Imię i nazwisko autora: Maciej Kałaska

Przedmiot: geografia

Temat zajęć: Dwie cywilizacje

Grupa docelowa: III etap edukacyjny, liceum/technikum, zakres rozszerzony, klasa czwarta

PODSTAWA PROGRAMOWA

XX. Problemy polityczne współczesnego świata: współczesne zmiany na mapie politycznej świata, przemiany systemowe w Europie, funkcjonowanie Unii Europejskiej, przyczyny i skutki terroryzmu, relacje między cywilizacją zachodnią i cywilizacją islamu.

Uczeń:
5) przedstawia cechy kulturowe cywilizacji zachodniej i cywilizacji islamu, dokonuje ich porównania oraz podaje czynniki kształtujące relacje między nimi.

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji,

• kompetencje cyfrowe,

• kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii,

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się.

Cele operacyjne

Uczeń:

• wskazuje podobieństwa i różnice kulturowe między cywilizacją zachodnią a cywilizacją islamu,

• wymieni czynniki kształtujące relacje między cywilizacją zachodnią a cywilizacją islamu, wykorzystując koncepcję o zderzeniu cywilizacji,

• sformułuje argumenty przeciw słuszności koncepcji o zderzeniu cywilizacji na przykładzie relacji Zachód‑islam.

Strategie: odwrócona klasa

Metody nauczania: dyskusja, pogadanka, praca z e‑materiałem

Formy zajęć: praca indywidualna, praca w parach, praca wszystkich uczniów w klasie

Środki dydaktyczne: e‑materiał, komputer, projektor multimedialny (lub/i tablety z dostępem do internetu), mapa świata, atlasy geograficzne, roczniki statystyczne

Materiały pomocnicze

Brataniec K., 2008, „Zachód i świat islamu w świetle koncepcji Samuela Huntingtona”, Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny, t. LXX, z. 2, s. 169‑184. Dostęp w: https://repozytorium.amu.edu.pl/bitstream/10593/5039/1/13_Katarzyna_Brataniec_Zach%C3%B3d%20i%20%C5%9Bwiat%20islamu%20w%20%C5%9Bwietle%20koncepcji%20Samuela%20Huntingtona_169‑184.pdf (30.11.2020).

Cieślewska A., „Islam - róże aspekty stosunków międzykulturowych, Centrum Edukacji Globalnej”. Dostęp w: https://globalna.ceo.org.pl/wiedza‑o-spoleczenstwie‑historia/artykuly/islam‑roze‑aspekty‑stosunkow‑miedzykulturowych (30.11.2020).

Paluszek A., Scenariusz „Co Europa zawdzięcza Arabom? Islam jako religia obecna od zawsze w Europie”, Centrum Edukacji Globalnej. Dostęp w: https://globalna.ceo.org.pl/historia/scenariusze‑i-gry/scenariusz‑co‑europa‑zawdziecza‑arabom‑islam‑jako‑religia‑obecna‑od (30.11.2020).

Przebieg lekcji

Kilka lekcji wcześniej nauczyciel prosi uczniów o przygotowanie się do tematu. W pierwszej kolejności uczniowie zapoznają się z treścią sekcji „Przeczytaj” niniejszego e‑materiału. Powinni szczególnie uważnie przeczytać część „Czynniki kształtujące relacje między cywilizacją Zachodu i islamu według S. Huntingtona”. Następnie mają przygotować się do dyskusji, która będzie polegała na krytycznej ocenie koncepcji o zderzeniu cywilizacji na przykładzie Zachód‑islam. W celu identyfikacji argumentów przeciw słuszności tej koncepcji uczniowie mogą posiłkować się artykułem K. Brataniec (patrz materiały pomocnicze niniejszego e‑materiału), a dokładniej jego częścią pt. „Krytyka koncepcji Huntingtona”.

Faza wprowadzająca

• Czynności organizacyjne.

• Przedstawienie celów lekcji.

