Autor: Anna Juwan

Temat: Powstawanie i skład limfy

Grupa docelowa: uczniowie III etapu edukacyjnego – kształcenie w zakresie podstawowym i rozszerzonym

Podstawa programowa:

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii.

Cele operacyjne (językiem ucznia):

• Wyjaśnisz, czym jest płyn ustrojowy.

• Opiszesz, w jaki sposób powstaje limfa.

• Porównasz skład limfy ze składem osocza krwi.

• Wskażesz czynniki wpływające na skład chemiczny i objętość limfy.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

• z użyciem komputera;

• ćwiczenia interaktywne;

• analiza animacji;

• śniegowa kula.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda;

• telefony z dostępem do internetu.

Przed lekcją:

1. Uczniowie zapoznają się z treścią w sekcji „Przeczytaj”.

Przebieg lekcji

Faza wstępna:

1. Nauczyciel wyświetla na tablicy temat lekcji oraz cele zajęć, omawiając lub ustalając razem z uczniami kryteria sukcesu.

2. Wprowadzenie do tematu. Uczniowie formułują pytania dotyczące tematu zajęć, na które odpowiedzą w trakcie lekcji.

Faza realizacyjna:

1. Praca z multimedium („Animacja”). Uczniowie czytają treść poleceń do animacji: nr 1 (w którym mają za zadanie wyjaśnić, jakie znaczenie dla funkcjonowania organizmu ma połączenie układu limfatycznego z układem krwionośnym) oraz nr 2 (w którym mają za zadanie – na podstawie animacji oraz przedstawionego tekstu – wymienić dwie funkcje, które pełni limfa w organizmie człowieka). Następnie nauczyciel wyświetla multimedium. Po zapoznaniu się z nim uczniowie w parach wykonują polecenia. Wybrane pary dzielą się swoimi odpowiedziami na forum klasy.

2. Kula śniegowa. Nauczyciel informuje uczniów, że będą pracować metodą kuli śniegowej, poszukując w udostępnionym e‑materiale odpowiedzi na następujące pytania:
   – W jaki sposób powstaje limfa?
   – Czym różni się skład limfy od składu osocza?
   – Jakie czynniki wpływają na skład chemiczny i objętość limfy?
   – Jak się zmieni – zwiększy się czy zmniejszy – objętość limfy po wypiciu dwóch szklanek wody? Odpowiedź uzasadnij, odnosząc się do mechanizmu powstawania limfy.
   Nauczyciel objaśnia wspomnianą wyżej metodę i wynikające z niej kolejne etapy pracy:
   1) najpierw uczniowie będą indywidualnie opracowywać odpowiedzi na zadane pytania;
   2) potem połączą się w pary i porównają swoje propozycje, a na osobnej kartce zapiszą wspólne odpowiedzi;
   3) kolejnym krokiem będzie połączenie się par w czwórki, które – jak poprzednio – skonfrontują swoje odpowiedzi;
   4) uczniowie utworzą 8‑osobowe zespoły i znów porównają swoje propozycje;
   5) przedstawiciele poszczególnych zespołów 8‑osobowych zaprezentują na forum klasy uzgodnione w grupie odpowiedzi.

3. Utrwalanie wiedzy i umiejętności. Nauczyciel wyświetla treść ćwiczenia nr 8 (w którym uczniowie mają za zadanie wyjaśnić – odnosząc się do przedstawionego tekstu – jakie znaczenie ma obecność licznych naczyń limfatycznych w kosmkach jelitowych, odnosząc się do funkcji limfy) z sekcji „Sprawdź się”. Uczniowie rozwiązują je wspólnie na forum klasy.

Faza podsumowująca:

1. Uczniowie odpowiadają na pytania sformułowane we wstępnej fazie lekcji.

2. Wybrany uczeń podsumowuje zajęcia, zwracając uwagę na nabyte umiejętności.

Praca domowa:

1. Wykonaj ćwiczenia od 1 do 6 z sekcji „Sprawdź się”.

Materiały pomocnicze:

• Neil A. Campbell i in., „Biologia Campbella”, tłum. K. Stobrawa i in., Rebis, Poznań 2019.

• „Encyklopedia szkolna. Biologia”, red. Marta Stęplewska, Robert Mitoraj, Wydawnictwo Zielona Sowa, Kraków 2006.

Dodatkowe wskazówki metodyczne:

• Uczniowie mogą przed lekcją zapoznać się z materiałem w sekcji „Animacja”, aby aktywnie uczestniczyć w zajęciach i pogłębić swoją wiedzę.