwracając uwagę na nabyte umiejętności.

Praca domowa:

1. Wykonaj polecenia 3 i 4 załączone do prezentacji multimedialnej w e‑materiale.

Materiały pomocnicze:

• Alquié F., Kartezjusz, Warszawa 1989.

• Migasiński J., Filozofia nowożytna, Warszawa 2011.

• Orzechowski M., Rola wątpliwości w filozofii Kartezjusza, w: „Acta universitatis lodziensis. Folia philosophica”, nr 23/2010, s. 35‑60.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:

• Nauczyciel może wykorzystać medium w sekcji „Prezentacja multimedialna” do podsumowania lekcji.