Wróć do informacji o e-podręczniku Wydrukuj Pobierz materiał do PDF Pobierz materiał do EPUB Pobierz materiał do MOBI Zaloguj się, aby dodać do ulubionych Zaloguj się, aby skopiować i edytować materiał Zaloguj się, aby udostępnić materiał Zaloguj się, aby dodać całą stronę do teczki
Oceń projekt

Dla nauczyciela

Autor: Piotr Obolewicz

Przedmiot: Język polski

Temat: Myśl społeczna renesansu. Machiavelli, Rej, Frycz Modrzewski i Kochanowski o problemach swojej epoki

Grupa docelowa:

III etap edukacyjny, liceum ogólnokształcące, technikum, zakres podstawowy

Podstawa programowa:

Zakres podstawowy
Treści nauczania – wymagania szczegółowe
I. Kształcenie literackie i kulturowe.
1. Czytanie utworów literackich. Uczeń:
1) rozumie podstawy periodyzacji literatury, sytuuje utwory literackie w poszczególnych okresach: starożytność, średniowiecze, renesans, barok, oświecenie, romantyzm, pozytywizm, Młoda Polska, dwudziestolecie międzywojenne, literatura wojny i okupacji, literatura lat 1945–1989 krajowa i emigracyjna, literatura po 1989 r.;
4) rozpoznaje w tekście literackim środki wyrazu artystycznego poznane w szkole podstawowej oraz środki znaczeniowe: oksymoron, peryfrazę, eufonię, hiperbolę; leksykalne, w tym frazeologizmy; składniowe: antytezę, paralelizm, wyliczenie, epiforę, elipsę; wersyfikacyjne, w tym przerzutnię; określa ich funkcje;
9) rozpoznaje tematykę i problematykę poznanych tekstów oraz jej związek z programami epoki literackiej, zjawiskami społecznymi, historycznymi, egzystencjalnymi i estetycznymi; poddaje ją refleksji;
13) porównuje utwory literackie lub ich fragmenty, dostrzega kontynuacje i nawiązania w porównywanych utworach, określa cechy wspólne i różne;
14) przedstawia propozycję interpretacji utworu, wskazuje w tekście miejsca, które mogą stanowić argumenty na poparcie jego propozycji interpretacyjnej;
15) wykorzystuje w interpretacji utworów literackich potrzebne konteksty, szczególnie kontekst historycznoliteracki, historyczny, polityczny, kulturowy, filozoficzny, biograficzny, mitologiczny, biblijny, egzystencjalny;
16) rozpoznaje obecne w utworach literackich wartości uniwersalne i narodowe; określa ich rolę i związek z problematyką utworu oraz znaczenie dla budowania własnego systemu wartości.
2. Odbiór tekstów kultury. Uczeń:
1) przetwarza i hierarchizuje informacje z tekstów, np. publicystycznych, popularnonaukowych, naukowych;
2) analizuje strukturę tekstu: odczytuje jego sens, główną myśl, sposób prowadzenia wywodu oraz argumentację;
3) rozpoznaje specyfikę tekstów publicystycznych (artykuł, felieton, reportaż), retorycznych (przemówienie, laudacja, homilia), popularnonaukowych i naukowych (rozprawa); wśród tekstów prasowych rozróżnia wiadomość i komentarz; rozpoznaje środki językowe i ich funkcje zastosowane w tekstach; odczytuje informacje i przekazy jawne i ukryte; rozróżnia odpowiedzi właściwe i unikowe;
II. Kształcenie językowe.
1. Gramatyka języka polskiego. Uczeń:
3) rozpoznaje argumentacyjny charakter różnych konstrukcji składniowych i ich funkcje w tekście; wykorzystuje je w budowie własnych wypowiedzi;
III. Tworzenie wypowiedzi.
2. Mówienie i pisanie. Uczeń:
10) w interpretacji przedstawia propozycję odczytania tekstu, formułuje argumenty na podstawie tekstu oraz znanych kontekstów, w tym własnego doświadczenia, przeprowadza logiczny wywód służący uprawomocnieniu formułowanych sądów;
IV. Samokształcenie.
1. rozwija umiejętność pracy samodzielnej między innymi przez przygotowanie różnorodnych form prezentacji własnego stanowiska;
Zakres rozszerzony
Treści nauczania – wymagania szczegółowe
I. Kształcenie literackie i kulturowe.
2. Odbiór tekstów kultury. Uczeń: spełnia wymagania określone dla zakresu podstawowego, a ponadto:
4) porównuje teksty kultury, uwzględniając różnorodne konteksty;

Kształtowane kompetencje kluczowe:

  • kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

  • kompetencje w zakresie wielojęzyczności;

  • kompetencje cyfrowe;

  • kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

  • kompetencje obywatelskie.

