Dla nauczyciela

Autor: Maria Gniłka‑Somerlik

Przedmiot: Język polski

Temat: Kim jest Faust?

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum, zakres podstawowy

Podstawa programowa:

Zakres podstawowy

Treści nauczania – wymagania szczegółowe

I. Kształcenie literackie i kulturowe.

1. Czytanie utworów literackich. Uczeń:

1) rozumie podstawy periodyzacji literatury, sytuuje utwory literackie w poszczególnych okresach: starożytność, średniowiecze, renesans, barok, oświecenie, romantyzm, pozytywizm, Młoda Polska, dwudziestolecie międzywojenne, literatura wojny i okupacji, literatura lat 1945–1989 krajowa i emigracyjna, literatura po 1989 r.;

2) rozpoznaje konwencje literackie i określa ich cechy w utworach (fantastyczną, symboliczną, mimetyczną, realistyczną, naturalistyczną, groteskową);

3) rozróżnia gatunki epickie, liryczne, dramatyczne i synkretyczne, w tym: gatunki poznane w szkole podstawowej oraz epos, odę, tragedię antyczną, psalm, kronikę, satyrę, sielankę, balladę, dramat romantyczny, powieść poetycką, a także odmiany powieści i dramatu, wymienia ich podstawowe cechy gatunkowe;

5) interpretuje treści alegoryczne i symboliczne utworu literackiego;

6) rozpoznaje w tekstach literackich: ironię i autoironię, komizm, tragizm, humor, patos; określa ich funkcje w tekście i rozumie wartościujący charakter;

8) wykazuje się znajomością i zrozumieniem treści utworów wskazanych w podstawie programowej jako lektury obowiązkowe;

9) rozpoznaje tematykę i problematykę poznanych tekstów oraz jej związek z programami epoki literackiej, zjawiskami społecznymi, historycznymi, egzystencjalnymi i estetycznymi; poddaje ją refleksji;

10) rozpoznaje w utworze sposoby kreowania: świata przedstawionego (fabuły, bohaterów, akcji, wątków, motywów), narracji, sytuacji lirycznej; interpretuje je i wartościuje;

14) przedstawia propozycję interpretacji utworu, wskazuje w tekście miejsca, które mogą stanowić argumenty na poparcie jego propozycji interpretacyjnej;

II. Kształcenie językowe.

1. Gramatyka języka polskiego. Uczeń:

1) wykorzystuje wiedzę z dziedziny fleksji, słowotwórstwa, frazeologii i składni w analizie i interpretacji tekstów oraz tworzeniu własnych wypowiedzi;

4. Ortografia i interpunkcja. Uczeń:

1) stosuje zasady ortografii i interpunkcji, w tym szczególnie: pisowni wielką i małą literą, pisowni łącznej i rozłącznej partykuły nie oraz partykuły -bym, -byś, -by z różnymi częściami mowy; pisowni zakończeń -ji, -ii, -i ; zapisu przedrostków roz-, bez-, wes-, wz-, ws-; pisowni przyimków złożonych; pisowni nosówek ( a, ę ) oraz połączeń om, on, em, en ; pisowni skrótów i skrótowców;

III. Tworzenie wypowiedzi.

2. Mówienie i pisanie. Uczeń:

6) tworzy spójne wypowiedzi w następujących formach gatunkowych: wypowiedź o charakterze argumentacyjnym, referat, szkic interpretacyjny, szkic krytyczny, definicja, hasło encyklopedyczne, notatka syntetyzująca;

Lektura uzupełniająca

17) Johann Wolfgang Goethe, Cierpienia młodego Wertera (fragmenty), Faust (fragmenty);

Kształtowane kompetencje kluczowe:

kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;
kompetencje cyfrowe;
kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;
kompetencje w zakresie świadomości i ekspresji kulturalnej.

Cele operacyjne. Uczeń:

przedstawia biografię autentyczną i literacką postaci Fausta;
wyjaśnia, dlaczego Fausta można określić mianem: budowniczego, marzyciela, samotnika, kochanka, aktywisty, naukowca i in.;
zestawia Fausta wykreowanego przez Johanna Wolfganga Goethego i George’a Marlowe’a;
wskazuje powody, dla których Faust pragnie transgresji.

Strategie nauczania:

konstruktywizm;
konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

rozmowa kierowana;
z użyciem e‑podręcznika;
grafnotka.

Formy pracy:

praca indywidualna;
praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

e‑podręcznik;
tablica interaktywna lub rzutnik;
komputery z dostępem do internetu dla uczniów;
kolorowe pisaki.

Przebieg lekcji

Przed lekcją

Wskazane, by przed lekcją uczniowie przeczytali dramat J.W. Goethego Faust. Nauczyciel może polecić uczniom, by przygotowali kserokopię (o pocztówkowym formacie, możliwym do wklejenia w zeszycie) jednego z obrazów przedstawiających postać Fausta. Ważne, by uczniowie znali autora i datę powstania dzieła.

Faza wprowadzająca

Na początku lekcji nauczyciel od razu może zadać pytanie: Kim jest Faust? Uczniowie w ogólnoklasowej dyskusji mogą podać swoje propozycje określeń na podstawie ogólnej wiedzy, ale także na podstawie lektury dramatu Goethego.

Nauczyciel informuje uczniów, że będą poszukiwać różnych adekwatnych określeń wobec postaci Fausta. Prezentuje „Wprowadzenie” do lekcji, cele i zapisuje jej temat.

Faza realizacyjna

Uczniowie zapoznają się z dwoma pierwszymi akapitami sekcji „Przeczytaj” dotyczącymi pierwowzoru postaci Fausta, ale także jej kreacjami literackimi. Następnie nauczyciel – w ramach ewaluacji poziomu przygotowania uczniów do lekcji – może zapytać uczniów o utwór Goethego i wrażenia, jakie wywołał.

W następnym kroku uczniowie pracują z multimedium: najpierw pierwszą następnie drugą częścią wykładu prof. Michała Kuziaka. Zastanawiają się nad takimi kwestiami, jak: różnice kreacji Fausta dokonanej przez Goethego i Marlowe’a; odwołanie do mitów; hiobowy rys w postaci Fausta.

Faza podsumowująca

Uczniowie wklejają do zeszytów przygotowane kserokopie dzieł. Zastanawiają się, czy autor dzieła oddał cechy, którymi charakteryzuje się Faust. Wykonują polecenie nr 3 do drugiej części multimedium a następnie wokół grafiki, na zasadzie grafonotki, zamieszczają cechy, które udało im się ustalić. W ostatnim kroku sprawdzają swoje wyniki z ostatnim akapitem sekcji „Przeczytaj”.

Materiały dodatkowe:

Krzysztof Lipiński, Bóg, szatan, człowiek. O „Fauście” J. W. Goethego – próba interpretacji, Rzeszów 1993.
Włodzimierz Szturc, „Faust” Goethego. Ku antropologii romantycznej, Kraków 1995.

Wskazówki metodyczne

Uczniowie mogą wykorzystać multimedium „Film” do przygotowania się do lekcji powtórkowej.

Film