Dla nauczyciela

Autor: Anna Grabarczyk

Przedmiot: Język polski

Temat: Sąd literacki nad bohaterami Antygony Sofoklesa

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum, zakres podstawowy

Podstawa programowa:

Zakres podstawowy
Treści nauczania – wymagania szczegółowe
I. Kształcenie literackie i kulturowe.
1. Czytanie utworów literackich. Uczeń:
1) rozumie podstawy periodyzacji literatury, sytuuje utwory literackie w poszczególnych okresach: starożytność, średniowiecze, renesans, barok, oświecenie, romantyzm, pozytywizm, Młoda Polska, dwudziestolecie międzywojenne, literatura wojny i okupacji, literatura lat 1945–1989 krajowa i emigracyjna, literatura po 1989 r.;
3) rozróżnia gatunki epickie, liryczne, dramatyczne i synkretyczne, w tym: gatunki poznane w szkole podstawowej oraz epos, odę, tragedię antyczną, psalm, kronikę, satyrę, sielankę, balladę, dramat romantyczny, powieść poetycką, a także odmiany powieści i dramatu, wymienia ich podstawowe cechy gatunkowe;
6) rozpoznaje w tekstach literackich: ironię i autoironię, komizm, tragizm, humor, patos; określa ich funkcje w tekście i rozumie wartościujący charakter;
8) wykazuje się znajomością i zrozumieniem treści utworów wskazanych w podstawie programowej jako lektury obowiązkowe;
10) rozpoznaje w utworze sposoby kreowania: świata przedstawionego (fabuły, bohaterów, akcji, wątków, motywów), narracji, sytuacji lirycznej; interpretuje je i wartościuje;
14) przedstawia propozycję interpretacji utworu, wskazuje w tekście miejsca, które mogą stanowić argumenty na poparcie jego propozycji interpretacyjnej;
16) rozpoznaje obecne w utworach literackich wartości uniwersalne i narodowe; określa ich rolę i związek z problematyką utworu oraz znaczenie dla budowania własnego systemu wartości.
2. Odbiór tekstów kultury. Uczeń:
1) przetwarza i hierarchizuje informacje z tekstów, np. publicystycznych, popularnonaukowych, naukowych;
III. Tworzenie wypowiedzi.
1. Elementy retoryki. Uczeń:
1) formułuje tezy i argumenty w wypowiedzi ustnej i pisemnej przy użyciu odpowiednich konstrukcji składniowych;
3) rozumie i stosuje w tekstach retorycznych zasadę kompozycyjną (np. teza, argumenty, apel, pointa);
7) odróżnia dyskusję od sporu i kłótni;
2. Mówienie i pisanie. Uczeń:
1) zgadza się z cudzymi poglądami lub polemizuje z nimi, rzeczowo uzasadniając własne zdanie;
2) buduje wypowiedź w sposób świadomy, ze znajomością jej funkcji językowej, z uwzględnieniem celu i adresata, z zachowaniem zasad retoryki;
3) reaguje na przejawy agresji językowej, np. zadając pytania, prosząc o rozwinięcie lub uzasadnienie stanowiska, wykazując sprzeczność wypowiedzi;
4) zgodnie z normami formułuje pytania, odpowiedzi, oceny, redaguje informacje, uzasadnienia, komentarze, głos w dyskusji;
6) tworzy spójne wypowiedzi w następujących formach gatunkowych: wypowiedź o charakterze argumentacyjnym, referat, szkic interpretacyjny, szkic krytyczny, definicja, hasło encyklopedyczne, notatka syntetyzująca;
IV. Samokształcenie.
1. rozwija umiejętność pracy samodzielnej między innymi przez przygotowanie różnorodnych form prezentacji własnego stanowiska;
6. wybiera z tekstu odpowiednie cytaty i stosuje je w wypowiedzi;
Lektura obowiązkowa
4) Sofokles, Antygona;

Kształtowane kompetencje kluczowe:

  • kompetencje w zakresie wielojęzyczności;

  • kompetencje cyfrowe;

  • kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

  • kompetencje obywatelskie;

  • kompetencje w zakresie świadomości i ekspresji kulturalnej;

  • kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji.

