Dla nauczyciela
SCENARIUSZ LEKCJI
Imię i nazwisko autorki: Ewa Malinowska
Przedmiot: geografia
Temat zajęć: Rzeźbotwórcza działalność lodowców i lądolodów - porównanie
Grupa docelowa: III etap edukacyjny, liceum/technikum, zakres podstawowy, klasa I
Podstawa programowa
Cele kształcenia – wymagania ogólne
I. Wiedza geograficzna.
1. Poznawanie terminologii geograficznej.
3. Poznanie zróżnicowania środowiska geograficznego, głównych zjawisk i procesów geograficznych oraz ich uwarunkowań i konsekwencji.
II. Umiejętności i stosowanie wiedzy w praktyce.
3. Identyfikowanie relacji między poszczególnymi elementami środowiska geograficznego (przyrodniczego, społeczno‑gospodarczego i kulturowego).
4. Formułowanie twierdzeń o podstawowych prawidłowościach dotyczących funkcjonowania środowiska geograficznego.
III. Kształtowanie postaw.
1. Rozwijanie zainteresowań geograficznych, budzenie ciekawości świata.
4. Podejmowanie refleksji nad pięknem i harmonią świata przyrody, krajobrazów przyrodniczych i kulturowych oraz osiągnięciami cywilizacyjnymi ludzkości.
Treści nauczania – wymagania szczegółowe
V. Litosfera: związek budowy wnętrza Ziemi z tektoniką płyt litosfery, procesy wewnętrzne i zewnętrzne kształtujące powierzchnię Ziemi i ich skutki, skały.
Uczeń:
3) Charakteryzuje główne procesy zewnętrzne modelujące powierzchnię Ziemi (erozja, transport, akumulacja) oraz skutki rzeźbotwórczej działalności rzek, wiatru, lodowców, lądolodu i mórz oraz wietrzenia.
Kształtowane kompetencje kluczowe:
Kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji.
Kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii.
Kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się.
Cele operacyjne
Uczeń:
Dowiaduje się, czym jest lodowiec górski i poznaje etapy jego powstawania.
Poznaje akumulacyjne formy rzeźby związane z działalnością lodowców górskich.
Rozpoznaje akumulacyjne formy rzeźby na fotografiach i schematach oraz określa ich genezę.
Strategie nauczania: asocjacyjna, problemowa
Metody i techniki nauczania: blended learning, IBSE
Formy zajęć: praca indywidualna, praca w grupach
Środki dydaktyczne: e‑materiał, atlas/mapa ścienna, komputer, projektor multimedialny, tablety, zeszyt przedmiotowy
Materiały pomocnicze
Migoń P., Geomorfologia, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2019.
Jania J., Glacjologia, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1997.
Mizerski W., Geologia dynamiczna, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2018.
PRZEBIEG LEKCJI
Faza wprowadzająca
Przedstawienie celów lekcji.
Wprowadzenie do lekcji poprzez krótkie przypomnienie przez nauczyciela procesów prowadzących do powstawania lądolodów i lodowców górskich oraz efektów ich działalności rzeźbotwórczej. Nauczyciel zadaje uczniom pytania sprawdzające ich wiedzę na ten temat, prosi uczniów o zlokalizowanie rejonów występowania lądolodów i lodowców górskich na mapie fizycznej świata w atlasie (alternatywnie na mapie ściennej).
Faza realizacyjna
Omówienie zasad wykonania zadania przez uczniów: wysłuchanie krótkiego wykładu nauczyciela na temat charakterystycznych cech rzeźby polodowcowej, określenie przebiegu procesu prowadzącego do ich powstania, zidentyfikowanie różnic i podobieństw w rzeźbotwórczej działalności lodowców i lądolodów.
Pogadanka nauczyciela ilustrowana prezentacją multimedialną zawierająca omówienie form rzeźby terenu będących efektem działalności lodowców górskich i lądolodów. Nauczyciel objaśnia procesy prowadzące do powstania formy i jej charakterystyczne cechy na uproszczonym, teoretycznym schemacie, a następnie przedstawia fotografię rzeczywistej formy z e‑materiału; wskazuje podobieństwa i różnice w rzeźbotwórczej działalności lodowców i lądolodów. Uczniowie sporządzają notatki dotyczące przebiegu procesu i cech charakterystycznych/diagnostycznych prezentowanych form (alternatywnie wpisują dane do tabeli/karty pracy dostarczonej przez nauczyciela).
Na ekranie interaktywnym nauczyciel wyświetla grafikę interaktywną z e‑materiału; akumulacyjnych form rzeźby terenu powiązanych z działalnością lodowców górskich; uczniowie wykonują polecenia 1 i 2, korzystając z wiedzy uzyskanej w czasie pogadanki; nauczyciel kontroluje poprawność wypowiedzi, wprowadza uzupełnienia.
Podział uczniów na grupy (liczebność grup określa nauczyciel).
Kilkuminutowa praca w grupach (dyskusja, burza mózgów) – uczniowie, wykorzystując informacje z pogadanki i grafiki interaktywnej, opracowują tabele z informacjami dotyczącymi procesów rzeźbotwórczych lodowców górskich i lądolodów oraz form rzeźby będących ich efektem, a także identyfikują różnice i podobieństwa między nimi.
Prezentacja przez kilka wybranych przez nauczyciela grup uczniowskich rezultatów pracy. Dyskusja podsumowująca z udziałem wszystkich uczniów, której celem jest ewentualne skorygowanie i uzupełnienie przedstawionych informacji. Nauczyciel kontroluje poprawność wypowiedzi i uzupełnia informacje.
Uczniowie w ramach podsumowania wykazują związki przyczynowo‑skutkowe między rzeźbotwórczą działalnością lodowców górskich i lądolodów, a cechami form rzeźby ukształtowanych w jej wyniku.
Prośba nauczyciela o wykonanie kilku wskazanych ćwiczeń z e‑materiału.
Faza podsumowująca
Podsumowanie i utrwalenie nowej wiedzy poprzez zadawanie pytań przez nauczyciela i odpowiedzi uczniów. Nauczyciel czuwa nad poprawnością.
Ocena aktywności i przypomnienie celów zajęć.
Praca domowa
Dokończenie ćwiczeń zawartych w e‑materiale (np. ćwiczenia 5–8).
Zapoznanie się z pozostałymi informacjami z e‑materiału.
Przygotowanie mapy myśli prezentującej porównanie rzeźbotwórczej działalności lodowców górskich i lądolodów.
Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania danego multimedium
Zawarta w e‑materiale grafika interaktywna może być wykorzystana do samodzielnego rozszerzania i pogłębiania wiedzy przez ucznia w domu i w czasie lekcji mającej na celu powtórzenie materiału z bloku tematycznego dotyczącego litosfery. Będzie przydatna także podczas innych lekcji z bloku tematycznego litosfera, dotyczących zagadnień związanych z procesami zewnętrznymi, modelującymi powierzchnię Ziemi.