Autor: Anna Juwan

Temat: Osmoregulacja a wydalanie

Grupa docelowa: uczniowie III etapu edukacyjnego – kształcenie w zakresie rozszerzonym

Podstawa programowa:

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii.

Cele operacyjne (językiem ucznia):

• Wyjaśnisz pojęcie osmoregulacji.

• Omówisz różne typy narządów wydalniczych zwierząt.

• Określisz różnice w sposobach pobierania wody, w zależności od środowiska życia kręgowców.

• Przedstawisz bilans wodny człowieka.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

• z użyciem komputera;

• ćwiczenia interaktywne;

• mapa myśli;

• praca z audiobookiem

• gra dydaktyczna.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.

Przebieg lekcji

Faza wstępna:

1. Prowadzący lekcję wyświetla treści z sekcji „Wprowadzenie”. Informuje uczniów o planowanym przebiegu lekcji i przedstawia kryteria sukcesu.

2. Odwołanie do wcześniejszej wiedzy. Nauczyciel przypomina wiadomości z poprzedniej lekcji, zadając pytania:
   – Czym jest osmoregulacja?
   – Jakie poznaliście osmoregulacyjne strategie adaptacyjne u różnych organizmów?

Faza realizacyjna:

1. Praca z e‑materiałem. Nauczyciel prosi, by uczniowie indywidualnie zapoznali się z treścią w sekcji „Przeczytaj” i na jej podstawie wykonali w formie notatek i mapy myśli następujące polecenia:
   1. Wyjaśnij pojęcie osmoregulacji.
   2. Opisz różne typy narządów wydalniczych zwierząt.
   3. Określ różnice w sposobach pobierania wody w zależności od środowiska życia kręgowców.
   4. Przedstaw bilans wodny człowieka.

2. Praca z multimedium („Audiobook”). Uczniowie zapoznają się z materiałem udostępnionym przez nauczyciela i uzupełniają swoje notatki.

3. Nauczyciel czyta polecenie nr 2: „Odnosząc się do treści audiobooka, określ przystosowania zmniejszające ubytki wody u owadów i ptaków”. Prosi uczniów, aby wykonali je w parach. Następnie wybrana osoba prezentuje swoją odpowiedź, a pozostali uczniowie ustosunkowują się do niej. Nauczyciel w razie potrzeby uzupełnia ją, wyjaśnia wątpliwości uczniów.

4. Utrwalanie wiedzy i umiejętności. Nauczyciel przechodzi do sekcji „Sprawdź się”. Dzieli klasę na 4‑osobowe grupy. Uczniowie rozwiązują następujące zadania na czas: 1, 2, 3 i 4, od najłatwiejszego do najtrudniejszego. Grupa, która poprawnie rozwiąże zadania jako pierwsza, wygrywa.

5. Uczniowie wykonują w grupach ćwiczenia nr 8 (w którym mają za zadanie wyjaśnić na podstawie tekstu źródłowego i własnej wiedzy, dlaczego dla żaby leśnej podczas hibernacji niezbędne są zarówno wysokie stężenie mocznika, jak i aktywność ureazy bakteryjnej), następnie wylosowany zespół prezentuje swoje rozwiązania na forum. Pozostałe grupy komentują i uzupełniają informacje.

Faza podsumowująca:

1. Uczniowie dzielą się na zespoły i na podstawie e‑materiału układają pytania quizowe dla innych grup. Nauczyciel wraz z uczniami określa zasady rywalizacji i punktowania dobrych odpowiedzi (np. gra na czas lub na liczbę poprawnych odpowiedzi). Przeprowadzenie gry w klasie. Nauczyciel lub wybrany uczeń dba o prawidłowy przebieg quizu zgodnie z wcześniejszymi ustaleniami. Nauczyciel nagradza zwycięską drużynę, np. ocenami z aktywności.

2. Nauczyciel wyświetla temat lekcji i cele zawarte w sekcji „Wprowadzenie”, podsumowuje omawiany na lekcji materiał, wyjaśnia wątpliwości uczniów.

Praca domowa:

1. Wykonaj ćwiczenia od 5 do 7 z sekcji „Sprawdź się”.

Materiały pomocnicze:

• Neil A. Campbell i in., „Biologia Campbella”, tłum. K. Stobrawa i in., Rebis, Poznań 2019.

• „Encyklopedia szkolna. Biologia”, red. Marta Stęplewska, Robert Mitoraj, Wydawnictwo Zielona Sowa, Kraków 2006.

Dodatkowe wskazówki metodyczne:

• Uczniowie mogą przed lekcją zapoznać się z materiałem w sekcji „Audiobook”, aby przygotować się do późniejszej pracy.