Scenariusz lekcji

Imię i nazwisko autora: Ewa Malinowska

Przedmiot: geografia

Temat zajęć: Stepowienie Wielkopolski

Grupa docelowa: III etap edukacyjny, liceum i technikum, zakres podstawowy, klasa IV

Podstawa programowa

XIII. Człowiek a środowisko geograficzne - konflikty interesów: wpływ działalności człowieka na atmosferę na przykładzie smogu, inwestycji hydrologicznych na środowisko geograficzne, rolnictwa, górnictwa i turystyki na środowisko geograficzne, transportu na warunki życia i degradację środowiska przyrodniczego, zagospodarowania miast i wsi na krajobraz kulturowy, konflikt interesów człowiek - środowisko, procesy rewitalizacji i działania proekologiczne. Uczeń:

3) analizuje na przykładach ze świata i Polski wpływ działalności rolniczej, w tym płodozmianu i monokultury rolnej, chemizacji i mechanizacji rolnictwa, melioracji i nadmiernego wypasu zwierząt na środowisko przyrodnicze.

XIV. Regionalne zróżnicowanie środowiska przyrodniczego Polski: podział na regiony fizycznogeograficzne, budowa geologiczna i zasoby surowcowe, ukształtowanie powierzchni, sieć wodna, warunki klimatyczne, formy ochrony przyrody, stan środowiska przyrodniczego. Uczeń:

9) wyjaśnia przyczyny i skutki niedoboru wody w wybranych regionach Polski.

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji,

• kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii,

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się.

Cele operacyjne

Uczeń:

• wyjaśnia, na czym polegają procesy stepowienia;

• wymienia naturalne i antropogeniczne czynniki wpływające na procesy stepowienia;

• ocenia, czy proces stepowienia występuje na obszarze Wielkopolski;

• określa, jakie działania należy podjąć, żeby powstrzymać proces stepowienia.

Strategie nauczania: asocjacyjna, problemowa

Metody i techniki nauczania: blended learning, IBSE, flipped classroom, burza mózgów, mapa myśli

Formy zajęć: praca w grupach, praca całego zespołu klasowego

Środki dydaktyczne: e‑materiał, komputer, projektor multimedialny, tablety, mapa Polski i atlasy geograficzne, zeszyt przedmiotowy, arkusz papieru A0/A1, pisaki

Materiały pomocnicze:

Krzysztof Kasprzak, Wielkopolski Mit, Oddział Wielkopolski PZITS, Poznań 2014. http://water.put.poznan.pl [dostęp online: 8.11.2020]

PRZEBIEG LEKCJI

Przed lekcją uczniowie samodzielnie zapoznają się z informacjami dotyczącymi struktury środowiska przyrodniczego Wielkopolski (zwłaszcza cech klimatu, niedoboru wody, struktury utworów i roślinności) oraz z tekstem e‑materiału.

Faza wprowadzająca

• Przedstawienie celów lekcji.

• Wprowadzenie do lekcji poprzez krótkie przypomnienie i omówienie pojęć związanych z stepowieniem oraz naturalnymi i antropogenicznymi uwarunkowaniami tego procesu.

Faza realizacyjna:

• Omówienie zasad wykonania zadania: zadaniem uczniów jest wysłuchanie audiobooka a następnie opracowanie mapy myśli porządkującej informacje na temat procesów stepowienia Wielkopolski, ich przyczyn i skutków. Uczniowie podczas odsłuchu audiobooka z wykorzystaniem atlasu geograficznego analizują mapę Wielkopolski.

• Uruchomienie audiobooka: podczas odsłuchiwania uczniowie notują najważniejsze informacje dotyczące naturalnych i antropogenicznych przyczyn i skutków procesów stepowienia na obszarze Wielkopolski. Nauczyciel może zatrzymywać nagranie, gdy lektor wymieni konkretne miejsce, aby uczniowie mogli je zlokalizować na mapie.

• Wyświetlenie na ekranie proponowanego schematu mapy myśli z e‑materiału (uczniowie w porozumieniu z nauczycielem mogą zaproponować własny układ i zakres treści).

• Podział uczniów na grupy i praca w grupach (burza mózgów, dyskusja), służąca sporządzeniu mapy myśli podsumowującej ich wiedzę na temat stepowienia Wielkopolski; uczniowie przygotowują mapę myśli na arkuszach papieru.

• Wytypowani liderzy grup prezentują mapy myśli na forum klasy wg zasady określonej przez nauczyciela, omawiają i uzasadniają jej poszczególne gałęzie; nauczyciel koryguje poprawność wypowiedzi, wprowadza uzupełnienia.

• Dyskusja podsumowująca mająca na celu określenie prawidłowości decydujących o przebiegu procesów stepowienia na obszarze Wielkopolski.

• Sporządzenie notatki w zeszycie zawierającej syntetyczne podsumowanie treści przedstawianych podczas lekcji.

Faza podsumowująca:

• Podsumowanie i utrwalenie nowej wiedzy poprzez zadawanie pytań przez nauczyciela i odpowiedzi uczniów.

• Ocena aktywności i przypomnienie celów zajęć.

Praca domowa

• Praca pisemna: uzasadnij zróżnicowanie zagrożenia terenów rolniczych procesami stepowienia w różnych regionach Polski. Weź pod uwagę czynniki przyrodnicze i antropogeniczne.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania danego multimedium:

Grafiki zawarte w e‑materiale i przygotowana przez uczniów mapa myśli mogą być wykorzystane podczas innych zróżnicowanych tematycznie lekcji dotyczących różnych zagadnień związanych z hydrosferą, ochroną środowiska i rozwojem zrównoważonym. Uczeń może posłużyć się e‑materiałem w samodzielnym rozszerzaniu wiedzy oraz w czasie lekcji mających na celu powtórzenie materiału z bloku tematycznego dotyczącego hydrosfery, geozagrożeń oraz globalnych zagrożeń środowiska.