Dla nauczyciela
Autor: Agnieszka Pieszalska
Przedmiot: biologia
Temat: Tkanka nerwowa
Grupa docelowa: uczniowie III etapu edukacyjnego – kształcenie w zakresie podstawowym i rozszerzonym
Podstawa programowa:
Kształtowane kompetencje kluczowe:
kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;
kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii;
kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się.
Cele operacyjne:
Uczeń:
określa lokalizację tkanki nerwowej w organizmie człowieka;
rozpoznaje tkankę nerwową na preparacie mikroskopowym i ilustracjach;
opisuje cechy budowy komórek nerwowych oraz komórek glejowych;
wykazuje związek budowy komórek tworzących tkankę nerwową z pełnioną funkcją.
Strategie nauczania:
konstruktywizm;
konektywizm;
nauczanie hybrydowe;
strategia operacyjna.
Metody i techniki nauczania:
pogadanka;
JIGSAW;
mapa myśli;
obserwacje mikroskopowe;
analiza tekstu źródłowego;
gra dydaktyczna – quiz.
Formy pracy:
praca indywidualna;
praca w grupach;
praca całego zespołu klasowego.
Środki dydaktyczne:
komputery z dostępem do internetu;
zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;
ilustracja tkanki nerwowej;
preparaty mikroskopowe tkanki nerwowej;
mikroskop dla każdej osoby;
5 arkuszy papieru A3, flamastry.
Przebieg lekcji
Faza wstępna:
Nauczyciel przeprowadza pogadankę, zadając pytania: „Jaką funkcję pełni układ nerwowy?”, „Jak nazywają się komórki budujące układ nerwowy?”, „Jaką funkcję pełnią komórki nerwowe?”, „Z czego składa się tkanka nerwowa?”.
Nauczyciel podaje cele lekcji i formułuje jej temat.
Faza realizacyjna:
Nauczyciel dzieli klasę na pięć grup. Przydziela każdemu członkowi grupy inny zestaw zadań do opracowania, tak aby każda grupa otrzymała całość materiału (zestawy: A + B + C + D + E):
zestaw A – budowa neuronu;
zestaw B – przewodzenie impulsów nerwowych w synapsach;
zestaw C – komórki glejowe (charakterystyka i funkcja);
zestaw D – komórki glejowe ośrodkowego układu nerwowego;
zestaw E – komórki glejowe obwodowego układu nerwowego.
Uczniowie samodzielnie wykonują otrzymane zadania na podstawie e‑materiału (zestawy A, B, C, D, E).
Po upływie wyznaczonego czasu uczniowie przesiadają się i tworzą grupy ekspertów. Dyskutują nad opracowanym materiałem, wyjaśniają wątpliwości oraz zastanawiają się, jak najlepiej przekazać innym uczniom przygotowane zagadnienia.
Nauczyciel kontroluje pracę uczniów, w razie potrzeby wyjaśnia wątpliwości.
Uczniowie wracają do wcześniej utworzonych grup. Prezentują pozostałym materiał, który opracowali i przedyskutowali w grupie ekspertów. Dzięki temu wszyscy uczniowie mogą opanować główne treści lekcji.
Uczniowie wymieniają się wiedzą zdobytą podczas pracy w grupie
Nauczyciel rozdaje grupom arkusze papieru A3 oraz flamastry i prosi o wykonanie mapy myśli dotyczącej pojęcia „tkanka nerwowa”, w której uczniowie uwzględnią wiedzę zdobytą w pracy grupowej.
Przedstawiciele grup prezentują mapy myśli.
Nauczyciel prosi o zapoznanie się z modelem 3D komórki nerwowej i wykonanie poleceń od 1 do 3.
Grupy otrzymują mikroskopy, preparaty mikroskopowe tkanki nerwowej oraz instrukcję (materiały pomocnicze).
Nauczyciel sprawdza poprawność wykonania obserwacji mikroskopowej i uzupełnienia karty pracy.
Faza podsumowująca:
Nauczyciel przeprowadza grę dydaktyczną. Każda z grup losuje trzy zagadnienia i do każdego układa pytanie. Pytania kierowane są do pozostałych grup. Po poprawnej odpowiedzi grupa otrzymuje 1 punkt i wskazuje dany element na ilustracji tkanki nerwowej (jeżeli występuje). Wygrywa ta grupa, która zdobędzie najwięcej punktów.
Praca domowa:
Uczniowie wykonują ćwiczenia od 1 do 8 zawarte w e‑materiale.
Materiały pomocnicze:
Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania modelu 3D:
Model 3D powinien zostać wykorzystany w fazie realizacyjnej lekcji. Można go również użyć podczas lekcji: „Budowa układu nerwowego wegetatywnego”, „Antagonizm części współczulnej i przywspółczulnej wegetatywnego układu nerwowego” oraz „Obwody nerwowe i sieci nerwowe”.