Faza realizacyjna

• Nauczyciel przedstawia podstawowe informacje o cywilizacjach. Uwzględnia różne definicje tego pojęcia. Przedstawia podział świata na cywilizacje wraz z kryteriami tego podziału. Może posiłkować się sekcją „Przeczytaj” niniejszego e‑materiału. Uczniowie rozwiązują samodzielnie 1. ćwiczenie interaktywne z sekcji „Sprawdź się”.

• Pogadanka w całej klasie o podstawowych cechach chrześcijaństwa i islamu. Chętni uczniowie zabierają głos. Uczniowie przypominają sobie treści z innych e‑materiałów, które poruszają kwestie zróżnicowania religijnego na świecie. Podczas pogadanki uczniowie wskazują na mapie świata lub w atlasie geograficznym główne ośrodki chrześcijaństwa i islamu.

• Uczniowie realizują w parach bądź indywidualnie 2. ćwiczenie interaktywnego z sekcji „Sprawdź się”.

• Uczniowie realizują pierwszy cel lekcji dotyczących identyfikacji podobieństw i różnic kulturowych między cywilizacją zachodnią a cywilizacją islamu. W pierwszej kolejności jeden z uczniów proszony jest o przeczytanie polecenia do filmu edukacyjnego niniejszego e‑materiału. Uczniowie oglądają film, a następnie wykonują polecenie do niego w parach „ławkowych”.

• Uczniowie realizują indywidualnie 3. i 4. ćwiczenie interaktywne z sekcji „Sprawdź się” – dotyczą one pierwszego celu lekcji. Przy pracy nad rozwiązywaniem ćwiczeń uczniowie korzystają z rocznika statystycznego.

• Uczniowie rozwiązują w grupach 7. i 8. ćwiczenie interaktywne z sekcji „Sprawdź się” – dotyczą one pierwszego i drugiego celu lekcji (mają one wyższy stopień trudności niż te w pkt. 4.). Nauczyciel rozwiewa ewentualne wątpliwości uczniów.

• Na tym etapie klasa realizuje trzeci cel lekcji. Uczniowie przypominają sobie treść z niniejszego e‑materiału – część „Czynniki kształtujące relacje między cywilizacją Zachodu i islamu według S. Huntingtona”. Uczniowie – wspomagani przez nauczyciela – tworzą na tablicy listę czynników kształtujących relacje między cywilizacją zachodnią a islamską.

• Realizacja czwartego celu lekcji: Wskazanie argumentów przeciw słuszności koncepcji o zderzeniu cywilizacji na przykładzie relacji Zachód‑islam. W związku z tym nauczyciel prosi wybrane przez siebie osoby do zaprezentowania wyników pracy domowej. Potem toczy się na ten temat dyskusja na forum całej klasy. Na koniec uczniowie rozwiązują w parach 6. ćwiczenie interaktywne z sekcji „Sprawdź się”.

Faza podsumowująca

• Podsumowanie i utrwalenie nowej wiedzy poprzez zadawanie pytań i udzielanie na nie odpowiedzi przez uczniów.

• Nauczyciel nagradza aktywnych na lekcji uczniów, biorąc pod uwagę ich zaangażowanie i możliwości. Ocenia realizację pracy domowej.

• Nauczyciel przypomina cele zajęć.

• Pożegnanie i zaproszenie na kolejną lekcję.

Praca domowa

• Dla wszystkich: indywidualne rozwiązanie 5. ćwiczenia interaktywnego z sekcji „Sprawdź się”.

• Dla chętnych: Rozprawka pt. „Co Zachód zawdzięcza muzułmanom?”. Uczniowie mogą czerpać inspiracje ze scenariusza lekcji opracowanego przez A. Paluszek (patrz: materiały pomocnicze).

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania danego multimedium

• Film edukacyjny niniejszego e‑materiału może posłużyć zarówno w trakcie lekcji, jak i przed lekcją (do strategii odwróconej klasy) oraz po lekcji (w celu utrwalenia wiadomości). Może także znaleźć swoje zastosowanie na lekcji powtórzeniowej (zakres rozszerzony dział XX).

• Warto skorzystać z wybranych informacji nt. islamu i chrześcijaństwa z innych e‑materiałów.