Autor: Katarzyna Maćkowska

Temat: Charakterystyka dyscyplin filozoficznych

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum, zakres podstawowy

Podstawa programowa:

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji.

Cele lekcji (językiem ucznia):

• Scharakteryzujesz główne dyscypliny filozoficzne.

• Przeanalizujesz etymologię nazw dyscyplin filozoficznych.

• Porównasz ze sobą dyscypliny filozoficzne ze względu na ich przedmiot.

• Przyporządkujesz problemy, pytania i poglądy właściwej dyscyplinie filozoficznej.

• Wyjaśnisz, na czym polegała rewolucja w dociekaniu przyczyn zdarzeń.

• Zastanowisz się nad sensem uprawiania filozofii w obecnych czasach.

Cele operacyjne. Uczeń:

• zna i charakteryzuje główne dyscypliny filozoficzne, opisuje ich problematykę i posługuje się odpowiednią terminologią;

• wymienia ważniejsze pojęcia, zagadnienia i stanowiska głównych dyscyplin filozoficznych;

• rozwija krytyczne myślenie i sprawności logiczne poprzez analizę wybranych pytań i argumentów filozoficznych.

Metody i techniki nauczania:

• ćwiczeń przedmiotowych;

• z użyciem komputera;

• mapa myśli;

• burza mózgów.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda;

• arkusze papieru, flamastry.

Przebieg lekcji

Przed lekcją:

1. Uczniowie zapoznają się z treściami w sekcji „Przeczytaj”.

Faza wprowadzająca:

1. Nauczyciel przedstawia uczniom temat lekcji i cele zajęć, które wyświetla przy użyciu tablicy interaktywnej lub rzutnika, oraz wspólnie z uczestnikami zajęć ustala kryteria sukcesu.

2. Prowadzący zajęcia stawia na środku sali krzesło. Pyta uczniów, co to jest, a następnie prosi, żeby określili, co chcieliby wiedzieć na temat tego przedmiotu. Uczniowie głośno formułują swoje pytania, np.: Do czego to służy?, Z jakiego materiału jest to zrobione?, Kto stworzył ten przedmiot?. Nauczyciel wyjaśnia uczniom, że właśnie filozofia i jej różne dyscypliny starają się znaleźć odpowiedzi na pytania dotyczące m.in. świata i reguł nim rządzących, człowieka i jego działań, przedmiotów i ich własności, Boga.

Faza realizacyjna:

1. Burza mózgów. Nauczyciel informuje uczniów, że będą pracowali wspólnie z wykorzystniem metody burzy mózgów (jeśli jest to potrzebne, wyjaśnia jej zasady). Następnie zapisuje na tablicy pytanie związane z tematem lekcji: Czym się zajmuje filozofia? W fazie twórczej uczniowie po kolei zapisują swoje propozycje na tablicy, a potem następuje wspólna weryfikacja pomysłów.

2. Mapa myśli. Nauczyciel dzieli klasę na 5 grup. Ich zadaniem będzie przygotowanie map myśli dotyczących dyscyplin filozoficznych omawianych w zakładce „Przeczytaj”. Po zakończeniu pracy zespoły prezentują swoje mapy i krótko je omawiają.

3. Praca z multimedium. Uczniowie oglądają film z wykładem dr. Tomasza Mazura. Następnie wspólnie wykonują Polecenie nr 2: Zastanów się nad sensem uprawiania filozofii w obecnych czasach. Jaki jest status filozofii w przypadku dociekań naukowych?

4. Nauczyciel przechodzi do sekcji „Sprawdź się”. Zapowiada uczniom, że w kolejnym kroku będą rozwiązywać ćwiczenia – od najprostszych do najtrudniejszych – i będą to robić wspólnie. Wybrana osoba czyta po kolei polecenia. Po każdym przeczytanym poleceniu nauczyciel daje uczniom określony czas na zastanowienie się, a następnie ochotnik udziela odpowiedzi. Reszta uczniów ustosunkowuje się do niej, proponując swoje pomysły. Nauczyciel w razie potrzeby koryguje odpowiedzi, dopowiada istotne informacje, udziela uczniom informacji zwrotnej.

Faza podsumowująca:

1. Zalogowany na platformie nauczyciel wyświetla na tablicy temat lekcji i cele zawarte w sekcji „Wprowadzenie”. Wybrany uczeń odczytuje cele lekcji, a następnie wszyscy wspólnie omawiają: co udało się osiągnąć, do czego warto wrócić, czego nie udało się zrealizować i dlaczego.

Praca domowa:

1. Stwórz krzyżówkę podsumowującą zajęcia i zawierającą minimum dziesięć haseł.

Materiały pomocnicze:

• Słownik‑przewodnik filozoficzny. Osoby, problemy, terminy, oprac. zbiorowe, Lublin 2012.

• Hartman J., Wstęp do filozofii, Warszawa 2021.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:

• Nauczyciel może wykorzystać medium w sekcji „Film edukacyjny” do pracy przed lekcją. Uczniowie zapoznają się z jego treścią i przygotowują do pracy na zajęciach w ten sposób, żeby móc samodzielnie rozwiązać zadania.