Wróć do informacji o e-podręczniku Wydrukuj Pobierz materiał do PDF Pobierz materiał do EPUB Pobierz materiał do MOBI Zaloguj się, aby dodać do ulubionych Zaloguj się, aby skopiować i edytować materiał Zaloguj się, aby udostępnić materiał Zaloguj się, aby dodać całą stronę do teczki
Oceń projekt

Dla nauczyciela

Autor: Anna Grabarczyk

Przedmiot: Język polski

Temat: Dzieje pewnej miłości opowiedziane w wierszach. O sonetach do Laury Francesca Petrarki

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum, zakres podstawowy

Podstawa programowa:

Zakres podstawowy
Treści nauczania – wymagania szczegółowe
I. Kształcenie literackie i kulturowe.
1. Czytanie utworów literackich. Uczeń:
1) rozumie podstawy periodyzacji literatury, sytuuje utwory literackie w poszczególnych okresach: starożytność, średniowiecze, renesans, barok, oświecenie, romantyzm, pozytywizm, Młoda Polska, dwudziestolecie międzywojenne, literatura wojny i okupacji, literatura lat 1945–1989 krajowa i emigracyjna, literatura po 1989 r.;
3) rozróżnia gatunki epickie, liryczne, dramatyczne i synkretyczne, w tym: gatunki poznane w szkole podstawowej oraz epos, odę, tragedię antyczną, psalm, kronikę, satyrę, sielankę, balladę, dramat romantyczny, powieść poetycką, a także odmiany powieści i dramatu, wymienia ich podstawowe cechy gatunkowe;
4) rozpoznaje w tekście literackim środki wyrazu artystycznego poznane w szkole podstawowej oraz środki znaczeniowe: oksymoron, peryfrazę, eufonię, hiperbolę; leksykalne, w tym frazeologizmy; składniowe: antytezę, paralelizm, wyliczenie, epiforę, elipsę; wersyfikacyjne, w tym przerzutnię; określa ich funkcje;
9) rozpoznaje tematykę i problematykę poznanych tekstów oraz jej związek z programami epoki literackiej, zjawiskami społecznymi, historycznymi, egzystencjalnymi i estetycznymi; poddaje ją refleksji;
10) rozpoznaje w utworze sposoby kreowania: świata przedstawionego (fabuły, bohaterów, akcji, wątków, motywów), narracji, sytuacji lirycznej; interpretuje je i wartościuje;
11) rozumie pojęcie motywu literackiego i toposu, rozpoznaje podstawowe motywy i toposy oraz dostrzega żywotność motywów biblijnych i antycznych w utworach literackich; określa ich rolę w tworzeniu znaczeń uniwersalnych;
III. Tworzenie wypowiedzi.
1. Elementy retoryki. Uczeń:
1) formułuje tezy i argumenty w wypowiedzi ustnej i pisemnej przy użyciu odpowiednich konstrukcji składniowych;
2. Mówienie i pisanie. Uczeń:
6) tworzy spójne wypowiedzi w następujących formach gatunkowych: wypowiedź o charakterze argumentacyjnym, referat, szkic interpretacyjny, szkic krytyczny, definicja, hasło encyklopedyczne, notatka syntetyzująca;
10) w interpretacji przedstawia propozycję odczytania tekstu, formułuje argumenty na podstawie tekstu oraz znanych kontekstów, w tym własnego doświadczenia, przeprowadza logiczny wywód służący uprawomocnieniu formułowanych sądów;
IV. Samokształcenie.
1. rozwija umiejętność pracy samodzielnej między innymi przez przygotowanie różnorodnych form prezentacji własnego stanowiska;
5. dokonuje krytycznej selekcji źródeł;
9. wykorzystuje multimedialne źródła informacji oraz dokonuje ich krytycznej oceny;

Kształtowane kompetencje kluczowe:

  • kompetencje w zakresie wielojęzyczności;

  • kompetencje cyfrowe;

  • kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

  • kompetencje obywatelskie;

  • kompetencje w zakresie świadomości i ekspresji kulturalnej;

  • kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji.

Cele operacyjne. Uczeń:

  • wyjaśnia, czym jest zjawisko petrarkizmu;

  • dokonuje analizy wybranych sonetów Francesca Petrarki;

  • wyjaśnia funkcje środków stylistycznych z utworów Petrarki.