Cele operacyjne. Uczeń:

  • zbiera argumenty do dyskusji nad winą Antygony i Kreona;

  • bierze udział w rozprawie sądowej nad czynami Kreona;

  • redaguje tekst na temat przyznania się Kreona do błędu;

  • tworzy rozprawkę na temat:Po czyjej stronie opowiada się Sofokles: Antygony czy Kreona?

Strategie nauczania:

  • konstruktywizm;

  • konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

  • ćwiczeń przedmiotowych;

  • z użyciem komputera;

  • debata korespondencyjna;

  • sąd nad postacią literacką.

Formy pracy:

  • praca indywidualna;

  • praca w grupach;

  • praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

  • komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

  • zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

  • tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.

Przebieg lekcji

Przed lekcją:

  1. Uczniowie indywidualnie zapoznają się z treściami w sekcji „Przeczytaj”. Przypominają sobie lekturę Antygona i zastanawiają się nad argumentami do oskarżenia i obrony czynów Antygony i Kreona.

Faza wprowadzająca:

  1. Uczniowie przechodzą do sekcji „Gra edukacyjna”. Rozwiązują zadania testowe w grze, sprawdzając tym samym znajomość lektury.

  2. Nauczyciel wyświetla na tablicy temat i celów zajęć oraz wspólnie z uczniami ustala kryteria sukcesu.

Faza realizacyjna:

  1. Uczniowie przygotowują odpowiednio salę lekcyjną, tak aby stworzyć warunki podobne do tych na sali sądowej. Uczniowie wybierają spośród siebie sędziego, obrońcę, oskarżyciela, ławę przysięgłych. Pozostali uczniowie pełnią rolę obserwatorów. Nauczyciel wyznacza czas trwania obrad. Zadaniem oskarżyciela jest podawanie argumentów ukazujących czyny Kreona jako zbrodni z premedytacją. Obrońca ma za zadanie bronić Kreona. Pod koniec rozprawy ława przysięgłych podejmuje decyzję co do winy bądź niewinności Kreona i uzasadnia swoje zdanie.

  2. Nauczyciel prosi, by uczniowie podzielili się na 3 grupy. Zadaniem każdej będzie rozwiązanie ćwiczeń z sekcji „Sprawdź się”, które przydzieli im nauczyciel. Przedstawiciele zespołów prezentują odpowiedzi.

Faza podsumowująca:

  1. W ramach podsumowania zajęć uczniowie przeprowadzają debatę korespondencyjną. Metoda polega na pisemnej rozmowie 2 uczniów, którzy analizują kontrowersyjne wydarzenie, w tym wypadku analizie podlega pochówek Polinejkesa.
    Przebieg:
    - Nauczyciel podaje wydarzenie do przedyskutowania.
    - Uczeń zapisuje argumenty na kartce i podaje koledze (sąsiadowi), ten z kolei zapisuje swoje argumenty.
    - Dyskusja trwa tak długo, dopóki uczniowie wymienią się wszystkimi argumentami.
    - Notatki zapisane na kartkach należy ocenić.

  2. Wybrany uczeń podsumowuje zajęcia, zwracając uwagę na nabyte umiejętności.

Praca domowa:

  1. Czy według ciebie przyznanie się do błędu to przejaw słabości Kreona? Napisz na ten temat tekst liczący co najmniej 400 słów. Koniecznie użyj jednego, odpowiednio dobranego cytatu z Antygony.

  2. Napisz rozprawkę na temat: Po czyjej stronie opowiada się Sofokles: Antygony czy Kreona?

Materiały pomocnicze:

  • Sofokles, Antygona z obszernymi przypisami i wstępem Antoniego Libery, Warszawa 2018.

  • Jacqueline de Romilly, przeł. Irena Sławińska, Tragedia grecka, Warszawa 1994.

Wskazówki metodyczne

  • Nauczyciel może wykorzystać medium w sekcji „Gra edukacyjna” do podsumowania lekcji.

Sprawdź się