Dla nauczyciela

Scenariusz zajęć

Autor: Tadeusz Moroń, Krzysztof Błaszczak

Przedmiot: chemia

Temat: Czy wszystkie atomy tego samego pierwiastka są identyczne?

Grupa docelowa: III etap edukacyjny, liceum, technikum – kształcenie w zakresie rozszerzonym

Podstawa programowa:

Zakres rozszerzony

I. Atomy, cząsteczki i stechiometria chemiczna. Uczeń:

1) stosuje pojęcia: nuklid, izotop, mol i liczba Avogadra;

Kształtowane kompetencje kluczowe:

  • kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

  • kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii;

  • kompetencje cyfrowe;

  • kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się.

Cele operacyjne:

Uczeń:

  • porówna budowę atomów różnych pierwiastków i tego samego pierwiastka.

Strategie nauczania:

  • asocjacyjna.

Metody i techniki nauczania:

  • burza mózgów;

  • dyskusja;

  • film edukacyjny;

  • analiza materiału źródłowego;

  • ćwiczenia uczniowskie;

  • technika zdań podsumowujących;

  • metoda kruszenia.

Formy pracy:

  • praca indywidualna;

  • praca w parach;

  • praca w grupach;

  • praca zbiorowa.

Środki dydaktyczne:

  • komputery z głośnikami i dostępem do internetu/smartfony, tablety;

  • słuchawki;

  • zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

  • tablica interaktywna/tablica;

  • rzutnik multimedialny;

  • aplikacja Mentimeter;

  • pisak/kreda.

Przebieg zajęć

Faza wstępna:

  1. Zaciekawienie i dyskusja. Nauczyciel zadaje pytania: „Co oznacza termin „ciężka woda”? Jak ją otrzymać? Czy obecnie ma zastosowanie, a jeżeli tak, to do czego? Czy ciężka woda jest obojętna dla naszego zdrowia, czy szkodliwa”?

  2. Rozpoznawanie wiedzy wyjściowej uczniów. Burza mózgów w odniesieniu do wyrażenia - budowa atomu. Nauczyciel może wykorzystać aplikację Mentimeter z wykorzystaniem tabletów/smartfonów. Wyniki burzy mózgów można powiązać z pytaniem w pkt. 1 w fazie realizacyjnej.

  3. Ustalenie celów lekcji. Nauczyciel podaje temat zajęć i wspólnie z uczniami ustala cele lekcji.

Faza realizacyjna:

  1. W oparciu o układ okresowy pierwiastków chemicznych uczniowie na forum klasy starają się odpowiedzieć na pytanie: O czym mówi liczba atomowa? Nauczyciel podsumowuje dyskusję. Nawiązanie do fazy wstępnej i powiązanie budowy atomu z liczbą atomową.

  2. Nauczyciel dzieli uczniów na dwie grupy zadaniowe (grup pracowniczych może być więcej w ramach jednego zadania):

  • I grupa – izotopy wodoru;

  • II grupa – właściwości różniące izotopy tego samego pierwiastka.

    Na podstawie informacji zawartych w układzie okresowym i w e‑materiale uczniowie opracowują treści dotyczące izotopów. Nauczyciel, poprzez zadawanie pytań, egzekwuje wiedzę od uczniów. Powrót do burzy mózgów z fazy wstępnej i określenie różnicy w budowie atomów tego samego pierwiastka.

  1. Nauczyciel wyświetla na tablicy multimedialnej film samouczek – pojęcie izotopów na różnych przykładach. Nauczyciel podsumowuje film na zakończenie.

  2. Uczniowie samodzielnie tworzą w zeszytach notatkę z lekcji w postaci mapy myśli. Chętni uczniowie prezentują efekty swojej pracy na forum klasy.

  3. Uczniowie samodzielnie sprawdzają swoją wiedzę, wykonując ćwiczenia w e‑materiale – „Sprawdź się”.

Faza podsumowująca:

  1. Nauczyciel sprawdza wiedzę uczniów zadając przykładowe pytania: Wyjaśnij, dlaczego taka sama masa wody ciężkiej i „zwykłej” mają inną objętość? Co oznacza pojęcie nuklid? O czym informuje liczba atomowa danego pierwiastka? Jakimi właściwościami różnią się izotopy danego pierwiastka chemicznego?

  2. Jako podsumowanie lekcji nauczyciel może wykorzystać zdania do uzupełnienia, które uczniowie również zamieszczają w swoim portfolio:

  • Przypomniałem/łam sobie, że...

  • Co było dla mnie łatwe...

  • Czego się nauczyłem/łam...

  • Co sprawiało mi trudności...

Praca domowa:

Uczniowie sprawdzają swoją wiedzę, wykonując pozostałe zadania z e‑materiału – „Sprawdź się”.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:

Film edukacyjny może być wykorzystany zarówno do bieżącej lekcji, jak i lekcji dotyczącej zastosowań izotopów, czy reakcji promieniotwórczych. Uczeń może wykorzystać medium podczas przygotowywania się do zajęć.

Materiały pomocnicze:

  1. Polecenia podsumowujące (nauczyciel przed lekcją zapisuje je na niewielkich kartkach):

  • Wyjaśnij, dlaczego taka sama masa wody ciężkiej i „zwykłej” mają inną objętość?

  • Co oznacza pojęcie nuklid?

  • O czym informuje liczba atomowa danego pierwiastka?

  • Jakimi właściwościami różnią się izotopy danego pierwiastka chemicznego?

  1. Układ okresowy pierwiastków chemicznych.

Sprawdź się