Strategie nauczania:

  • konstruktywizm;

  • konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

  • ćwiczeń przedmiotowych;

  • z użyciem komputera.

Formy pracy:

  • praca indywidualna;

  • praca w parach;

  • praca w grupach;

  • praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

  • komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

  • zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

  • tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.

Przebieg lekcji

Przed lekcją:

  1. Nauczyciel prosi, aby uczniowie zapoznali się z Sonetem 157 Francesco Petrarki.

Faza wprowadzająca:

  1. Nauczyciel rozdaje uczniom fragment Sonetu 157.
    Francesco Petrarka
    Sonet 157
    Ten dzień, jak zawsze gorzki, lecz szczęśliwy,
    W sercu wycisnął jej żywe oblicze,
    Którego nigdy nie oddam prawdziwie;
    Jak często dzień ten wspominam, nie zliczę.

    Mogła iść w parze z najszlachetniejszymi.
    Gdy raz westchnienie z ust jej usłyszałem,
    Czy śmiertelniczka – pytam – czy bogini
    Wypogodziła niebo w kręgu całym?
    [...]
    Francesco Petrarka, Sonet 157, [w:] tegoż, Poezje wybrane, tłum. Jalu Kurek, wybór Jalu Kurek, Warszawa 1969.

  2. Nauczyciel prosi uczniów o dopowiedzenie, o czym jest brakujący fragment tekstu. Sprawdza tym samym przygotowanie uczniów do lekcji.

  3. Prowadzący opowiada uczestnikom zajęć o autorze. Podkreśla, że sławę przyniosły Petrarce sonety poświęcone Laurze. Wspomina również ciekawostkę o tym, że wybitny włoski pisarz XIV wieku Giovanni Boccaccio po przeczytaniu wierszy Petrarki swoje utwory wrzucił do ognia.

  4. Nauczyciel podaje cel i temat zajęć. Ustala z uczniami kryteria sukcesu.

Faza realizacyjna:

  1. Uczniowie indywidualnie zapoznają się z sekcją „Przeczytaj”. Chętna osoba podsumowuje zdobyte w ten sposób wiadomości.

  2. Na polecenie nauczyciela uczniowie zapoznają się z sekcją „Prezentacja multimedialna” i wykonują indywidualnie polecenia 1 i 2. Nauczyciel prosi wybranych uczniów o odczytanie odpowiedzi i wspólnie z pozostałymi uczestnikami zajęć komentuje je.

  3. Ćwiczenia 1 i 2 z sekcji „Prezentacja multimedialna” uczniowie wykonują w parach. Po upływie wyznaczonego przez nauczyciela czasu przedstawiciel pary odczytuje odpowiedzi.

  4. Uczniowie przechodzą do sekcji „Mapa myśli”. Wszystkie osoby w klasie wspólnie analizują mapę zamieszczoną w sekcji. Następnie wykonują polecenie 1 i 2. Chętna osoba odczytuje odpowiedzi.

Faza podsumowująca:

  1. Nauczyciel poleca uczniom, aby przypomnieli cechy budowy sonetu. Zadaje pytania:
    Kogo uznaje się za twórcę sonetu?
    Jacy inni poeci pisali sonety?
    W jakich epokach literackich?

  2. Nauczyciel odczytuje temat lekcji i inicjuje krótką rozmowę na temat kryteriów sukcesu.

Praca domowa:

  1. Przerób Sonet 157 na jedną z wybranych form: opowiadanie, sprawozdanie, sztuka teatralna.

Materiały pomocnicze:

  • Francesco Petrarca, Poezje wybrane, tłum. Jalu Kurek, wybór Jalu Kurek, Warszawa 1969.

  • Jadwiga Kotarska, Petrarkizm w poezji polskiego renesansu i baroku, [w:] Studia porównawcze o literaturze staropolskiej, red. Teresa Michałowska, Jan Ślaski, Wrocław 1980.

Wskazówki metodyczne

  • Uczniowie mogą wykorzystać multimedium „Prezentacja multimedialna” do przygotowania się do lekcji powtórkowej.

Mapa myśli