SCENARIUSZ LEKCJI

Autorzy: Małgorzata Luc, Jacek Szmańda

Przedmiot: geografia

Temat zajęć: Główne orogenezy w dziejach Ziemi

Grupa docelowa: III etap edukacyjny, liceum/technikum, zakres rozszerzony, klasa I

Podstawa programowa

V. Dynamika procesów geologicznych i geomorfologicznych: najważniejsze wydarzenia w dziejach Ziemi, minerały, geneza i wykorzystanie skał, procesy rzeźbotwórcze i ich efekty (wietrzenie, erozja, transport, akumulacja, ruchy masowe), odkrywka geologiczna.

2. charakteryzuje najważniejsze wydarzenia geologiczne i przyrodnicze w dziejach Ziemi (fałdowania, transgresje i regresje morskie, zlodowacenia, rozwój świata organicznego i jego wymieranie) oraz odtwarza je na podstawie analizy profilu geologicznego;

9. wyjaśnia wpływ procesów geologicznych na powstanie głównych struktur tektonicznych i ukształtowanie powierzchni Ziemi na wybranych przykładach.

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji,

• kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii,

• kompetencje cyfrowe,

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się.

Cele operacyjne

Uczeń:

• wymienia główne orogenezy w dziejach Ziemi, czas ich trwania i rozmieszczenie gór powstałych w ich czasie,

• określa zależność między ruchami płyt kontynentalnych (tektoniką) i kształtowaniem się masywów górskich,

• wyjaśnia zależność między wiekiem górotworów a zróżnicowaniem ich wysokości i genezy (z rozróżnieniem na góry fałdowe i zrębowe).

Strategie nauczania: konektywizm

Metody nauczania: analiza danych geologicznych, rozmowa kierowana, dyskusja dydaktyczna

Formy zajęć: praca indywidualna, praca całego zespołu klasowego

Środki dydaktyczne: komputer z dostępem do internetu, atlas geograficzny, mapa fizyczna świata

Materiały pomocnicze

Historia geologiczna Ziemi (dostęp 4.03.2021).

W. Jaroszewski, L. Marks, A. Radomski, Słownik geologii dynamicznej, Wydawnictwa Geologiczne, Warszawa 1985.

J. Kłapciński, R. Niedźwiecki, Zarys geologii historycznej, Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław 1996.

D. Wrońska i in., Encyklopedia – geografia, wyd. II popr., Wydawnictwo Greg, Kraków 2020.

T. Żuk, Słownik geologiczny (dostęp 4.03.2021).

PRZEBIEG LEKCJI

Faza wprowadzająca

• Nauczyciel przypomina definicję gór oraz ich typów (fałdowe i zrębowe) Np. Góra – wypukła forma ukształtowania terenu o wysokości względnej większej niż 300 m. W Europie za tereny górskie uważa się tereny położone powyżej 500 m n.p.m. lub według kryteriów anglosaskich powyżej 2000 stóp (609,6 m n.p.m.). Ze względu na wysokości bezwzględne wyróżnia się góry niskie, średnie i wysokie. Ze względu na sposób powstania wyróżnia się góry fałdowe, zrębowe, wulkaniczne i ostańce.

• Przedstawienie celów lekcji.

Faza realizacyjna

• Uczniowie zapoznają się z treściami zawartymi w bloku tekstowym i w symulacji interaktywnej.

• Nauczyciel przeprowadza rozmowę kierowaną. Prosi uczniów o krótkie wypowiedzi na temat:

  • 1. definicji orogenezy, synkliny;

  • 2. teorii tektoniki płyt i cyklu orogenicznego,

  • 3. liczby, czasu trwania i nazw głównych orogenez.

• Nauczyciel prosi o wskazanie wszystkich wymienionych w tekście łańcuchów górskich powstałych w poszczególnych orogenezach począwszy od kaledońskiej na mapie fizycznej świata. Zwraca uwagę na etapy powstawania gór zrębowych jako wypiętrzenia wcześniej sfałdowanych masywów górskich, jako przykład można wymienić Sudety. Uczniowie, wskazując odpowiednie łańcuchy górskie, przyporządkowują je do odpowiednich orogenez, określają także czas ich trwania (utrwalają kolejność występowania poszczególnych orogenez). Nauczyciel w razie potrzeby wspiera uczniów.

• Uczniowie indywidualnie lub w parach wykonują ćwiczenia 1–7 z sekcji „Sprawdź się”. Wskazani przez nauczyciela uczniowie lub ochotnicy prezentują odpowiedzi, nauczyciel czuwa nad poprawnością wykonania zadania.

Faza podsumowująca

• Przypomnienie celów zajęć.

• Nauczyciel zwraca uwagę na mocne i słabsze strony pracy uczniów. Ocenia ich pracę podczas lekcji, biorąc pod uwagę ich zaangażowanie i możliwości.

Praca domowa

• Rozwiąż krzyżówkę z ćwiczenia 8.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania danego multimedium

Symulacja interaktywna może posłużyć w fazie realizacyjnej oraz podsumowującej, a także po lekcji (w celu utrwalenia wiadomości) i przed lekcją (strategia odwróconej klasy). Może także znaleźć swoje zastosowanie na innych lekcjach z zakresu zagadnień dotyczących geologii.