Cele operacyjne. Uczeń:

  • charakteryzuje piśmiennictwo o tematyce społecznej epoki renesansu;

  • porównuje poglądy polityczne i społeczne N. Machiavellego, M. Reja, J. Kochanowskiego i A. Frycza Modrzewskiego;

  • analizuje fragmenty traktatów politycznych i utworów społeczno‑politycznych N. Machiavellego, M. Reja, J. Kochanowskiego i A. Frycza Modrzewskiego;

  • przywołuje kontekst filozoficzny epoki renesansu;

  • konstruuje spójną wypowiedź typu argumentacyjnego.

Strategie nauczania:

  • konstruktywizm.

Metody i techniki nauczania:

  • z użyciem e‑podręcznika;

  • ćwiczeń przedmiotowych;

  • z użyciem komputera.

Formy pracy:

  • praca indywidualna;

  • praca w parach;

  • praca w grupach;

  • praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

  • komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

  • zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

  • tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.

Przebieg lekcji

Przed lekcją:

  1. Przygotowanie do zajęć. Nauczyciel udostępnia uczniom e‑materiał Myśl społeczna renesansu na platformie edukacyjnej. Uczestnicy powinni zapoznać się z treścią sekcji „Przeczytaj” oraz tekstami źródłowymi zamieszczonymi w sekcji „Sprawdź się”: Nicollò Machiavelli, Książę; Andrzej Frycz Modrzewski, O poprawie Rzeczypospolitej; Mikołaj Rej, Żywot człowieka poczciwego; Jan Kochanowski, Pieśń II 14

Faza wprowadzająca:

  1. Nauczyciel wyświetla i odczytuje temat lekcji oraz zawarte we wprowadzeniu do e‑materiału cele zajęć i prosi uczniów lub wybraną osobę o sformułowanie kryteriów sukcesu.

  2. Rozmowa wprowadzająca w temat lekcji: dlaczego w epoce renesansu ludzie pióra podejmowali tematykę społeczną i polityczną? Uczniowie powinni zwrócić uwagę na większą świadomość społeczną ludzi epoki odrodzenia oraz wskazać na cechy właściwe humanizmowi: otwarcie na świat i sprawy ludzkie, zainteresowanie obyczajami i rozwiązaniami z innych krajów.

Faza realizacyjna:

  1. Wspólne omówienie tekstu w sekcji „Przeczytaj” wraz z głośnym odczytaniem fragmentów tekstów literackich/źrodłowych. Następnie uczniowie zapisują notatkę w zeszycie, może być np. metodą sketchnotingu. Powinny się w niej znaleźć podobieństwa i różnice w poglądach i poruszanej tematyce przez Machiavellego, Reja, Kochanowskiego i Frycza Modrzewskiego.

  2. Główną część lekcji zajmie analiza tekstów załączonych w sekcji „Sprawdź się”. Nauczyciel wybiera 6 ćwiczeń z zestawu (w zestawie jest ich 10), dostosowując ich poziom do możliwości i potrzeb zespołu klasowego. Następnie uczniowie rozwiązują zadania w parach. Po wyznaczonym czasie uczestnicy zajęć odczytują swoje odpowiedzi. Wspólne omówienie wyników i propozycji. Nauczyciel udziela uczniom informacji o ich mocnych i słabych stronach.

Faza podsumowująca:

  1. W ramach podsumowania lekcji uczniowie pracują z multimedium w sekcji „Mapa myśli” – uzupełniają schemat wiadomościami zdobytymi przed zajęciami oraz podczas lekcji.

  2. Wybrany uczeń podsumowuje zajęcia, zwracając uwagę na nabyte umiejętności.

Praca domowa:

  1. Napisz mowę oskarżycielską, w której zaatakujesz z perspektywy szlachcica współbraci za różne przewiny całego stanu. W pracy wykorzystaj utwory Mikołaja Reja, Jana Kochanowskiego i Andrzeja Frycza Modrzewskiego (np. załączone w e‑materiale).

Materiały pomocnicze:

  • Jerzy Ziomek, Literatura Odrodzenia, Warszawa 1988.

  • Jean Delumeau, Cywilizacja odrodzenia, Warszawa 1987.

Wskazówki metodyczne

  • Uczniowie mogą wykorzystać multimedium „Mapa myśli” do przygotowania się do lekcji powtórkowej.

Sprawdź się