Autor: Katarzyna Maćkowska

Temat: Wprowadzenie do egzystencjalizmu

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum, zakres rozszerzony

Podstawa programowa:

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji.

Cele operacyjne (językiem ucznia):

• Poznasz początki filozofii egzystencjalnej i jej przedstawicieli.

• Wyjaśnisz, na czym polegają trudności w stworzeniu jednej definicji egzystencjalizmu.

• Przemyślisz zdanie Sartre'a, że człowiek jest skazany na wolność.

• Przeanalizujesz fragment dzieła Sartre'a Egzystencjalizm jest humanizmem.

• Wyjaśnisz, w jaki sposób filozofia egzystencjalna jest odpowiedzią na lęki człowieka.

Cele operacyjne. Uczeń:

• zna i charakteryzuje główne dyscypliny filozoficzne, opisuje ich problematykę i posługuje się odpowiednią terminologią;

• dostrzega w poglądach filozofów paradygmaty myślowe, które są obecne w kulturze na przestrzeni wieków;

• identyfikuje różne problemy etyczne, rozważa je z punktu widzenia różnych stanowisk i nurtów filozoficznych na własnych przykładach.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

• ćwiczeń przedmiotowych;

• z użyciem komputera;

• esej filozoficzny;

• rozmowa kierowana;

• film;

• praca z multimedium;

• mapa myśli.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.

Przebieg lekcji

Przed lekcją:

1. Uczniowie zapoznają się z treściami w sekcji „Przeczytaj”.

Faza wprowadzająca:

1. Nauczyciel, po zalogowaniu na platformie, wyświetla na tablicy interaktywnej lub za pomocą rzutnika temat lekcji. Nawiązując do zagadnień opisanych w sekcji „Wprowadzenie”, omawia zaprezentowane cele. Uczniowie ustalają kryteria sukcesu.

2. Dyskusja wprowadzająca. Za pomocą raportu dostępnego w panelu użytkownika nauczyciel sprawdza przygotowanie uczniów do lekcji. Następnie inicjuje rozmowę kierowaną: W jaki sposób nastroje epoki kształtują kierunki filozoficznych poszukiwań? Na jakiej bazie wyrósł egzystencjalizm?

Faza realizacyjna:

1. Mapa myśli. Nauczyciel zapisuje na tablicy hasło związane z tematem zajęć: WPROWADZENIE DO EGZYSTENCJALIZMU. Uczniowie podają swoje pomysły, a wyznaczony moderator zapisuje je na tablicy w formie mapy myśli/pojęć, której centralnym punktem jest zapisane hasło. Po zapisaniu propozycji uczniowie samodzielnie je weryfikują. Następnie nauczyciel uzupełnia wypowiedzi uczniów, jeśli jest to konieczne.

2. Praca z multimedium. Nauczyciel wyświetla na tablicy interaktywnej materiał z sekcji „Prezentacja multimedialna”. Odczytanie polecenia do multimedium: Co jest wspólne wszystkim egzystencjalistom? Wspólna praca całego zespołu klasowego nad odpowiedziami.

3. Rozmowa kierowana. Nauczyciel pyta uczniów, czym różni się filozofia człowieka według Sokratesa od filozofii człowieka u egzystencjalistów.

4. Praca z multimedium nr 2. Nauczyciel wyświetla multimedium z sekcji „Film edukacyjny”. Tym razem uczniowie pracują w parach, przygotowując rozwiązania ćwiczeń nr 1 i 2 oraz odpowiedzi na pytanie: Czy filozofia egzystencjalna pozwala poradzić sobie z trwogą?
   Po wyznaczonym czasie pary łączą się w czwórki i wspólnie omawiają swoje odpowiedzi, uzupełniając zawarte w nich wnioski i wiadomości. Nauczyciel pilnuje porządku pracy i pełni funkcję doradcy.

Faza podsumowująca:

1. W ramach podsumowania zajęć, nauczyciel prosi uczniów, aby zastanowili się, czy potrafią wskazać w przestrzeni publicznej próby radzenia sobie z lękiem, które stosują rozwiązania egzystencjalizmu ateistycznego. Swoje odpowiedzi uczniowie powinni poprzeć wybranymi przykładami.

Praca domowa:

1. Napisz esej w którym odniesiesz się do stwierdzenia Sartre'a, że egzystencjalizm jest humanizmem.

Materiały pomocnicze:

• Wahl J., Krótka historia egzystencjalizmu, tłum. J.A. Prokopski, Wrocław 2004.

• Gadacz T., Filozofia egzystencji, w: tegoż, Filozofia XX wieku. Nurty, t. 2, Kraków 2009.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:

• Nauczyciel może wykorzystać medium w sekcji „Prezentacja multimedialna” do pracy przed lekcją. Uczniowie zapoznają się z jego treścią i przygotowują do pracy na zajęciach w ten sposób, żeby móc samodzielnie rozwiązać zadania.