Dla nauczyciela
Autor: Katarzyna Maćkowska
Przedmiot: Filozofia
Temat: Charakterystyka dyscyplin filozoficznych
Grupa docelowa:
Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum, zakres podstawowy
Podstawa programowa:
Kształtowane kompetencje kluczowe:
kompetencje cyfrowe;
kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;
kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji.
Cele lekcji (językiem ucznia):
Scharakteryzujesz główne dyscypliny filozoficzne.
Przeanalizujesz etymologię nazw dyscyplin filozoficznych.
Porównasz ze sobą dyscypliny filozoficzne ze względu na ich przedmiot.
Przyporządkujesz problemy, pytania i poglądy właściwej dyscyplinie filozoficznej.
Wyjaśnisz, na czym polegała rewolucja w dociekaniu przyczyn zdarzeń.
Zastanowisz się nad sensem uprawiania filozofii w obecnych czasach.
Cele operacyjne. Uczeń:
zna i charakteryzuje główne dyscypliny filozoficzne, opisuje ich problematykę i posługuje się odpowiednią terminologią;
wymienia ważniejsze pojęcia, zagadnienia i stanowiska głównych dyscyplin filozoficznych;
rozwija krytyczne myślenie i sprawności logiczne poprzez analizę wybranych pytań i argumentów filozoficznych.
Metody i techniki nauczania:
ćwiczeń przedmiotowych;
z użyciem komputera;
mapa myśli;
burza mózgów.
Formy pracy:
praca indywidualna;
praca w grupach;
praca całego zespołu klasowego.
Środki dydaktyczne:
komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;
zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;
tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda;
arkusze papieru, flamastry.
Przebieg lekcji
Przed lekcją:
Uczniowie zapoznają się z treściami w sekcji „Przeczytaj”.
Faza wprowadzająca:
Nauczyciel przedstawia uczniom temat lekcji i cele zajęć, które wyświetla przy użyciu tablicy interaktywnej lub rzutnika, oraz wspólnie z uczestnikami zajęć ustala kryteria sukcesu.
Prowadzący zajęcia stawia na środku sali krzesło. Pyta uczniów, co to jest, a następnie prosi, żeby określili, co chcieliby wiedzieć na temat tego przedmiotu. Uczniowie głośno formułują swoje pytania, np.: Do czego to służy?, Z jakiego materiału jest to zrobione?, Kto stworzył ten przedmiot?. Nauczyciel wyjaśnia uczniom, że właśnie filozofia i jej różne dyscypliny starają się znaleźć odpowiedzi na pytania dotyczące m.in. świata i reguł nim rządzących, człowieka i jego działań, przedmiotów i ich własności, Boga.
Faza realizacyjna:
Burza mózgów. Nauczyciel informuje uczniów, że będą pracowali wspólnie z wykorzystniem metody burzy mózgów (jeśli jest to potrzebne, wyjaśnia jej zasady). Następnie zapisuje na tablicy pytanie związane z tematem lekcji: Czym się zajmuje filozofia? W fazie twórczej uczniowie po kolei zapisują swoje propozycje na tablicy, a potem następuje wspólna weryfikacja pomysłów.
Mapa myśli. Nauczyciel dzieli klasę na 5 grup. Ich zadaniem będzie przygotowanie map myśli dotyczących dyscyplin filozoficznych omawianych w zakładce „Przeczytaj”. Po zakończeniu pracy zespoły prezentują swoje mapy i krótko je omawiają.
Praca z multimedium. Uczniowie oglądają film z wykładem dr. Tomasza Mazura. Następnie wspólnie wykonują Polecenie nr 2: Zastanów się nad sensem uprawiania filozofii w obecnych czasach. Jaki jest status filozofii w przypadku dociekań naukowych?
Nauczyciel przechodzi do sekcji „Sprawdź się”. Zapowiada uczniom, że w kolejnym kroku będą rozwiązywać ćwiczenia – od najprostszych do najtrudniejszych – i będą to robić wspólnie. Wybrana osoba czyta po kolei polecenia. Po każdym przeczytanym poleceniu nauczyciel daje uczniom określony czas na zastanowienie się, a następnie ochotnik udziela odpowiedzi. Reszta uczniów ustosunkowuje się do niej, proponując swoje pomysły. Nauczyciel w razie potrzeby koryguje odpowiedzi, dopowiada istotne informacje, udziela uczniom informacji zwrotnej.
Faza podsumowująca:
Zalogowany na platformie nauczyciel wyświetla na tablicy temat lekcji i cele zawarte w sekcji „Wprowadzenie”. Wybrany uczeń odczytuje cele lekcji, a następnie wszyscy wspólnie omawiają: co udało się osiągnąć, do czego warto wrócić, czego nie udało się zrealizować i dlaczego.
Praca domowa:
Stwórz krzyżówkę podsumowującą zajęcia i zawierającą minimum dziesięć haseł.
Materiały pomocnicze:
Słownik‑przewodnik filozoficzny. Osoby, problemy, terminy, oprac. zbiorowe, Lublin 2012.
Hartman J., Wstęp do filozofii, Warszawa 2021.
Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:
Nauczyciel może wykorzystać medium w sekcji „Film edukacyjny” do pracy przed lekcją. Uczniowie zapoznają się z jego treścią i przygotowują do pracy na zajęciach w ten sposób, żeby móc samodzielnie rozwiązać zadania.